Вікіпедыя

Берлін: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
EmausBot (размовы | уклад)
Боты
127 482 праўкі
др r2.7.2+) (робат змяніў: si:බර්ලිනය
др вікіфікацыя
Радок 15:
|памер карты рэгіёна = 0
|памер карты раёна =
|від рэгіёна = ФедэральнаяЗемлі Германіі{{!}}федэральная зямля
|рэгіён = Берлін
|рэгіён у табліцы = Берлін
Радок 64:
'''Берлі́н''' ({{lang-de|Berlin}}) — [[сталіца]] [[Германія|Германіі]] і яе найвялікшы горад (3 396 990 жыхароў, [[лістапад]] [[2005]]) як па колькасці насельніцтва, так і па плошчы. [[Плошча]] — 891 км². Гэта таксама другі па велічыні горад [[Еўрапейскі Саюз|Еўрапейскага Саюза]] па колькасці жыхароў, пасля [[горад Лондан|Лондана]].
 
Берлін мае самы найбольшы ўплыў сярод палітычных цэнтраў Еўрапейскага Саюза і дзякуючы вялікаму культурнаму багаццю і разнастайнасці з’яўляеццаз'яўляецца самай высоканаведвальнай метраполіяй кантынента. Горад з’яўляеццаз'яўляецца буйным транспартным вузлом і значным эканамічным, культурным і адукацыйным цэнтрам Германіі. Сусветную вядомасць Берліну прыносяць універсітэты, навукова-даследчыя ўстановы, тэатры, музеі, а таксама фестывалі, начное жыццё і незвычайная архітэктура.
 
На працягу сваёй гісторыі Берлін неаднойчы быў сталіцай германскіх краін, такіх як маркграфства/курфюрства Брандэнбург, каралеўства Прусія, [[Трэці Рэйх|Германскі Рэйх]] альбо [[Германская Дэмакратычная Рэспубліка|ГДР]] (толькі колішняя ўсходняя часка горада). Пасля ўз’яднанняўз'яднання Германіі [[3 кастрычніка]] [[1990]] года Берлін стаў яе новай сталіцай, па рашэнню германскага бундэстага 1991 года набывае з 1999 года новыя функцыянальныя паўнамоцтвы і становіцца месцазнаходжаннем парламента і ўраду Германіі.
 
{{Змест злева}}
 
== Геаграфія ==
Дакладныя геаграфічныя каардынаты Берлінскай ратушы: 52° 31' 12" паўночнай шырыні, 13° 24' 36" заходняй даўжыні. Самае вялікае пашырэнне горада ва ўсходне-заходнім напрамку дасягае 45 кіламетраў, у паўночна-паўднёвым — 38 кіламетраў. Плошча гарадской тэрыторыі — каля 892 км². Берлін цалкам акружае зямля Брандэнбург, горад знаходзіцца на ўсходзе Федэратыўнай Рэспублікі Германія, на адлегласці 70 кіламетраў ад мяжы з [[Польшча]]й. Горад з’яўляеццаз'яўляецца адным з самых густананаселеных раёнаў краіны.
 
=== Клімат ===
 
Горад знаходзіцца ў зоне памеранага клімату. Сярэднегадавая тэмпература ў Берліне-Далеме складае 9,2 °C, а сярэднегадавая колькасць ападкаў 579 мм. Самымі цёплымі месяцам з’яўляеццаз'яўляецца ліпень і жнівень з сярэдняй тэмпературай 18,4 і 17,8 °C, самыя халодныя месяцы — студзень і люты з сярэдняй тэмпературай 0,5 і 1,2 °C. Самая высокая сярэдняя колькасць ападкаў прыходзіцца на май: 67 мм, самая нізкая на люты: 36 мм.
 
{| {{prettytable}}
Радок 159:
[[Выява:Berlin Fernsehturm 2.jpg|thumb|150px|[[Берлінская тэлевежа]]]]
 
Першыя звесткі аб пасяленнях на месцы сучаснага горада датуюцца 1192, першае ўпамінанне горада з’яўляеццаз'яўляецца ў канцы 12 стагоддзя. У сярэдзіне 15 стагоддзя Берлін становіцца сталіцай маркграфства Брандэнбург. З гэтага часу і да 1918 прадстаўнікі дома Гагенцолернаў кіравалі з Берліна спачатку як князі-выбаршчыкі Брандэнбурга, потым як каралі Прусіі і ўрэшце як германскія імператары. У выніку пераўтварэння ў рэзідэнцыю імперскіх выбаршчыкаў Берлін страціў у 1451 статус вольнага [[Ганза|ганзейскага]] горада.
 
З 1539 афіцыйнай рэлігіяй уладароў Берліна (а значыць і жыхароў горада) становіцца лютэранства. Гаспадары Брандэнбурга заахвочваюць іміграцыю ў Берлін французскіх гугенотаў, пад канец 16 стагоддзя доля французаў у насельніцтве горада дасягае 20 %, яны аказваюць моцны ўплыў на культурнае жыццё горада. Берлін моцна пацярпеў ад Трыццацігадовай вайны 1618—1648.
Радок 171:
У студзені 1933 да ўлады прыходзяць нацысты. Адбываюцца [[Крыштальная ноч]], Ванзейская канферэнцыя. У Берліне праходзяць Алімпійскія гульні 1936, распрацоўваюцца планы ператварэння яго ў Сталіцу свету Германію. Вызвалены ад нацыстаў савецкай арміяй у выніку Берлінскай аперацыі 1945.
 
Пасля вайны падзелены саюзнікамі на 4 зоны акупацыі. Пазней з трох заходніх зон створаны [[Заходні Берлін]] з асобым міжнародным статусам, усходні Берлін стаў сталіцай [[ГДР]]. Уз’яднаныУз'яднаны ў 1990, з 1991 — сталіца [[ФРГ]].
 
== Раёны горада ==
Радок 197:
У снежні 2004 у Берліне пражывала каля 450 900 жыхароў-замежнікаў з 185 дзяржаў. Гэта 14 % насельніцтва. З іх — 36 000 грамадзян Польшчы, каля 119 000 грамадзян Турцыі. Берлін пасля Турцыі мае самую вялікую па колькасці абшчыну этнічных турак у Еўропе.
 
Па дадзеных статыстычнага ведамства (2005) каля 60 % жыхароў Берліна не з’яўляюццаз'яўляюцца членамі якой небудзь рэлігійнай супольнасці, 22 % з’яўляюццаз'яўляюцца евангельскімі хрысціянамі, 9 % — каталікамі і 6 % вызнаюць іслам.
 
Жанчын некалькі больш чым мужчын. Больш 50 % берлінцаў жывуць без сям’ісям'і.
 
== Выдатныя мясціны ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Берлін"