Сан-Педра-дэ-ла-Рока

Крэпасць Сан-Педра-дэ-ла-Рока (ісп.: Castillo de San Pedro de la Roca) або Кастыльё-дэль-Мора (ісп.: Castillo del Morro) — абарончае збудаванне, пабудаванае ў сярэдзіне XVII стагоддзя для аховы бухты горада Сант'яга-дэ-Куба. Уваходзіць у спіс Сусветнай спадчыны ЮНЕСКА.

Крэпасць была спраектаваная ў 1637 пад кіраўніцтвам Джыявані Батыста Антанелі, прадстаўніка міланскай сям'і ваенных інжынераў, па загадзе губернатара горада Педра дэ ла Рока-і-Борха, у мэтах абароны горада ад піратаў, замест невялікай старой крэпасці, якая была пабудавана ў 1610 годзе. Новая крэпасць была размешчана на стромкім схіле (Morro), які выступаў у гавань. Крэпасць уяўляла сабой серыю тэрас на чатырох узроўнях, з трыма валамі для артылерыі. Зброя і харчаванне звычайна падвозілі морам і сушай да верхняга ўзроўню крэпасці і захоўвалі ў вялікім сховішчы, высечаным у скале. Будаўніцтва працягвалася 42 гады з некалькімі перапынкамі, з 1638 па 1670 г. Сам Антанелі пакінуў будаўніцтва ў 1645 годзе. Часткамі крэпасці таксама былі старыя ўмацаванні.

Страх перад піратамі меў пад сабой рэальную аснову, на працягу будаўніцтва англійскія флібусцьеры пад кіраўніцтвам Крыстафера Мінгса ў 1662 годзе на два тыдні захапілі горад, разбурылі частку недабудаванай крэпасці і захапілі артылерыю. Пасля таго, як яны былі выгнаныя, іспанскі ўрад выдзеліў сродкі на завяршэнне будаўніцтва і павялічыў гарнізон на 300 чалавек. З 1663 па 1669 гады ваенныя інжынеры Хуан Кіскара Ібаньес, Хуан Кіскара Рамірэс і Франсіска Перэс кіравалі аднаўленнем і завяршэннем будаўніцтва ўмацаванняў, дадаўшы новыя абарончыя збудаванні на флангах і новую артылерыйскую платформу. У 1678 крэпасць вытрымала напад французскага эскадрона, а ў 1680 атаку 800 піратаў Франкесмы, аднаго з камандуючых Антыльскіх флібусцьераў.

З 1675 па 1692 крэпасць была пашкоджана серыяй землятрусаў, яе рэканструкцыя пад кіраўніцтвам Франсіска Перэса працягвалася з 1693 па 1695 г. У 1738-1740 гадах былі дабудаваныя дадатковыя ўмацаванні пад кіраўніцтвам Антоніа дэ Арэдонда, затым крэпасць у чарговы раз была пашкоджана землятрусамі 1757 і 1766 гадоў.

У 1775 годзе, калі пагроза піратаў пачала знікаць, некаторыя будынкі крэпасці былі ператвораныя ў турмы, вядомыя як «Скала» (la Roca) і «Зорка» (la Estrella), пры гэтым крэпасць працягвала дзейнічаць як ваенны аб'ект. Апошні раз крэпасць падвергнулася нападу ў 1898 годзе, калі падчас Іспана-амерыканскай вайны флот ЗША атакаваў горад.

На працягу XX стагоддзя крэпасць знаходзілася ў запусценні, але зноў была адноўленая ў 1960-х гадах пад кіраўніцтвам Франсіска Прата П'юіга. У 1997 годзе крэпасць была абвешчаная часткай Сусветнага спадчыны ЮНЕСКА як найбольш добра захаваны ўзор іспанскай каланіяльнай ваеннай архітэктуры.

У цяперашні час у крэпасці працуе музей гісторыі пірацтва.