Раджпуты: Розніца паміж версіямі

[[Выява:Rajput warrior on horseback, with caption in Kayathi and Nagari..jpg|thumb|250px|Воін-раджпут на кані, мал. XVIII ст.]]

'''Раджпуты''' ([[санскрыт]] ''राजापुत्र'' літаральна "княскі сын") - [[каста]] або родавая арганізацыя воінаў-землеўладальнікаў у [[Індыя|Індыі]] і Пакістане[[Пакістан]]е.

Паняцце ''раджпуты'' сустракаецца ў старажытным [[Індыя|індыйскім]] эпасе "[[Махабхарата]]", а таксама на непальскіх[[непал]]ьскіх надпісах сяр. 1 тысячагоддзя н. э. Самі раджпуты выводзяць сябе ад некалькіх старажытных правячых дынастый або нават ад [[Веды, індуізм|ведычных]] [[бог|бажаствоў]] [[Месяц, спадарожнік Зямлі|месяца]] і [[сонца]]<ref>[http://www.rajputsamajmp.com/httpdocs/ Rajput Samaj Madhya Pradesh]</ref>. Аднак у [[навука|навуцы]] замацавалася думка, што раджпуты - нашчадкі [[Сярэдняя Азія|сярэднеазіяцкіх]] заваёўнікаў [[6 стагоддзе|VI]] ст. н. э., якія пазней прынялі [[індуізм]] і атрымалі высакародны статус<ref>[http://www.oldandsold.com/articles32n/outline-history-56.shtml Hunnish Peoples In Central Asia And India]</ref>.

Сярод індуістаў раджпуты разглядаюцца как прадстаўнікі адной або некалькіх джаці варны кшатрыяў (гл. [[Каста]]), сярод [[мусульмане|мусульман]] - як замкнёная група высакародных [[сям'я|сем'яў]]. Усяго ў Індыі і Пакістане[[Пакістан]]е налічваецца 36 буйных родаў раджпутаў. Колькасць малых родаў сягае за 100.

У [[8 стагоддзе|VIII]] - [[9 стагоддзе|IX]] стст. на захадзе [[Індыя|Індыі]] сфарміраваўся шэраг [[дзяржава|дзяржаў]], якімі кіравалі дынастыі раджпутаў. На тэрыторыі сучаснага індыйскага штата [[Раджастхан]] княстыкняствы раджпутаў склалі своеасаблівы рэгіён Раджпутана або Раджвар (каля 343328 км²)<ref>[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/490168/Rajputana Rajputana]</ref>, які захаваў адносную самастойнасць нават пасля ўсталявання Імперыі [[Вялікія Маголы|Вялікіх Маголаў]]. Большасць раджпутаў, аднак, былі не ўладарамі дзяржаў, а воінамі, якія атрымоўвалі за службу землі ў маёмасць або карыстанне. Яны славіліся сваёй адданасцю тамутым, каму служылі, а таксама захоўвалі правілы воінскай гонару. З цягам часу некаторыя сем'і прынялі [[іслам]], аднак большасць захавала [[індуізм]] у якасці асноўнай рэлігіі. У індыйскай гісторыі раджпутаў нават прынята разглядаць як абаронцаў індуізму<ref>Гл. [http://www.hindubooks.org/sudheer_birodkar/hindu_history/landrajput.html The Rajput Resistance to the Muslim Aggression By Sudheer Birodkar]</ref>.

Усё большыя супярэчнасці паміж кіруючымі дынастыямі раджпутаў прывялі да таго, што ў [[17 стагоддзе|XVII]] ст. яны трапілі ў залежнасць ад Вялікіх Маголаў, а пазней - ад [[Маратхі, каста|маратхаў]]. З кан. [[18 стагоддзе|XVIII]] ст. раджпуты Заходняй Індыі заключалі саюзныя адносіны з [[Вялікабрытанія|Брытанскай]] Ост-Індскай кампаніяй, а простыя воіны наймаліся да брытанцаў у якасці [[сіпай|сіпаяў]]. Уладары Раджпутаны здолелі захаваць сваю ўладу нават пры брытанскай каланіяльнай адміністрацыі, хаця іх правы былі істотна абмежаваны.

У [[1948]] г. 22 княствы Раджпутаны ўвайшлі ў склад Індыі. Прынятыя ў [[1971]] г. папраўкі да індыйскай[[Канстытуцыя Індыі|Канстытуцыі]] канчаткова пазбавілі іх манархаў[[манарх]]аў улады. Як індыйскія, так і пакістанскія раджпуты прымалі актыўны ўдзел у ваенных канфліктах паміж Індыяй і Пакістанам на баку сваіх дзяржаў.

Паколькі раджпуты былі воінамі, то ў іх супольнасці заўсёды захоўвалася першынство мужчын. Нараджэнне сына віталася ў [[сям'я|сям'і]] як вялікае свята, а нараджэнне дзяўчынкі часам атаясамлялася з няшчасцем. У мінулым існавалі звычаі дзявочага інфантацыду[[інфантацыд]]у і [[саці]]. Кожны раджпут з нараджэння павінен быў прайсці 12 рытуалаў[[рытуал]]аў ''карам''. Асабліва важнымі былі рытуалы надання [[Асабістае імя|імя]], першага галення галавы і павязвання ніткі ''джані''. Пахаванне суправаджалася складаным абрадам., пасля якога Старэйшыстарэйшы сын або глава сям'і праломваў [[чэрап]] нябожчыка, каб [[душа]] магла выйсці з цела, потым памерлага спальвалі.

Сем'і пераважна вялікія пашыраныя, якія ў сваю чаргу падзяляюцца на родавыя аб'яднанні. Кіруюць сем'ямі толькі мужчыны. У мінулым некаторыя княскія роды маратхаўраджпутаў імкнуліся мець [[шлюб]] з прадстаўніцамі варны брахманаў. Аднак для астатніх раджпутаў характэрны дазвол мець жонку з сем'яў ніжэйшага рангу і аддаваць сваіх дачок замуж за прадстаўнікоў вышэйшых джаці. Шлюбы суправаджаюцца маляўнічымі [[вяселле|вясельнымі]] абрадамі. Жаніх разам з шматлікімі сябрамі едзе на [[Конь свойскі|кані]] або нават [[Сланы|слане]] да хаты нявесты і раздае яе сваякам і гасцям багатыя падарункі. Маладыя праходзяць ачышчальны вогненны рытуал ''агні пуджа''.

У мужчын важнай часткай вопраткі з'яўляецца [[цюрбан]]. Прычым, форма і знешні выгляд цюрбана залежаць ад родавай прыналежнасці<ref>[http://www.everyculture.com/wc/Germany-to-Jamaica/Rajputs.html#b Countries and Their Cultures: Rajputs]</ref>.