|
| Бок1 = {{Сцяг Польшчы}} [[Польская Рэспубліка, 1918—1939|Польская Рэспубліка]]
| Бок2 = {{Сцяг СССР}} [[Расійская Савецкая Федэратыўная Сацыялістычная Рэспубліка|Расійская СФСР]]<br/>{{Сцяг Германіі}} [[Веймарская рэспубліка|Германія]]<br/>{{Сцяг СССР}} Віленскі гарадскі савет рабочых дэпутатаў
| Камандуючы1 = ген.генерал Уладзіслаў Вэйтка<br/>ртм.ротмістар Уладзіслаў Дамброўскі<br/>кпт.капітан Зыгмунт Клінгер
| Камандуючы2 = Уладзімір Альдэроггей<br/>А. Зенковіч<br/>Казімеж Ціхоўскі
| Сілы1 =
=== Другая атака Чырвонай арміі ===
[[File:Dowództwo ochotniczego oddziału braci Dąbrowskich - luty 1919 rok.JPG|thumb|250px|Кіраўніцтва добраахвотнага атраду братоў Дамброўскіх – люты 1919. Злева направа сядзяць: Уладзіслаў і Ежы]]
Адбіццё атакі польскай самаабаронай было для бальшавікоў вялікай нечаканасцю. З мэтай лепшай каардынацыі дзеянняў у наступны дзень яны стварылі адзінае кіраўніцтва. Было запланавана другіў наступны раз спрабаваць заняць горад моцнай атакай на цэнтр, а пазней акружэннем крыла. Кіраўніцтва 5-ага Віленскага палку аднак палічыла цэнтральнае кіраўніцтва некампетэнтным у планаванні і кіраванні наступам, пасля чаго адмовілася прыняць удзел у аперацыі. [[5 студзеня]] атаку на Вільню пачала бальшавіцкая групоўка, сканцэнтраваная ў Новай Вілейцы. Палякі арганізавалі абарону такім чынам: 1-ы, 2-і і 4-ы батальёны баранілі паўднёвыя часткі горада, у тым ліку [[Ужупіс|Зарэчча]], а 3-і батальён і полк віленскіх уланаў баранілі падыходы да [[Антокал]]а. 4-ы батальён ПВА заняўся абаронай будынку штаб-кватэры абароны Вільні на Зарэччы. Баі пачаліся на прадмесцях. Бальшавікі занялі [[Тры крыжы|Гару Трох крыжоў]], адкуль пачалі атрылерыйскі абстрэл горада, у першую чаргу Зарэчча. Пазней у цэнтр Вільні накіравалася пехота<ref name=d/>.
Перавага бальшавікоў у гэтым баі была вельмі вялікая. Віленская самаабарона атрымала інфармацыю з [[Варшава|Варшавы]], аб немагчымасці дапамогі з боку рэгулярных атрадаў Польскага войска. Таму грамадзянскія прадстаўнікі Гарадской рады запрапанавалі генералу Вэйтцы спыніць супраціў, гэта было выклікана страхам рэпрэсыяў з боку бальшавікоў, калі тыя займуць горад штурмам. У адсутнасці мажлівасці абараніць горад, кіраўнік штаба капітан Зыгмунт Клінгер [[5 студзеня]] а 19 гадзіне прыняў рашэнне спыніць баявыя дзеянні і пакінуць горад<ref name=d/>.
=== Адступ палякаў ===
Паводле загаду, атрады віленскай самаабароны павінны былі пакінуць Вільню і [[6 студзеня]] прабівацца на [[Руднікі]], [[Гарадскі пасёлак Радунь|Радунь]], [[Эйшышкі]] і [[Горад Шчучын|Шчучын]]. Эвакуацыя адбывалася ў вялікім бязпарадкубеспарадку, не было магчымасці ўзяць з сабой зброю, амуніцыю і ежу, а салдаты не былі падрыхтаваныя да доўгага шэесця. Большасць з іх сабралася ў [[Белая Вака|Белай Вацы]] каля Вільні. Ген.Генерал Вэйтка і кпт.капітан Клінгер былі інтэрнаваныя немцамі. Пасля перамоў праведзеных кпт.капітанам Клінгерам быў прыняты дагавор аб тым,перавозцы штоцягнікамі польскіябеззбойных салдатыпольскіх безсалдат зброі будуць перавезеныя цягнікамі ў [[Лапы]]. Такім чынам на тэрыторыю пад кантролем польскага ўрадаудалося патрапілаэвакуяваць 154 афіцэраў і 1035 радавых з 1.-ага, 2.-ога і 4.-ага батальёнаў., Тамякія яныпасля ўвайшлі ў склад ствараемай [[Літоўска-беларускія дывізіі|Літоўска-беларускай дывізіі]], якая ў той час стваралася. З другога боку салдаты з палка віленскіх уланаў, Афіцэрскай легіі і 3.-яга батальёна адмовіліся здаць зброю. Яныі сфарміравалі атрад над назвай "''Віленскі атрад Польскага войска''" пад кіраўніцтвам ртм.ратмістра Уладзіслава Дамброўскага, які налічваў каля 300 салдатаў пехоты і 150 кавалерыі. Яны пакінулі Вільню, пасля чаго прабіваліся праз Руднікі, Эйшышкі, [[Панары]] і [[Вёска Новы Двор|Новы Двор]], дзе працягвалі змаганнебаі<ref name=d/>.
== УрадыСтаўленне урадаў Беларускай Народнай Републікі і Літоўскай Рэспублікі ў дачыненні да змаганняўбарацьбы за Вільню ==
Напрыканцы 1918 года Вільня з'яўлялася сядзібай урада Літоўскай Рэспублікі, які лічыў сябе пераемнікам спадчыны [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і патрабаваў права на ўключэнне горада ў яе мяжы на падставе «гістарычных прычын»<ref>Porozumienie Białoruskiej Rady Wileńskiej i Taryby. W: Białoruska Republika... s. 351.</ref>. На пачатку снежня ў Вільню прыбыў таксама ўрад Беларускай Народнай Рэспублікі на чале з [[Антон Луцкевіч|Антонам Луцкевічам]], які быў вымушаны пакінуць [[Мінск]] ў сувязі з заняццям яго бальшавікамі<ref name=b/>. Урад БНР таксама лічыў Вільню часткай сваёй тэрыторыі, аднак у той час ён імкнуўся да стратэгічнага прыбліжэння да Літвы і лічыў беларуска-літоўскія тэрытарыяльныя спрэчкі справай пазнейшага вырашэння<ref>Porozumienie Białoruskiej Rady Wileńskiej i Taryby. W: Białoruska Republika... s. 348–358.</ref>. У сувязі з набліжэннем бальшавікоў да Вільні, літоўцы і беларусы разам спрабавалі фарміраваць войскі для абароны горада. Літоўскі ўрад прызначыў беларуса, ген.генерала [[Кіпрыян Антонавіч Кандратовіч|Кіпрыяна Кандратовіча]], на пасаду намесніка міністра краёвай абароны і даў яму задачу стварыць літоўскую армію з беларускімі атрадамі ў яе складзе. З пачатку снежня ў Вільні пачалося фарміраванне 1 Беларускага палка пяхоты (1 БПП), кіраўніком якога стаў плк.палкоўнік М. ЛаўрэнцеўЛаўрэнц'еў, кіраўнікамі батальёнаў - пкл.палкоўнік Леніваў (некалькі дзён пазней звольнены з 1 БПП) і падплк.падпалкоўнік Успенскі, кіраўнікамі кампаніі - кпт.капітан Яўген Гайдукевіч, паручнікі Пятка, Жываткевіч і Талькоўскі. Напрыканцы снежня да полку патрапілі наступныя афіцэры: Сяткоўскі, [[Гасан Канапацкі]], Давід Якубоўскі, Рэмішэўскі і Лукашэвіч. Пачалося таксама фарміраванне 2 Беларускага полку пяхоты<ref name=e>Stosunki białorusko-litewskie w latach 1915–1918. W: Białoruskie formacje... s. 94.</ref>. Гэтыя дзеянні аказаліся аднак недастатковымі, каб бараніцьабараніць Вільню ад бальшавікоў. Напрыканцы снежня літоўская армія была толькі ў працэсе ўтварэння, а яе накіды фарміраваліся ў [[Горад Каўнас|Коўне]], [[Горад Алітус|Аліце]] і [[Горад Кедайняй|Кейданах]]<ref name=b/>. Беларускія атрады мелі толькі афіцэраў, ў іх не хапала ў іх радавых<ref name=e/>. У сувязі з гэтым [[27 снежня]] беларускія атрады разам з большасцю сяброў урадуурада БНР пакінулі Вільню і эвакуіраваліся ў [[Гродна]], якое заставалася пад нямецкай акупацыяй<ref name=b/><ref name=e/>. Літоўскі ўрад абмежаваўся да сімвалічнага жэсту ўзняцця [[Сцяг Літвы|літоўскага сцяга]] над віленскай Замкавай гарайгарой, пасля чаго 1 студзеня эвакуіраваўся з немцамі цягніком у Коўна. Прычынай эвакуяцыі была не толькі прыбліжэнне бальшавікоў да горада, але таксама трывога, што пасля ўзмацнення там палякаў яго далейшая праца стане цяжайцяжкай альбо немагчымай<ref name=b/>.
[[3 студзеня]] прэмерпрэм'ер-міністр БНР Антон Луцкевіч перадаў у рукі польскага міністра замежных спраў [[Леон Васілеўскі|Леона Васілеўскага]] пратэстную ноту. Незадаволенасць ягоўрада ўрадуБНР ўзбудзіў факт, што ген.генерал Вэйтка заявіў у Вільні мабілізацыю, якая датычылася таксама мясцовых беларусаў. Такім чынам ён хацеў адзначыць, што ён лічыць Віленшчыну часткай БНР і не згаджаецца, каб якая-небудзь іншая краіна ажыццяўляла там дзеянні. Паводле гісторыка Дароты Міхалюк такі пратэст у сітуацыі аблогі Вільні бальшавікамі мог быць успрыняты вельмі негатыўна вялікай часткай яе жыхаорўжыхароў, таму што можна было памылкова зразумець яго як выказ сымпатыісімпатыі да бальшавікоў або заклік, каб пакінуць абарону<ref name=b/>.
{{зноскі}}
|
