Месячнае зацьменне: Розніца паміж версіямі

'''Месячнае зацьменне''' — [[зацьменне]], якое надыходзіць, калі [[Месяц, спадарожнік Зямлі|Месяц]] уваходзіць у конус ценю, які ўтварае [[Зямля]]. Дыяметр плямы Зямлі на адлегласці 363 000 км (мінімальная адлегласць ад Зямлі да Месяца) складае каля 2,5 дыяметраў Месяца, таму Месяц можа цалкам знаходзіцца ў ценю. У кожны момант зацьмення ступень пакрыцця дыска Месяца зямным ценем выражаецца праз фазу зацьмення Ф. Велічыня фазы вызначаецца адлегласцю 0 ад цэнтацэнтра Месяца да цэнтацэнтра ценю. У астранамічных календарах прыводзяцца велічыні Ф і 0 для розных момантаў зацьмення.

Калі Месяц падчас зацьмення залкамцалкам уваходзіць у цень Зямлі, гэтая з'ява называецца ''поўным зацьменнем Месяца'', калі часткова — ''частковым зацьменнем''.

Зацьменне месяцаМесяца можна назіраць на палове тэрыторыі [[Зямля|Зямлі]] (там, дзе на момант зацьмення Месяц знаходзіцца над небасхілам). ВыгляцьВыгляд [[Месяц, спадарожнік Зямлі|Месяца]] ў ценю Зямлі з'яўляецца аднолькавым з любога пункту. Найбольшая тэарэтычная працягласць поўнай фазы зацьмення Месяца складае 108 хвілінаў; такімі былі, напрыклад, зацьменні Месяца [[13 жніўня]] [[1859]] года, [[16 ліпеня]] [[2000]] года.

Падчас зацьмення, нават поўнага, Месяц не знікае цалкам, а робіцца цёмна-чырвоным. Гэты факт тлумачыцца тым, што нават у фазе поўнага зацьмення Месяц працягвае асвятляцца. Сонечныя прамяні, якія праходзяць па [[датычная|датычнай]] да зямной паверхі, рассейваюцца ў атмасферы Зямлі і за кошт гэтага рассейвання часткова дасягаюць Месяца. Паколькі [[атмасфера Зямлі]] з'яўляецца найбольш празрыстай для промняў чырвона-аранжавай часткі [[спектр|спектра]], менавіта гэтыя промні ў большай ступені дасягаюць паверхні Месяца падчас зацьмення, што і тлумачыць афарбоўку дыска Месяца. Па сутнасці, гэта такі самы эфект, як і аранжава-чырвоны колер неба каля небасхіланебасхілу ([[золак]]) перад [[узыход]]ам і адразу пасля [[захад]]у сонца. Для ацэнкі яркасці зацьмення выкарыстоўваецца [[шкала Данжона]].

== Паўценевае засьменнезацьменне ==

Вакол конуса ценю Зямлі прымутнічаепрысутнічае [[паўцень]] — вобласць прасторы, у якой Зямля захіляе Сонца толькі часткова. Калі месяц праходзіць вобласць паўценю, але не ўваходзіць у цень, адбываецца ''паўценявое зацьменне''. Падчас яго яркасць Месяца змяншаецццазмяншаецца, але нязначна: такое памяншэнне практычна немагчыма заўважыць няўзброеным вокам і фіксуецца толькі прыборамі. Толькі калі Месяц падчас паўценявога зацьмення праходзіць блізка да конуса поўнага ценю, пры ясным небе можна заўважыць пацямненне з аднаго краякраю месячнага дыска.

Кожны год адбываюцца прынамсі два месячныя зацьменні, аднак у сувязі з несупадзеннем плоскасцей месячнай і зямной арбітаўарбіт, іх фазы адрозніваюцца. Зацьменні паўтараюцца ў тым самым парадку кожныя 6585⅓ дзён (або 18 гадоў, 11 дзён і прыблізна 8 гадзін - перыяд, які называецца [[сарас]]): ведаючы, дзе і калі назіралася поўнае месячнае зацьменне, можна дакладна вызначыць час наступных і папярэдніх зацьменняў, якія будуць добра бачныя ў гэтай мясцовасці. Такая цыклічнасць часта дапамагае датаваць падзеі, якія апісваюцца ў гістарычных [[летапіс]]ах.

* 21 снежня 2010 года ўпершыню за 372 гады поўнае месячнае зацьменне адбылося ў дзень [[зімовае сонцастаянне|зімовага сонцастаяння]]. Варта адзначыць, што гэтае цверджаннесцверджанне з'яўляецца слушным для [[GMT|часачасу па Грынвічу]] і для заходняга паўшар'я Зямлі. У прыватнасці, на тэрыторыі Беларусі сонцастаянне адбылося на наступны дзень, [[22 снежня]]. Наступнае зацьменне, якое будзе супадаць з зімовым сонцастаяннем, адбудзецца праз 84 годагады — [[21 снежня]] 2094 г.<ref>[http://www.astronet.ru/db/msg/1248809 Великое совпадение (Астронет, новостной раздел)]{{ref-ru}}</ref>