Выбранцы: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Радок 7:
==Слуцкія выбранцы==
 
У 2-й палове 17 стагоддзя выбранцы засталіся только на [[Случчына|Случчыне]] (вёскі Агароднікі, Бранавічы, Варкавічы, Лучнікі, Падзёры, Сярагі). Яны неслі службу ў слуцкім гарнізоне ([[пяхота]], [[мушкецёры]], [[грэнадзёры]]), у залежнасці ад вайсковага звання мелі зямельныя надзелы ад 0,5 да 1,5 валокі, якія пераходзілі ў спадчыну па мужчынскай лініі. Фармальна (з [[1659]]) выбранцы лічыліся ў войску ВКЛ, фактычна ж былі [[васалы|васаламі]] [[Магнат|магнатаў]], мелі [[прывілей|прывілеі]] ад каралёў i магнатаў, вызваляліся ад падаткаў. Зброю і мундзіры куплялі за свой кошт, адзін тыдзень выбранцы служылі, другі — працавалі на сваім надзеле. У судовых адносінах яны былі экстэрытарыяльныя, падсудныя толькі суду ваеннага губернатара Слуцкага княства; у спрэчных справах са шляхтай, мяшчанамі i сялянамі В. судзіліся ў замкавым судзе. Пасля акупацыі Беларусі [[Рacійская імперыя|Рacійскай імперыяй]] i скасавання слуцкага гарнізона [[Дамінік Радзівіл]] у [[1808]] намагаўся перавесці выбранцаў (каля 1500 чал.) на [[Паншчына|паншчыну]], што выклікала ix бунт i перадачу справы ў pacійскія суды. Частка выбранцаў даказала свае правы на [[дваранства]], іншыя — на вольнасць. У [[1811]] яны былі залічаны ў разрад [[Вольныя хлебаробы|вольных хлебаробаў]], але працягвалі судовую справу супраць [[Радзівіл|Радзівіла]], адстойваючы свае правы на волю i зямлю. У [[1834]] [[Дзяржаўны савет]] i цар [[Мікалай I]] прызналі ix «''не залічанымі ў сялянства''»; выбранцы былі прызнаны вольнымі, але ix зямля — памешчыцкай. Тады В.выбранцы адмовіліся плаціць чынш спадкаемцу Радзівіла кн.князю Вітгенштэйну. Толькі ў [[1846]] Слуцк i землі 6 выбранецкіх вёсак былі выкуплены ў яго дзяржавай. <br />

У [[1868]] В.выбранцы, спрабуючы замацаваць свае правы на зямлю, патрабавалі вылучыць ix вёскі ў асобную [[воласць]], не жадаючы быць у адной воласці з былымі [[прыгоннае права|прыгоннымі сялянамі]], але міравы з'езд пасрэднікаў адмовіў ім, не жадаючы патураць «шля-хецкайшляхецкай пагардзе да хлопства». У [[1870]] В.выбранцы атрымалі люстрацыйныя акты на зямлю i ў [[1871]] перайшлі на выкупныя плацяжы. Да пач.пачатку 20 ст.стагоддзя мелі спецыфічныя рысы побыту, некаторыя В.выбранцы, што захавалі граматы, былі адноўлены ў правах дваранства.
 
==Літаратура==
Энцыклапедыя Вялікае Княства Літоўскае, т.1, Мінск: Вялікая энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2007, 688 с.