Гісторыя Польшчы: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др робат дадаў: io:Historio di Polonia |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 61:
Каб быць абранымі, каралі выдавалі шляхце ўсе новыя і новыя прывілеі. Паступова ў Польшчы зацвердзіўся своеасаблівы палітычны лад, званы шляхецкай дэмакратыяй. Успрыняўшы ідэі Рэфармацыі (у асноўным у форме кальвінізму), шляхта пачатку будаваць планы не толькі рэфармаванні дзяржавы, але і цэрквы. У 1570 Жыгімонтам Аўгустам быў падпісаны дакумент, у якім гаварылася, што пытанні веравызнання не ўваходзяць у кампетэнцыю манарха, а ў 1574 у Генрыкавы артукулы быў занесены пункт аб верацярпімасці.
З 1520-х развіваецца рух экзэкуцыяністаў (прыхільнікаў экзэкуцыі законаў і экзэкуцыі маёмасцяў). Экзэкуцыяністы выступалі за вяртанне каралеўскіх маёмасцяў, раздадзеных магнатам Ягелонамі, і пашырэнне правоў шляхты, у тым ліку — за ўвядзенне права на выбары караля. У 1538 Жыгімонт Стары паабяцаў шляхце, што пасля смерці яго сына каралі будуць выбірацца і што ён не будзе надалей прымаць ніякіх рашэнняў без згоды сейма. Сейм 1562—1563 пастанавіў правесці экзэкуцыю маёмасцяў: усё падораная пасля 1504 каралеўская маёмасць павінна было вярнуцца ў казну. Апошняе рашэнне не атрымалася да канца правесці ў жыццё: яно было сабатавана магнатамі. Тым не менш, актыўна развіваюцца ідэі [[шляхецкая дэмакратыя|"шляхецкай дэмакратыі"]] і "польскіх залатых шляхецкіх вольнасцяў", распрацаваныя ідэолагамі шляхецкага руху, такімі як [[Станіслаў Арыхоўскі]].
16 — 1-ая пал. 17 ст. былі таксама стагоддзямі развіцця польскай культуры, навукі і мастацтва. Цэнтрам засяроджвання польскай духоўнай эліты стаў Кракаўскі ўніверсітэт, у пачатку 15 ст. пераўтвораны па ўзоры Парыжскага і Пражскага, які меў у 16 ст. агульнаеўрапейскае значэнне. Сярод выпускнікоў універсітэта былі знакаміты польскі астраном [[Мікалай Капернік]], аўтар трактата «Аб звароце нябесных сфер» (1543) і паэт [[Ян Каханоўскі, паэт|Ян Каханоўскі]], якога звалі «сармацкім Арфеям з Чарналесся».
| |||