Унікод: Розніца паміж версіямі

'''Юніко́д''' ({{lang-en|Unicode|скарочана}}) — стандарт кадаваннякадзіравання сымбалаўсімвалаў, які дазваляе адлюстраваць літары і знакі амаль усіх пісьмовых моваўмоў.<ref name="techin">[http://www.unicode.org/standard/principles.html The Unicode® Standard: A Technical Introduction] {{ref-en}}</ref>

Стандарт быў прапанаваны ў [[1991]] годзе некамэрцыйнайнекамерцыйнай арганізацыяй «КансорцыюмКансорцыум Юнікоду» ({{lang-en|Unicode Consortium, Unicode Inc.|скарочана}}).<ref name="history">[http://www.unicode.org/history/publicationdates.html History of Unicode Release and Publication Dates] {{ref-en}}</ref><ref name="consort">[http://www.unicode.org/consortium/consort.html The Unicode Consortium] {{ref-en}}</ref> Выкарыстанне гэтага стандарту дазваляе надаць коды вельмі вялікай колькасці сымбаляўсімвалаў з розных [[пісьмо|сыстэмаўсістэм пісьма]]: у дакумэнтахдакументах з выкарыстаннем Юнікоду могуць разам выкарыстоўвацца кітайскія герогліфыіерогліфы, матэматычныя сымбалісімвалы, буквы [[Грэчаскі алфавіт|грэчаскага алфавітуалфавіта]], [[лацінскі алфавіт|лацінкі]] і [[кірыліца|кірыліцы]], а патрэба ў пераключэнні [[кодавая старонка|кодавых старонак]] адпадае.<ref name="foreword">[http://www.unicode.org/versions/Unicode5.2.0/Foreword.pdf Foreword] {{ref-en}}</ref>

Стандарт складаецца з двух асноўных раздзелаў: унівэрсальныуніверсальны набор сымбаляўсімвалаў ({{lang-en|UCS, universal character set|скарочана}}) і сямейства кадаванняўкадзіраванняў ({{lang-en|UTF, Unicode transformation format|скарочана}}). УнівэрсальныУніверсальны набор сымбалаўсімвалаў вызначае дакладную адпаведнасць сымбалаўсімвалаў [[код]]ам — элемэнтамэлементам [[#Кодавая прастора|кодавай прасторы]], якія ёсць неадмоўнымі [[цэлы лік|цэлымі лікамі]]. Сямейства кадаванняўкадзіраванняў вызначае машыннае выяўленне паслядоўнасці кодаў UCS.

Коды ў стандарце Юнікод раздзеленыя на некалькі частак. Частка з кодамі ад U+0000 да U+007F утрымлівае сымбалісімвалы з набору [[ASCII]] з адпаведнымі кодамі. Далей размешчаныя часткі сымбаляўсімвалаў розных пісьмовых сыстэмаўсістэм, пунктуацыйныя знакі і тэхнічныя сымбалісімвалы. Частка кодаў зарэзэрваванаязарэзерваваная для выкарыстання ў будучыні.<ref name="genstruct">[http://www.unicode.org/versions/Unicode5.2.0/ch02.pdf General Structure] {{ref-en}}</ref> Пад сымбалісімвалы кірыліцы выдзеленыя часткі знакаў з кодамі ад U+0400 да U+052F, ад U+2DE0 да U+2DFF і ад U+A640 да U+A69F.<ref name="euroscript">[http://www.unicode.org/versions/Unicode5.2.0/ch07.pdf European Alphabetic Scripts] {{ref-en}}</ref>

Хоць формы запісу UTF-8 і UTF-32 дазваляюць кадаваць да 2³¹ ({{nowrap|2 147 483 648}}) кодавых пазыцыяўпазіцый, было прынятаепрынята рашэнне выкарыстоўваць толькі {{nowrap|1 112 064}} для сумяшчальнасці з UTF-16. Зрэшты, нават гэтага болейбольш за патрэбнае — сёння (у вэрсііверсіі 6.0) выкарыстоўваецца меньш за {{nowrap|110 000}} кодавых пазыцыяўпазіцый ({{nowrap|109 242}} графічных і 273 іншых сымбаляўсімвалаў).

Кодавая прастора падзеленаяпадзелена на 17 плоскасцяўплоскасцей па 2¹⁶={{nowrap|65 536}} сымбаляўсімвалаў. Нулявая плоскасць завецца базавай: у ёй размешчаныя сымбалісімвалы найбольш ужывальных пісьменнасцяўпісьменнасцей. Першая плоскасць выкарыстоўваецца пераважна для гістарычных альфабэтаўалфавітаў, другая — для рэдка ўжывальных герогліфаўіерогліфаў [[кітайскае пісьмо|кітайскага пісьма]], трэцяя зарэзэрваванаязарэзервавана для архаічных кітайскіх герогліфаўіерогліфаў.<ref name="archchinese">[http://unicode.org/roadmaps/tip/ Roadmap to the TIP] {{ref-en}}</ref> Плоскасці 15 і 16 выдзеленыя для выкарыстання ў прыватных выпадках.<ref name="genstruct" />

Для абазначэння сымбаляўсімвалаў Юнікоду выкарыстоўваецца запіс кшталту ''U+xxxx'' (для кодаў 0…FFFF), ''U+xxxxx'' (для кодаў 10000…FFFFF), ці ''U+xxxxxx'' (для кодаў 100000…10FFFF), дзе кожны ''x'' — [[Шаснаццаткавая сістэма злічэння|шаснаццатковая лічба]]. Напрыклад, сымбальсімвал «я» (U+044F) мае код 044F_{[[Шаснаццаткавая сістэма злічэння|16]]} = 1103_{[[Дзесятковая сыстэмасістэма злічэння|10]]}.

== СымбаліСімвалы-мадыфікатары ==

[[Выява:U nieskładovaje Unicode.svg|thumb|Камбінаваннем «у» з мадыфікатарам «брэвэ» можна атрымаць сымбальсімвал «[[ў]]».]]

Графічныя сымбалісімвалы ў Юнікодзе раздзяляюцца на падоўжаныя і непадоўжаныя. Непадоўжаныя сымбалісімвалы пры выяўленні не займаюць месца ў [[радок|радку]]. Да іх адносяць, у прыватнасці, знакі націску і іншую [[дыякрытыка|дыякрытыку]]. Як падоўжаныя, гэтак і непадоўжаныя сымбалісімвалы маюць уласныя коды. Падоўжаныя коды інакш называюць базавымі ({{lang-en|base characters|скарочана}}), а непадоўжаныя — мадыфікатарамі ({{lang-en|combining characters|скарочана}}); прычым апошнія няне могуць ужывацца асобна. Напрыклад, сымбальсімвал «á» можа быць ужыты як паслядоўнасць базавага сымбалюсімвалу «a» (U+0061) і мадыфікатара « ́» (U+0301), гэтак і як маналітны сымбальсімвал «á» (U+00C1).

Асаблівы тып мадыфікатараў — сэлектары варыянту напісання ({{lang-en|variation selectors|скарочана}}). Яны ўплываюць толькі на тыя сымбалісімвалы, для якіх такія варыянты вызначаныя. У вэрсііверсіі 5.0 стандарту варыянты напісання вызначаныя для шэрагу матэматычных сымбаляўсімвалаў, для сымбаляўсімвалаў традыцыйнага [[мангольскі альфабэталфавіт|мангольскага альфабэтуалфавіту]] і для сымбаляўсімвалаў [[мангольскае квадратнае пісьмо|мангольскага квадратнага пісьма]].

* [http://www.unicode.org/ Афіцыйны сайт КансорцыюмуКансорцыуму Юнікоду] {{ref-en}}

[[Катэгорыя:ЗьявілісяЗ'явіліся ў 1991 годзе]]

[[kohe:유니코드יוניקוד]]

[[ilohu:Unicode]]

[[idhy:UnicodeՅունիկոդ]]

[[heja:יוניקודUnicode]]

[[hulv:UnicodeUnikods]]

[[mnnds:ЮникодUnicode]]

[[janl:Unicode]]

[[mhrno:Unicode]]

[[ckbsq:یوونیکۆدUnicode]]