Бітва за Вільню (1918—1919): Розніца паміж версіямі

| Бок2 = {{Сцяг СССР}} [[Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|Расійская СФСР]]<br/>{{Сцяг Германіі}} [[Веймарская рэспубліка|Германія]]<br/>{{Сцяг СССР}} Віленскі гарадскі савет рабочых дэлегатаўдэпутатаў

На пачатку ХХ ст. горад Вільня знаходзіўся ў складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]]. У 1914 годзе пачалася [[першая сусветная вайна]], у якой Расія ўдзельнічала як праціўнік [[цэнтральныя дзяржавы|цэнтральных дзяржаў]]. У выніку наступу [[Германская імперыя|Германскай імперыі]] ў 1915 г. горад патрапіў пад нямецкую акупацыю. Напрыканцы 1918 года нямецкія войскі паступова адступалі з тэрыторыі былой Расійскай Імперыі, а іх месца займалі бальшавікі. У той час Вільня з'яўлялася аб'ектам тэрытарыяльнай спрэчкі паміж краінамі рэгіёну, якія адраджаліся або ствараліся — [[Беларуская Народная Рэспубліка|Беларускай Народнай Рэспублікай]]<ref>Formowanie się koncepcji granic Białoruskiej Republiki Ludowej. W: Białoruska Republika… s. 261.</ref>, (БНР), [[Літва|Літоўскай Рэспублікай]]<ref>Porozumienie Białoruskiej Rady Wileńskiej i Taryby. W: Białoruska Republika... s. 358.</ref> і [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|Польскай Рэспублікай]]<ref name=a>Wstępna faza walk. W: Wojna... s. 47.</ref>. З сакавіка 1918 года ў горадзе працаваў урад Літвы, а з пачатку снежня таксама ўрад БНР. 15 снежня ў горадзе сфарміраваўся таксама бальшавіцкі Віленскі гарадскі савет рабочых дэлегатаўдэпутатаў<ref name=b>Rząd Antona Łuckiewicza wobec zajęcia Mińska i Wilna przez bolszewików. W: Białoruska Republika... s. 364–366.</ref>.

Ва ўмовах эвакуяцыі нямецкіх войскаў 1 студзеня ў горадзе выскрыліся мясцовыя камуністы і бальшавікі, якія пачалі змагацца супраць фарміраванняў польскай самаабароны<ref name=d/>. Іх самым важным пунктам адпору быў будынак на вул. Вароняй, дзе знаходзілася сядзіба Віленскага гарадскага савета рабочых дэлегатаўдэпутатаў. Гэтая арганізацыя была створана 15 снежня 1918 года, складалася ў большасці з жыхароў Вільні рознай нацыянальнасці, а таксама нейкай колькасці асоб спаза горада. Яе старышынёй быў Казімеж Ціхоўскі, ранейшы сакратар пятрагродскай групы [[Сацыялдэмакратыя Царства Польскага і Літвы|Сацыялдэмакратыі Царства Польскага і Літвы]] (СДЦПіЛ), а сакратаром прэзідыума - Ян Кулікоўскі, паляк з [[троцкі павет|троцкага павета]], сябра СДЦПіЛ і [[Камуністычная партыя Польшчы|Камуністычнай рабочай партыі Польшчы]]<ref name=b/>. Атрады польскай самаабароны пад кіраўніцтвам ртм. Дамброўскага (2 батальён і каля 30 салдат з 3 батальёну) заатакавалі будынак Савета 1 студзеня вечарам. Падчас змагання асабліва гераічнай паставай адзначыўся сяржант Станіслаў Квяткоўскі. Бальшавікі здаліся 2 студзеня ў 14 гадзін. У вынііку бойкі на польскім боку загінуў 1 жаўнер, было 4 параненых. На бальшавіцкім боку загінула 3 змагароў, 5 здзейсніла самагубства, а 76 патрапіла ў палон<ref name=d/>. Сярод самагубцаў былі, між іншымі, камендант народнай міліцыі Л. Чаплінскі і віленскі шэўц Баніфацы Вежвіцкі<ref name=b/>. Акрамя гэтага, жаўнеры польскай самаабароны здабылі больш за 1000 кулямётаў і 600 гранатаў, у асноўным пазасталых аднемецкіх<ref name=d/>.