Ліцвіны Севершчыны: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др Пазначана крыніца, праўда не знайшоў таго артыкулу ў ЭнцВКЛ і старонак. |
др аформіў лінкі |
||
Радок 1:
{{вызнч|1=Літві́ны Се́вершчыны}} — назва беларускамоўнага насельніцтва паўднёва-заходніх паветаў былой [[Чарнігаўская губерня|Чарнігаўскай губерні]] — [[Гараднянскі павет|Гараднянскага]], [[Мглінскі павет|Мглінскага]], [[Навазыбкаўскі павет|Навазыбкаўскага]], [[Старадубскі павет|Старадубскага]], [[Суражскі павет|Суражскага]] і некаторых іншых.
У [[
Упершыню ў навуковы ўжытак тэрмін літвіны адносна беларускамоўных жыхароў Чарнігаўшчыны ўвёў у канцы [[
<blockquote>''«Литвин. Житель и подданый Вел[икого] Княж[ества] Литвы. Полтавские малороссияне называют литвинами всех жителей задесенских, говорящих белорусским "наречием"»''.</blockquote>
У [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзі]] працы прысвечаныя беларусам-літвінам выдалі Г. Есімантоўскі і С. Максімаў, на пачатку [[XX стагоддзе|XX стагоддзя]] — А. Рубец. Адным з галоўных даследчыкаў літвінаў з'яўляецца [[Марыя Косіч]]. У [[1901]] годзе ў часопісе “Живая старина” друкуецца яе манаграфія “Литвины-белорусы Черниговской губернии, их быт и песни”, якая ў [[1902]] годзе выйшла асобным выданнем. У савецкі час беларусаў-літвінаў вывучалі прафесар П. Растаргуеў і вядомы беларускі этнограф [[Аляксандр Сержпутоўскі]].▼
▲У [[
Самі сябе літвіны называлі “рускімі” і “казакамі”. Літвіны ўсведамлялі сваё адрозненне ад вялікарускага насельніцтва (“маскалі”, “кацапы” — у іхняй мове). Этнонім “[[беларусы]]” літвінамі не ўжываўся, бо на Чарнігаўшчыне ў канцы XIX – пачатку XX стагоддзя не было элітарнага беларускага нацыянальнага руху. Літвіны адрозніваліся ад суседняга вялікарускага і украінскага насельніцтва этнічнымі рысамі адзення (белыя даматканыя світкі, жаночы галаўны ўбор [[намітка]], мужчынскі — [[магерка]]), абрадамі і мовай (вельмі блізкая да гаворак Усходняй Гомельшчыны). Моўныя асаблівасці ў сельскай мясцовасці, з-за замкнёнасці сельскага жыцця ў мінулым і аддаленасці ад вялікіх адміністратыўна-палітычных і прамысловых цэнтраў у новы час, захоўваюцца па сённяшні дзень.▼
▲Самі сябе літвіны называлі
Тэрыторыя былой Чарнігаўскай губерні пасля [[Вялікая Кастрычніцкая сацыялістычная рэвалюцыя|рэвалюцыі]] была падзелена паміж [[РСФСР]] і [[УССР]] і былыя літвіны ўсведамляюць сябе зараз адпаведна [[рускія|рускімі]] і [[украінцы|ўкраінцамі]]. Толькі невялікая частка літвінаў Чарнігаўшчыны (жыхары вёскі Казацкія Балсуны былога Суражскага павету і некаторых іншых, што ўвайшлі ў склад [[БССР]]) была далучана да працэсаў кансалідацыі беларускай нацыі.
| |||