Дзяржава Само: Розніца паміж версіямі

{{вызнч|1=Дзяржава Сама}} ({{lang-sl|Samova ríša}}, {{lang-sk|Samova država, Samova plemenska zveza}}, {{lang-pl|Państwo Samona}}, {{lang-cs|Sámova říše}}; [[623]] – [[658]]) — першае вядомае палітычнае ўтварэнне славян, звесткі аб стварэнні і гісторыі бедныя і носяць паўлегендарны характар. Назву атрымала ад імя заснавальніка -— '''{{вызнч|1=Сама'''}}. У склад дзяржавы ўваходзілі тэрыторыі сучасных [[Чэхія|Чэхіі]], [[Славакія|Славакіі]], часткова [[Германія|Германіі]] (землі [[Лужыцкія сербы|лужыцкіх сербаў]]), [[Польшча|Польшчы]], [[Славенія|Славеніі]] і [[Харватыя|Харватыі]]. Неўзабаве пасля смерці СамоСама яго дзяржава распалася.

Зараз існуе дзве гіпотэзы аб этнічнай прыналежнасці СамоСама. Першая зыходзіць з таго, што ён галараманец, раманізаваны жыхар [[Галія|Галіі]] - былой правінцыі [[Рымская імперыя|Рымскай имперыі]], а імя «Сама» кельцкага паходжання. Другая, заснаваная на Зальцбургскай хроніцы «Conversio Bagoariorum et Carantanorum», зыходзіць з таго, што слова «сама» трэба разглядаць у якасьці [[Старажытнаславянская мова|старажытнаславянскага]] тытулу. У такім разе «Сама» значыць «самаўладзец». Да таго ж у [[Славянскія мовы|славянскіх мовах]] слова «сама» мае самастойны сэнс і некаторыя даследчыкі лічаць «Сама» скарачэннем ад «Самаслаў». Аднак большасьць аддае перавагу першай гіпотэзе.

Сіхарый прыбыў да Сама і запатрабаваў сустрэчы з князем, але ведаючы, хто такі Сама, то і размаўляў ён па-франкску, і быў апрануты ў вопратку франкаў. СамоСама, які ўжо вывучыў славянскую мову і прытрымваўся славянскіх звычаяў, не прыняў пасла. Тады Сіхарый апрануўся па-славянску і прыйшоў да князя. На гэты раз Сама прыняў Сыхарыя, які паставіўся ўладара без павагі і стаў патрабаваць кампенсацыі страт за разрабаваны караван. Сама пагадзіўся са справядлівасцю яго патрабаванняў і пагадзіўся кампенсаваць усю прычыненую шкоду, калі Дагаберт кампенсуе ўсе страты славянскіх купцоў на тэрыторыі Аўстразіі. Сіхарый не меў такіх паўнамоцтваў і стаў адказваць унікліва, СамоСама з'едліва высмейваў яго адказы, і справа дайшла да сваркі паміж імі, падчас якой Сіхарый дазволіў сабе абразлівыя выразы ў адрас Сама. Уладар паклікаў сваіх слуг і загадаў выкінуць пасла за валы лагера, што і было выканана.

Пазнаўшы аб няўдачы пасольства, Дагаберт вырашыў разабрацца з непакорлівым і дзёрзкім славянскім уладаром. Каля 630 ён сабраў войска і па вясне трыма калонамі рушыў на дзяржаву СамоСама. У некалькіх дробных сутычках у памежных землях алеманы і лангабарды атрымалі перамогі. Але на шляху калоны ўзначальваемай Дагабертам была памежная крэпасць Вагасцісбург, у якой засеў Сама са сваёй дружынай. Дагабэрт аблажыў крэпасць, але Сама са сваімі людзьмі вышаў за валы і навязаў франкам бой. Па легендзе бой доўжыўся трое сутак, пасля чаго франкі збеглі, кінуўшы свой лагер, харчы і здабычу. Сама не абмежаваўся гэтай перамогай і стаў здзяйсняць набегі на заходнія землі, даходзячы да Цюрынгіі. Слава і магутнасць СамоСама настолькі ўзраслі, што сербскі князь Дрэван выйшаў з васальнага падначалення Дагаберту і прызнаў уладу СамоСама.

Славяне пачалі напады на землі франкаў і часцяком атрымлівалі перамогі, праўда, усе гэтыя бітвы былі дробнымі. У гэтых акалічнасцях, саксы, якія жылі недалёка ад дзяржавы СамоСама і праз землі якіх славяне пранікалі на захад, прапанавалі свае паслугі Дагаберту. За паніжэнне даніны яны абавязаліся ахоўваць межы Аўстразіі ад набегаў славян, ды і іншых ворагаў. Дагаберт прыняў іх прапанову, але не шмат ад таго выйграў. Славяне па-ранейшаму пранікалі ў яго зямлі і рабавалі іх.

У апошнія гады кіравання СамоСама яго дзяржава ўжо не вяла буйных войнаў, бо ворагі баяліся яго войска і яго воінскага поспеху. Памёр Сама ў 658 годзе. Годнага пераемніка ў Сама не было і яго дзяржава распалася. У СамоСама было 12 жонак-славянак і ад іх 22 сыны і 15 дачок. Па звестках паданняў нашчадкамі Сама зяўляюцца [[Род Майміравічаў|Майміравічы]] – гаспадары [[Вялікамараўская дзяржава|Вялікамараўскай дзяржавы]] і [[Род Пржэмыславічаў|Пржэмыславічы]] – гаспадары [[Чэхія|Чэшскай дзяржавы]]. Пацверджанняў няма, але бачачы шматлікасць сыноў і дачок гэта цалкам магчыма ўявіць. Магчыма, яго нашчадкі ўладарылі і ў іншых славянскіх дзяржавах, якія ўтварыліся пасля заняпаду Дзяржавы Сама.