Кітайскі каляндар: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Xqbot (размовы | уклад)
др r2.7.3) (робат змяніў: br:Deiziadur sinaat
др clean up, replaced: пэрс → перс, ягонае → яго, ўстановаў → ўстаноў, зрабіліся → сталі using AWB (7893)
Радок 1:
'''Кіта́йскі калянда́р''' — [[месяцова-сонечны каляндар]], заснаваны адначасова на фазах Месяца і вярчэнні сонца і аб’ядноўвае ў сабе элементы як месячнага, так і сонечнага календароў. У [[Кітай|Кітаі]] ў шырокі ўжытак увайшоў [[Грэгарыянскі каляндар]], але месяцовы каляндар, як і раней, выкарыстоўваецца для вызначэння датаў традыцыйных святаў, як, напрыклад, «Свята вясны» («Аджэ»), «Свята сярэдзіны восені» і іншых.
 
Таксама месяцовы каляндар выкарыстоўваюць [[астролаг]]і, напрыклад, для вызначэння найспрыяльнейшых дзён для [[вяселле|вяселляў]] альбо для адчынення ўстановаўўстаноў. Фазы Месяца вызначаюцца з дапамогай месяцовага календара, разбітага на месяцы згодна з месяцовым цыклам.
 
У Кітаі месяцовы каляндар атрымаў назву «сельскагаспадарчы» (農曆 nónglì), а грыгарыянскі каляндар называецца «звычайным» (公曆 gōnglì), «заходнім» (西曆 xīlì) альбо «сонечным» (日曆 rìlì). Пасля ўвядзення грэгарыянскага календара яго таксама называлі «новым», а месяцовы каляндар — адпаведна — старым.
Радок 9:
Іншыя падобныя календары альбо цалкам ідэнтычная кітайскаму (напрыклад, карэйскі), альбо падобныя да кітайскага, але маюць пэўныя адрозненні (у в'етнамскім календары — Трус у задыякальным цыкле заменены на Ката; у тыбетскім календары — змененыя некалькі задыякальных назваў жывёлаў; у японскім календары — зменены прынцып падзялення, з-за чаго з'яўляюцца адрозненні ў гадах з іншымі календарамі).
 
Элементы кітайскага (кітайска-уйгурскага) календара дзякуючы мангольскім захопам зрабілісясталі таксама здабыткам [[іслам]]скіх народаў. Назвы жывёл, перакладзеныя з мангольскай мовы на турэцкую, выкарыстоўваліся для вядзення храналагічных запісаў, чыноўніцкіх і гістарычнах дакументаў на тэрыторыях, дзе былі пашыраныя [[персідская мова|пэрсідскаяперсідская]] і [[турэцкая мова|турэцкая]] мовы ад [[Малая Азія|Малой Азіі]] да [[Індыя|Індыі]], пачынаючы з сярэднявечча і на найноўшага часу. У [[Іран]]е месяцовы каляндар заставаўся ў побыце сялян і збіральнікаў падаткаў да часу забароны на ягонаеяго выкарыстанне ў [[1925]] годзе.
 
{{Накід}}