Вікіпедыя

Іаган Георг Гаман: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
др r2.7.2) (робат дадаў: ky:Гаман, Иоганн Георг
Няма тлумачэння праўкі
Радок 20:
|сайт =
}}
'''Іаган Георг ГаманГАМАН''' (ням.: {{lang-de|Johann Georg Hamann}}; [[ {{ДН|27 жніўня]] [[|8|1730]]}}, [[Кёнігсберг]] -— [[{{ДС|21 чэрвеня]] [[|6|1788]]}}, [[Мюнстэр]]) — нямецкі [[філосаф]]-ірацыяналіст, крытык, пісьменніх; ідэолаг літаратурнага руху "Бура і націск". Прадстаўляў разам з [[Гердэр]] і Якобі рэакцыю супраць школьнага рацыяналізму і дагматызму ў імя вольнага рэлігійнага пачуцця і жывой веры.
 
== Біяграфічныя звесткі ==
Атрымаўшы ў Кёнігсбергу грунтоўную філалагічную адукацыуадукацыю, Гаман працаваў хатнім настаўнікам у [[Рыга|Рызе]], а затым адправіўся ў [[Лондан]]. Ён вёў бязладнае жыццё, змарнаваў свае і чужыя справы і запаў у глыбокае засмучэнне, з якога быў выведзены чытаннем [[Біблія|Бібліі]] і раптоўным «прасвятленнем», якое напаткала яго ў Лондане. Другую палову свайго жыцця Гаман правёў у сваім родным горадзе, спачатку на службе, потым у адстаўцы, жывучы на сродкі аднаго са сваіх прыхільнікаў.
 
Карэспандэнт [[Імануіл Кант|Канта]] і [[Гердэр]]а, Гаман ніколі не выкладаў сістэматычна сваіх думак, і амаль усе яго творы складаюцца з дробных артыкулаў, нататак і палемічных выхадак пад эпатажнымі загалоўкамі і дзіўнымі псеўданімамі: ''Паўночны Чараўнік'', ''Экс-Мандарын'' і інш.
 
== Светапогляд ==
Гаман прадстаўляў разам з [[Гердэр]]ам і Якобі рэакцыю супраць школьнага рацыяналізму і дагматызму ў імя вольнага рэлігійнага пачуцця і жывой веры.
 
Яго «Сібіліны лісткі» (выд. 1819) выкладэены ў форме аракульскіх выслоўяў. У фрагментах «Славутыя думкі Сакрата» (1759) і «Аблокі» (1761) адстойваў прынцыпы веры і непасрэднага пачуцця як асноўныя пры спасціжэнні рэчаіснасці. Лічыў мастацтва вынікам геніяльнай інтуіцыі (фрагмент «Кішэнная эстэтыка», 1761). Крытыкуючы рацыяналізм асветнікаў, у прыватнасці філасофію І. Канта («Метакрытыка пра пурызм розуму», 1784, выд. 1800), развіваў ідэі містычна афарбаванай інтуітывісцкай дыялекгыкі. Абсалютызаваў інтуітыўны момант у творчасці і пазнанні (канцэпцыя «непасрэдных ведаў»).
 
Паводле І. Г. Гамана, розум (развага) індывідуальны, гістарычны, сітуатыўны; не існуе ўсеагульнага «цвярозага розуму» асветніцкай філасофіі, як і кантаўскага «чыстага розуму»; мова — «першы і апошні орган і крытэрый розуму», звязанасць якога з мовай вызначае межы розуму. Яго ўяўленні пра мову, творчасць генія, спрадвечнасць паэзіі зрабілі ўплыў на нямецкую філасофска-эстэтычную думку (І. Г. Гердэр, літаратурны рух «Буры і націску», [[І. В. Гётэ]]).
 
За афарыстычны адрывісты і цьмяны стыль, падобны на прароцтвы, Гаман празваны Гётэ «паўночным магам».
 
== Літаратура ==
* Сініла Г. Гаман // БЭ ў 18 тамахт., Т. 5. Мн., 1997,. С.10
 
{{DEFAULTSORT:Гаман}}
 
[[Катэгорыя:Постаці нямецкай філасофіі]]
[[Катэгорыя:Постаці філасофіі XVIII стагоддзя]]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Іаган_Георг_Гаман"