Міжземнае мора: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
MerlIwBot (размовы | уклад)
др робат дадаў: pnt:Μεσόγειον Θάλασσα
Радок 1:
[[Выява:Mediterranean Relief.jpg|thumb|300px|]]
[[File:Mediterranean_Sea_surface.jpg|thumb|300px|Рэльеф дна]]
'''Міжземнае мора''' — міжземнае, міжмацерыковае [[мора]] [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]], злучаецца з ім на захадзе [[Гібралтарскі праліў|Гібралтарскім пралівам]].
'''Міжземнае мора''' — міжземнае, міжмацерыковае [[мора]] [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]], злучаецца з ім на захадзе [[Гібралтарскі праліў|Гібралтарскім пралівам]], знаходзіцца паміж Паўднёвай [[Еўропа]]й, Заходняй [[Азія]]й і Паўночнай [[Афрыка]]й і амаль цалкам зачыненае. Мора лічыцца часткай [[Атлантычны акіян|Атлантычнага акіяна]], хоць яго часцяком атаясамляюць як цалкам асобны вадаём. Мора ахоплівае плошчу ў 2,5 млн. км², але яго злучэнне з Атлантыкай праз Гібралтарскі праліў складае ўсяго 14 км у шырыню. Міжземнае мора мае сярэднюю глыбіню ў 1500 м, а самым глыбокім месцам з'яўляецца ўпадзіна [[упадзіна Каліпса|Каліпса]] ў [[іанічнае мора|Іанічным моры]], яе глыбіна складае 5 267 м.
 
У Міжземным моры вылучаюць моры: [[Мора Альбаран|Альбаран]], [[Балеарскае мора|Балеарскае]], [[Лігурыйскае мора|Лігурыйскае]], [[Тырэнскае мора|Тырэнскае]], [[Адрыятычнае мора|Адрыятычнае]], [[Іанічнае мора|Іанічнае]], [[Крыцкае мора|Крыцкае]], [[Эгейскае мора|Эгейскае]]. У басейн Міжземнага мора ўключаюць [[Мармуровае мора]], [[Чорнае мора]], [[Азоўскае мора]].
Радок 6 ⟶ 7:
== Гісторыя ==
Сучаснае Міжземнае мора з'яўляецца рэліктам старажытнага акіяна [[Тэціс]], які быў значна шырэй і распасціраўся далёка на ўсход. Рэліктамі акіяна Тэціс з'яўляюцца таксама [[Аральскае мора|Аральскае]], [[Каспійскае мора|Каспійскае]], [[Чорнае мора|Чорнае]] і [[Мармуровае мора|Мармуровае]] моры, прымеркаваныя да яго найболей глыбокім упадзінам. Верагодна, Тэціс некалі быў цалкам акружаны сушай, і паміж Паўночнай Афрыкай і [[Пірэнейскі паўвостраў|Пірэнейскім паўвостравам]], у раёне [[Гібралтарскі праліў|Гібралтарскага праліва]], існаваў пярэсмык. Такі жа сухапутны мост звязваў паўднёваўсходнюю [[Еўропа|Еўропу]] з [[Малая Азія|Малой Азіяй]]. Не выключана, што пралівы [[Басфор]], [[Дарданэлы]] і Гібралтарскі ўтварыліся на месцы затопленых рачных далін, а шматлікія астраўныя ланцугі, асабліва ў [[Эгейскае мора|Эгейскім]] моры, злучаліся з мацерыком.
 
Гісторыя Міжземнаморскага рэгіёна мае вырашальнае значэнне для разумення паходжання і развіцця шматлікіх сучасных грамадстваў. «Тры чвэрці зямнога шара было аб'яднана паміж сабой праз Міжземнае мора, якое было цэнтрам сусветнай гісторыі»<ref>Georg Wilhelm Friedrich Hegel. «''The Philosophy of History''», p. 87, Dover Publications Inc., 1956 ISBN 0-486-20112-0; 1st ed. 1899</ref>.
 
== Галоўныя порты ==
* {{Сцяг Іспаніі}} [[Валенсія]], [[Іспанія]]
* {{Сцяг Іспаніі}} [[Барселона]], [[Іспанія]]
* {{Сцяг Францыі}} [[Марсель]], [[Францыя]]
* {{Сцяг Італіі}} [[Генуя]], [[Італія]]
* {{Сцяг Італіі}} [[Венецыя]], [[Італія]]
* {{Сцяг Італіі}} [[Трыест]], [[Італія]]
* {{Сцяг Турцыі}} [[Стамбул]], [[Турцыя]]
* {{Сцяг Лівана}} [[Бейрут]], [[Ліван]]
* {{Сцяг Егіпта}} [[Александрыя]], [[Егіпет]]
 
== Гл. таксама ==
Радок 11 ⟶ 25:
* [[Заліў Фамагуста]]
* [[Атлантропа]]
 
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
* Alain Saliot The Mediterranean Sea. — Birkhäuser, 2005. — Т. 5. — 413 с. — (The Handbook of Environmental Chemistry). — ISBN 9783540250180
* Foppe B. DeWalle, M. Nikolopoulou-Tamvakli, W. J. Heinen Environmental condition of the Mediterranean Sea: European Community countries. — Springer, 1993. — Т. 5. — 524 с. — (Environment & assessment). — ISBN 9780792324683
 
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Mediterranean Sea}}
* http://www.1yachtua.com/Chartr/medit/MedSea.htm
* http://www.1yachtua.com/Chartr/medit/GeoStr.htm