Імперыя: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі |
|||
Радок 1:
{{вызн|1=Імперыя}} (
1) У [[Старажытны Рым|рымлянаў]] найвышэйшая [[дзяржаўная ўлада]], гэтаксама як maiestas належала [[народ]]у, які выяўляў яе ў [[Выбары|выбарах]], [[Заканадаўства|заканадаўстве]], [[суд]]зе, вырашэнні пытанняў [[Вайна|вайны]] і [[мір]]у. Адсюль выцякае І. як найвышэйшыя паўнамоцтвы [[магістрат]]аў, спачатку [[цар]]оў, у [[Рымская рэспубліка|рэспубліканскі]] час – [[Старэйшыя магістраты|старэйшых магістратаў]]. І. надавалася [[народ]]ам праз [[выбары]] або спецыяльным [[закон]]ам. Як выключэнне [[народ]] мог надаць І. асобам, якія не належалі да [[Старэйшыя магістраты|старэйшых магістратаў]]. Дзеля таго, што асобы, якім надавалася І. ня мелі роўных паўнамоцтваў, пачалі адрозніваць вялікую і меншую І., найвышэйшая ступень – summum I. – надавалася [[дыктатар]]у. [[Консул]] атрымліваў ваенную І., [[прэтар]] цывільную.
Тэарэтычна І. [[народ]]у існавала і пасля падзення [[Рымская рэспубліка|рэспублікі]], але цалкам перайшла да [[імператар]]а (глядзі [[Прынцыпат]]), і пазней надавалася [[імператар]]у [[закон]]ам (г.зв. lex de imperio), надаваўшым вярхоўную ваенную І. пажыццёва наўсёй тэрыторыі [[Рымская імпетрыя|Рымскай І.]] разам з іншымі шырокімі паўнамоцтвамі, якія ў апошнія гады [[Рымская рэспубліка|рэспублікі]] былі далучаныя да надзвычайнай І., якая надавалася некаторым палкаводцам. Наданне І. суправаджалі знешнія адзнакі, перш за ўсё – [[ліктар]]ы.
2) Терыторыя, на якую распаўсюджваецца [[Улада|ўлада]], нададзеная І. ў сэнсе 1).
3) Найменне [[манарх]]ічных [[дзяржава]]ў, галавой якіх з’яўляецца [[імператар]]. Гэта звычайна вялікія [[Дзяржава|дзяржавы]], якія склаліся з некалькіх [[народ]]аў ці [[дзяржава]]ў.
І. называлася [[Рымская дзяржава]] пасля ўсталявання у канцы [[1 ст. да н. э.]], пры [[Аўгуст|Аўгусце]] [[Манархія|аднаасобнай улады]] [[імператар]]а. Пазней І. былі [[Візантыя]], [[дзяржава Франкаў]] пасля [[800]] г., [[Свяшчэнная Рымская імперыя]]. [[Расія]], [[Францыя]] пры [[Наполеон I|Наполеоне I]] і [[Наполеон III|Наполеоне III]], [[Аўстрыя]] — з [[1804]] (з [[1868]] — [[Аўстра-Венгрыя]]) да [[1918]], [[Германія]] — з [[1871]] да [[1918]].
2) Вялікія [[Дзяржава|дзяржавы]], са значнымі [[Залежная тэрыторыя|залежнымі тэрыторыямі]]. Тут І. ўтварае [[метраполія]] і яе [[Калонія|калоніі]] і [[Дамініён|дамініёны]] (напрыклад, [[Брытанская імперыя]]).
[[Катэгорыя:Дзяржава]]
| |||