Вікіпедыя

Статуты Вялікага Княства Літоўскага: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др clean up using AWB (7893)
Радок 1:
{{Футбаліст
'''Статуты''' — заканадаўчыя зводы [[Вялікае княства Літоўскае|Вялікага княства Літоўскага]].
| імя = Марвэн Мартэн
| выява = Marvin Martin (LOSC).JPG
| імя(арыгінал) =
| мянушка =
| дата нараджэньня = {{Нарадзіўся|10|1|1988|1}}
| горад = [[Парыж]]
| краіна = [[Францыя]]
| рост = 171 см
| вага = 63 кг
| пазыцыя = паўабаронца
| клюб = [[Ліль (футбольны клюб)|Ліль]]
| нумар = 10
| кантракт =
| моладзевыя гады =
| моладзевыя клюбы =
| гады = 2008—2012<br/>2012—
| клюбы = [[Сашо Манбэльяр|Сашо]]<br/>[[Ліль (футбольны клюб)|Ліль]]
| гульні(галы) = 133 (8)<br/>4 (0)
| нац гады = 2011—
| нац зборная = {{Футбол Францыя|няма}}
| нац гульні(галы) = 15 (2)
| абнаўленьне(клюб) = 25 жніўня 2012
| абнаўленьне(зборная) = 15 жніўня 2012
}}
'''Марвэн Мартэн''' ({{мова-fr|Marvin Martin}}; нарадзіўся [[10 студзеня]] [[1988]], [[Парыж]], [[Францыя]]) — [[Францыя|францускі]] футбаліст клюба «[[Ліль (футбольны клюб)|Ліль]]» і [[Зборная Францыі па футболе|нацыянальнай зборнай Францыі]], які гуляе на пазыцыі паўабаронцы.
 
== Статут 1529Кар’ера ==
=== «Сашо» ===
{{main|Статут Вялікага княства Літоўскага 1529}}
Мартэн пачаў сваю футбольную кар’еру ў адным з малавядомых клюбаў [[Парыж]]а — «Манруж 92». У [[2004]] годзе ён апынуўся ў юнацкай акадэміі футбольнага клюба «[[Сашо Манбэльяр|Сашо]]», з якім у далейшым падпісаў і свой ​​першы прафэсійны кантракт.
[[Выява:Lithuanian Statute I.jpg|right|thumb|200px|Першы аркуш Статута (1529)]]
Праца па падрыхтоўцы першага Статута 1529 г. вялася на працягу некалькіх гадоў у першай чвэрці XVI ст. Першы варыянт праекта Статута быў падрыхтаваны ў 1522 г., але ён не быў зацверджаны, і праца над ім працягвалася яшчэ сем гадоў.
Хто ўдзельнічаў у падрыхтоўцы дакладна невядома, ёсць падставы сцвярджаць, што ў яго падрыхтоўцы прымалі ўдзел беларускі першадрукар і доктар права, [[Францыск Скарына]], а таксама канцлер ВКЛ [[Альбрэхт Гаштольд]], пад кантролем якога складаўся Статут. Асноўныя палажэнні Статута абмяркоўваліся з вялікім князем Літоўскім Жыгімонтам Казіміравічам, якому належыць гонар зацвярджэння Статута. З гэтай нагады была нават напісана «Пахвала Жыгімонту», у якой ён называўся «Вялікім Жыгімонтам», бо ён пераўзышоў усіх вялікіх князёў і каралёў, таму што ён «нас вучыў справядлівасці чыніці».
Статут падрыхтаваны на аснове кадыфікацыі і сістэматызацыі норм мясцовага звычаёвага права, пастаноў судовых і дзяржаўных устаноў, Судзебніка 1468 года, прывілеяў. Пры яго падрыхтоўцы ўпершыню выпрацаваны сістэмы і структура размяшчэння прававых норм у залежнасці ад іх зместу, уключаны тыповыя і абагульненыя нормы; дадзена дакладная рэдакцыя кожнага артыкула; уведзена шмат новых прававых норм, у якіх адлюстраваны тагачасныя таварна-грашовыя адносіны; уключаны нормы дзяржаўнага, адміністрацыйнага, грамадзянскага, сямейнага, крымінальнага, судова-працэсуальнага і іншых галін права. Складальнікі Статута адступілі ад сістэмы кадыфікацыі, прынятай у рымскім праве, і выпрацавалі сваю. У яе аснове закладзены новыя прынцыпы: суверэннасць дзяржавы (насуперак сярэдневяковаму касмапалітызму), адзінства права на прыярытэт пісанага права. Статут уключаў нормы агульнага права і спецыяльныя нормы, якія забяспечвалі прывілеі пануючаму класу або яго групам. Пры гэтым яны былі не выключэннем, а састаўной часткай у сістэме Статута 1529 года, хоць і супярычылі яго асноўным прынцыпам.
Статут уведзены ў дзеянне 29.9.1529. Складаецца з 13 раздзелаў і 244 артыкулаў. Пазней у яго ўнесены дапаўненні, у выніку колькасць артыкулаў павялічылася да 283.
Выданне Статута 1529 года вывела ВКЛ на адно з першых месцаў у свеце па развіццю права і прававой культуры. Разам з тым, Статут 1529 года з'явіўся прававой асновай для далейшага развіцця заканадаўства.
 
Мартэн гуляў за асноўны склад «Сашо» з [[Чэмпіянат Францыі па футболе 2008—2009 гадоў|сэзону 2008—2009 гадоў]]. Дэбютаваў у [[Француская Ліга 1|Лізе 1]] [[30 жніўня]] [[2008]] года ў прайграным зь лікам 1:2 выязным матчы супраць «[[Алімпік Марсэль|Марсэлю]]». [[13 траўня]] [[2009]] года Мартэн забіў першы ў сваёй кар’еры гол у браму «[[Манака (футбольны клюб)|Манака]]».
== Статут 1566 ==
{{main|Статут Вялікага княства Літоўскага 1566}}
Другі статут ВКЛ дзейнічаў на землях Вялікага княства Літоўскага у 1566—88, а на Правабярэжнай Украіне і ў 17—18 ст.
 
Паводле вынікаў [[чэмпіянат Францыі па футболе 2010—2011 гадоў|чэмпіянату Францыі 2010—2011 гадоў]] Мартэн з 17 галявымі перадачамі узначаліў сьпіс лепшых асыстэнтаў турніру.
Асноўныя крыніцы Статута: агульназемскія і абласныя прывілеі, Судзебнік 1468, Статут Вялікага княства Літоўскага 1529 і некаторыя нормы звычаёвага права; выкарыстаны таксама нормы царкоўнага (рымска-каталіцкага і грэка-праваслаўнага) права. У ім былі спалучаны тэарэтычныя распрацоўкі мясцовага права з практычнай дзейнасцю і тэарэтычнымі асновамі рымскага і заходне-еўрапейскага права.
 
=== «Ліль» ===
Для падрыхтоўкі Статута ў 1551 меркавалася стварыць камісію з 10 чалавек (5 католікаў, 5 праваслаўных), але былі вызначаны імёны толькі 5 католікаў.<ref>Ад католікаў у камісію ўвайшлі жамойцкі біскуп [[Ян Даманоўскі]], віленскі канонік Станіслаў Габрыловіч, віленскі войт і сакратар гаспадара [[Аўгусцін Ратундус]], віленскі суддзя Павел Астравіцкі і [[Марцін Валадковіч]].</ref> Невядома, ці была створана такая камісія, бо з тэксту Бельскага прывілея 1564 вынікае, што праект Статута рыхтавала іншая камісія: «особы певные, рады наши, маршалкове, врадники земские, хоружие и иные особы ряду и народу шляхецкого, доктори прав чужоземских, которые заседши не одно поправили тот статут старый, але теж новым кшталтом некоторые розделы звлаша судовый, за засаженьем новым обычаем суду и порадку судового то становили и написали». Працай гэтай камісіі кіраваў канцлер М. Радзівіл Чорны, у ёй удзельнічаў маршалак дворны А. Б. Валовіч, верагодна, [[П. Раізій]], [[А. Ратундус]] і інш. Праект Статута 1566 аддадзены сойму на папярэдні разгляд у 1561, зацверджаны толькі 1 ліпеня 1564, меркавалася ўвесці яго ў дзеянне з 11 лістапада 1564. Аднак з-за спрэчак па асобных артыкулах набыў законную сілу з 1 сакавіка 1566, некаторыя змены ўнесены ў яго прывілеям 1 ліпеня 1566. У Статут былі ўпісаны Віленскі прывілей 1563, Бельскі прывілей 1564, Віленскі прывілей 1565.
[[20 чэрвеня]] [[2012]] года францускі клюб «Ліль» пацвердзіў на сваім сайце, што Мартэн далучыўся да клюбу пасьля ўзгадненьня пяцігадовага кантракту<ref>[http://www.losc.fr/actualite-foot-lille/infos-club/linternational-francais-marvin-martin-rejoint-le-losc «L’international français Marvin Martin rejoint le LOSC»]. Lille OSC.</ref>. Трансфэрны кошт быў нераскрыты.
 
== Міжнародная кар’ера ==
У Статуце 1566 захавана з невялікімі зменамі структура Статута 1529. У ім 14 раздзелаў і 367 артыкулаў. Першыя 3 раздзелы ахопліваюць нормы дзяржаўнага, ваеннага, адміністарцыйнага права, 4-ы — судовы лад і судовы працэс, 5—6-ы — сямейнае і апякунскае права, 7—9-ы — цывільнае права, 10-ы — лясное і паляўнічае права, 11—14-ы — крымінальнае права. Найбольш істотныя змены ўнесены ў нормы дзяржаўнага, судова-працэсуальнага і цывільнага права.
[[6 чэрвеня]] [[2011]] года Мартэн дэбютаваў у складзе [[Зборная Францыі па футболе|зборнай Францыі]]. Ён выйшаў на замену на 76 хвіліне матчу супраць [[Зборная Ўкраіны па футболе|зборнай Украіны]] й адзначыўся двума забітымі галамі ў браму [[Андрэй Пятаў|Андрэя Пятава]].
 
== Крыніцы ==
Статут 1566 замацаваў асноўныя прынцыпы права: адзінства права для грамадзян, хоць яно не было роўным для ўсіх, дзяржаўны суверэнітэт (насуперак царкоўнаму касмапалітызму), абмежаванне ўлады гаспадара (вялікага князя), прыярытэт пісанага права. Упершыню намячалася аддзяленне суда ад органаў улады і кіравання. Для гэтага ствараліся земскія суды і падкаморскія суды. Больш поўна рэгламентавалася кампетэнцыі органаў дзяржаўнай улады і кіравання, якія былі заснаваны на агульных прынцыпах феадальнага права: стварэння ільгот і перавага для класа феадалаў і саслоўя шляхты, недапушчэнне простых людзей у органы кіравання, замацаванне прававой няроўнасці розных сацыяльных груп насельніцтва. Складальнікі Статута надалі яго нормам аднастайную і сучасную, на той час, форму і прававую тэрміналогію (беларускую), зразумелую для большасці насельніцтва, што спрыяла ўмацаванню сярод шляхты і мяшчан павагі да закона і дзяржавы.
{{Зноскі}}
 
== Вонкавыя спасылкі ==
Статут напісаны на старабеларускай мове, быў перакладзены на лацінскую і польскую мовы.
* [http://www.fcsochaux.fr/fr/index.php?option=com_wrapper&Itemid=56 Профіль на афіцыйным сайце Сашо].
* [http://www.lfp.fr/joueur/martin-marvin Профіль] на сайце LFP.fr.
* [http://www.transfermarkt.at/de/marvin-martin/profil/spieler_77834.html Профіль] на сайце transfermarkt.at
 
{{Францыя на ЧЭ-2012}}
== Статут 1588 ==
{{Накід:Футбаліст}}
{{Вікікрыніцы|Статут ВКЛ 1588 года}}
[[Выява:Statut-1588.jpg|right|thumb|200px|Першы аркуш Статута (1588) выдання друкарні [[Род Мамонічаў|Мамонічаў]]]]
{{main|Статут Вялікага княства Літоўскага 1588}}
Трэці статут Вялікага княства Літоўскага дзейнічаў у ВКЛ з 1589, пасля далучэння зямель ВКЛ да Расійскай імперыі дзейнічаў: у Віцебскай і Магілёўскай губ. — да 1831, у Віленскай, Гродзенскай, Мінскай, Кіеўскай, Падольскай і Валынскай губернях — да 1840.
 
{{САРТЫРОЎКА_ПА_ЗМОЎЧВАНЬНІ:Мартэн, Марвэн}}
Пасля таго як быў прыняты [[Статут Вялікага княства Літоўскага 1566]], кадыфікацыйная работа не спынілася. Ужо на Брэсцкім сойме [[1566]] было папраўлена некалькі артыкулаў. Праз 2 гады Гродзенскі сойм унёс папраўкі ў некаторыя артыкулы і стварыў камісію для дапрацоўкі Статута. Камісія для выпраўлення Статута была выбрана і на [[Люблінскі сойм, 1569|Люблінскім сойме 1569]]. Крыніцы для распрацоўкі Статута 1588 — Статуты ВКЛ 1529 і 1566, соймавыя пастановы 1573, 1578 (гл. [[Паправы статутовыя 1578]]), 1580 і 1584, прывілеі, пастановы павятовых соймікаў. Да канца 1584 работа над Статутам была скончана, але ў сувязі з тым, што ён ігнараваў акт [[Люблінская унія|Люблінскай уніі 1569]], прадстаўнікі [[Каралеўства Польскае|Польшчы]] не дапускалі яго зацвярджэння на агульным сойме Рэчы Паспалітай. Каб захаваць велікакняжацкі трон, [[Жыгімонт III Ваза]] зацвердзіў Статут сваім прывілеем [[28 студзеня]] [[1588]].
 
[[Катэгорыя:Нарадзіліся 10 студзеня]]
Трэці статут Вялікага княства Літоўскага падрыхтаваны на высокім тэарэтычным узроўні кваліфікаванымі прававедамі пад кіраўніцтвам канцлера ВКЛ [[А. Б. Валовіч]]а і падканцлера [[Леў Іванавіч Сапега|Л. І. Сапегі]]. У Статут увайшлі нормы дзяржаўнага (канстытуцыйнага) права, чаго на той час не было ў заканадаўчай практыцы іншых еўрапейскіх дзяржаў. Ён абагульніў тагачасныя дзяржаўна-прававыя ідэі, некаторыя з якіх апярэджвалі свой час. У Статуце знайшла адлюстраванне тэорыя падзелу ўлады на заканадаўчую (сойм), выканаўчую (вялікі князь, адміністрацыйны апарат) і судовую (Трыбунал ВКЛ, земскія і падкаморскія суды, выбарныя і незалежныя ад адміністрацыі).
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў 1988 годзе]]
[[Катэгорыя:Нарадзіліся ў Парыжы]]
[[Катэгорыя:Францускія футбалісты]]
[[Катэгорыя:Гульцы ФК «Сашо» Манбэльяр]]
[[Катэгорыя:Гульцы ФК «Ліль»]]
 
[[ar:مارفين مارتين]]
Статут юрыдычна замацаваў фактычную адасобленасць ВКЛ ад Польшчы ў федэрацыйных рамках [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]], што працягвалася і пасля падпісання акту [[Люблінская унія|Люблінскай уніі]]. У Статуце акт Люблінскай уніі нават не ўпамінаецца, а ў арт. 4 раздз. замацоўваецца праграма аднаўлення ранейшых граніц княства.<ref>{{крыніцы/Юхо 1992}}…</ref> Статут прадугледжваў таксама, што атрымліваць маёнткі і займаць духоўныя і дзяржаўныя пасады ў княстве маглі толькі мясцовыя ўраджэнцы і ні ў якім выпадку «чужаземцы», «загранічнікі» ці «суседзі».
[[de:Marvin Martin]]
 
[[en:Marvin Martin]]
Статут ВКЛ 1588 выкарыстоўваўся пры кадыфікацыі ў канцы 16 ст. прускага права, складанні Саборнага ўкладання 1649 у Расіі, афіцыйна незацверджаных зборнікаў «Права за якими судится малороссийский народ» (2-я чвэрць 18 ст.), «Суд и разправка в правах малороссийских» (1750-58). У заканадаўстве і судах Польшчы, Латвіі, Эстоніі ўжываўся як дадатковая крыніца права. Статут 1588, пераважна ў рэдакцыі 1614, быў галоўным пісьмовым зводам дзеючага права на Украіне. У 17—19 ст. перакладзены на рускую, украінскую, нямецкую, французскую, лацінскую мовы.
[[es:Marvin Martin]]
 
[[fa:ماروین مارتین]]
{{зноскі}}
[[fi:Marvin Martin]]
 
[[fr:Marvin Martin]]
== Літаратура ==
[[hu:Marvin Martin]]
* Барысёнак С. Нацыянальны характар Літоўскага Статута 1529 г. // Полымя. 1927. № 6—7.
[[id:Marvin Martin]]
* Статут Вялікага княства Літоўскага 1588: Тэксты. Даведнік. Каментарыі. Мн., 1989.
[[it:Marvin Martin]]
* Улашчык М. Першы Літоўскі Статут: (3 гісторыі знаходак рукапісаў і іх вывучэння) // Беларускі гістарычны агляд. 1996. Сш. І.
[[ja:マルヴァン・マルタン]]
* Юхо І. Крыніцы беларуска-літоўскага права. Мн., 1991.
[[nl:Marvin Martin]]
* Шишанов, В. А. К истории экземпляра Статута ВКЛ 1588 г. из библиотеки А. П. Сапунова / В. А. Шишанов // Віцебскія старажытнасці: матэрыялы навук. канф., прысвеч. 50-годдзю знаходкі берасцаной граматы ў Віцебску і 150-годдзю з дня нараджэння А. Р. Брадоўскага, 22 — 23 кастрыч. 2009 г., Віцебск / рэдкал. Г. У. Савіцкі [і інш.]. — Мінск: Медысонт, 2010. — С. 263—267.[http://vash2008.mylivepage.ru/file/1774_Общие/17958_ВитебскиеДревности2010.pdf];
[[no:Marvin Martin]]
 
[[pl:Marvin Martin]]
[[Катэгорыя:Вялікае Княства Літоўскае]]
[[pt:Marvin Martin]]
[[Катэгорыя:Статуты ВКЛ| ]]
[[ru:Мартен, Марвен]]
 
[[sv:Marvin Martin]]
[[bat-smg:Lietovuos statotā]]
[[tr:Marvin Martin]]
[[be-x-old:Статуты Вялікага Княства Літоўскага]]
[[uk:Марвен Мартен]]
[[de:Litauisches Statut]]
[[en:Statutes of Lithuania]]
[[ka:ლიტვის სტატუტები]]
[[lt:Lietuvos Statutai]]
[[pl:Statuty litewskie]]
[[ru:Статуты Великого княжества Литовского]]
[[uk:Литовські Статути]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Статуты_Вялікага_Княства_Літоўскага"