Крыптаграфія: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Новая старонка: 'thumb|300px|Нямецкая [[Машына Лорэнца|крыптамашына Lorenz выкарыстоўвалася пад...'
 
Paganetz (размовы | уклад)
Няма тлумачэння праўкі
Радок 7:
 
Крыптаграфія — адна з найстарэйшых навук, яе [[гісторыя крыптаграфіі|гісторыя]] налічвае некалькі тысяч гадоў.
 
== Тэрміналогія ==
* '''[[Адкрыты тэкст|Адкрыты (крынічны) тэкст]]''' — даныя (не абавязкова тэкставыя), перадаваемя без ужывання крыптаграфіі.
* '''[[Шыфратэкст]]''', '''шыфраваны (закрыты) тэкст''' — даныя, атрыманая пасля ужывання крыптасістэмы (звычайна — з некаторым указаным [[Ключ (крыптаграфія)|ключом]]).
* '''[[Ключ (крыптаграфія)|Ключ]]''' — параметр шыфра, вызначаючы выбоа дакладная пераўтварэння дадзенага тэкста. У сучасных шыфрах [[крыптаграфічная трывалаць]] шыфра цалкам вызначаецца сакрэтнасцю ключа ([[Прынцып Керкгоффса]]).
* '''[[Шыфр]]''', '''крыптасістэма''' — сямейства абарачальных пераўтварэнняў адкрытага тэкста ў шыфраваны.
* '''[[Шыфраванне]]''' — працэс нармальнага ужывання крыптаграфічнага пераўтварэння адкрытага тэкста на выснове алгарытма і ключа, у выніку якога ўзнікае шыфраваны тэкст.
* '''Расшыфроўванне''' — працэс нармальнага ужывання крыптаграфічнага пераўтварэння шыфраванага тэкста ў адкрыты.
* '''[[Асіметрычнны шыфр]]''', '''двухключавы шыфр''', '''шыфр з адкрытым ключом''' — шыфр, у якім ужываецца два ключы, шыфруючы і расшыфроўваючы. Пры гэтым, ведаючы ключ зашыфроўвання, нельга расшыфраваць паведамленне, і наадварот.
* '''Адкрыты ключ''' — той з двух ключоў асіметрычнай сістэмы, які вольна распаўсюджваецца. Шыфруючы для сакрэтнай перапіскі і расшыфроўваючы — для электроннага подпісу.
* '''Сакрэтны ключ''', '''закрыты ключ''' — той з двух ключоў асіметрычнай сістэмы, які захоўваецца ў сакрэце.
 
* '''[[Крыптааналіз]]''' — навука, вывучаючая матэматычныя метады парушэння канфідэнцыяльнасці і цэласнасці інфармацыі.
* '''[[Крыптааналітык]]''' — чалавек, ствараючы і ўжываючы метады крыптааналіза.
* Крыптаграфія і крыптааналіз складаюць '''[[Крыпталогія|крыпталогію]]''', як адзіную [[навука|навуку]] аб стварэнні і ўзломе шыфраў (''такое дзяленне прынесена з [[Заходняя цывілізацыя|захаду]], да гэтага ў [[СССР]] і Рассіі не ужывалася спецыяльнага падзялення'').
* '''[[Крыптаграфічная атака]]''' — спроба крыптаанаглітыка выклікаць адхіленні ў атакуемай абароненай сістэме абмену інфармацыяў. Паспяховую крыптаграфічную атаку называюць '''узлом''' ці '''ўскрыцце'''.
* '''Дэшыфраванне(дэшыфроўка)''' — працэс здабывання адкрытага тэкста без ведання крыптаграфічнага ключа на выснове вядомага шыфратэкста. Тэрмін ''дэшыфраванне'' звычайна ужываюць па адносінах да працэса крыптааналізу шыфратэкста (крыптааналіз сам па сабе, наогул, можа адбывацца ў аналізе шыфрасістэмы, а не толькі зашыфраванага ёй адкрытага паведамлення).
* '''[[Крыптаграфічная трываласць]]''' — здольнасць крыптаграфічнага алгарытма супрацьстаяць крыптааналізу.
 
* '''Імітаабарона''' — абарона ад навязвання ілжывай інфармацыі. Іншымі словамі, тэкст застаецца адкрытым, але з'яўляецца магчымасць праверыць, што яго не змянялі, ні выпадкова, ані наўмысна. Імітаабарона дасягаецца звычайна за кошт дадання ў пакет перадаваемых даных імітаўстаўкі.
* '''Імітаўстаўка''' — блок інфармацыі, ужываемы для імітаабароны, што залежыць ат ключа і даных.
* '''[[Электронны лічбавы подпіс]]''', ці '''электронны подпіс''' — асіметрычная імітаўстаўка (ключ абароны адрозніваецца ат ключа правері). Іншымі словамі, такая імітаўстаўка, якую правяраючы не можа падрабіць.
* '''[[Цэнтр сертыфікацыі]]''' — трэці бок, чыя сумленнасць бясспрэчна, а адкрыты ключ шыроко вядомы. Электронны подпіс цэнтра сертыфікацыі пацвярджае сапраўднасць адкрытага ключа.
 
* '''[[Хэш-функцыя]]''' — функция, якая пераўтварае паведамленне адвольнай даўжыні ў лік («скрутка») фіксаванай даўжыні. Для крыптаграфічнай хэш-функцыі (у адрозненні ад хэш-функцыі агульнага прызначэння) складана вылічыць адваротную і нават знайсці два паведамлення з агульнай хэш-функцыяй.
 
== Спасылкі ==