Вугляводы: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др робат дадаў: yi:קארבאהידראט |
крыніца — be-x-old:Вугляводы |
||
Радок 1:
[[Image:Lactose.svg|thumb|right|310px|Структурная формула [[Лактоза|лактозы]] — [[дыцукрыд]]у, які ўтрымліваецца ў [[малако|малацэ]]]]
'''Вугляво́ды''' ('''цукрыды''') — агульная назва шырокага класа прыродных арганічных злучэнняў. Назва паходзіць ад словаў «[[вугаль]]» і «[[вада]]». Прычынай гэтага з'яўляецца тое, што першыя з вядомых навуцы вугляводаў апісваліся брута-формулай C<sub>x</sub>(H<sub>2</sub>O)<sub>y</sub>, фармальна з'яўляючыся злучэннямі [[вуглярод]]а і [[вада|вады]]. Тэрмін з'яўляецца найбольш распаўсюджаным у галіне [[біяхімія|біяхіміі]], дзе ён з'яўляецца сінонімам [[цукрыд]]аў. Вугляводы падзяляюцца на чатыры хімічныя групы: [[монацукрыд]]ы, [[дыцукрыд]]ы, [[алігацукрыд]]ы і [[поліцукрыд]]ы. Увогуле, монацукрыдаў і дыцукрыдаў, звычайна называюць [[цукар|цукрамі]]<ref>Flitsch, SL & Ulijn, RV (2003). [http://www.nature.com/nature/journal/v421/n6920/pdf/421219a.pdf «Sugars tied to the spot».] Nature 421: 219–220.</ref>.
Вугляводы выконваюць шматлікія ролі ў жывых арганізмах. Поліцукрыды служаць для захоўвання [[энергія|энергіі]], як то [[крухмал]] і [[глікаген]], а таксама з'яўляюцца структурнымі кампанентамі, як то [[цэлюлоза]] раслін і [[хітын]] ў [[членістаногія|членістаногіх]]. Пяцівугляродны монацукрыд [[рыбоза]] з'яўляецца важным кампанентам каферментаў і асновай генетычнай малекулы вядомай як [[РНК]]. [[Дэзоксірыбоза]] з'яўляецца складовай часткай [[ДНК]]. Цукрыды і іх вытворныя рэчывы ўключаюць мноства іншых важных біялагічных малекул, якія гуляюць ключавую ролю ў [[імунная сістэма|імуннай сістэме]], прадухілення [[патагенез]]у, [[згусальнасць крыві|згусальнасці крыві]] і развіцця<ref>Maton, Anthea; Jean Hopkins, Charles William McLaughlin, Susan Johnson, Maryanna Quon Warner, David LaHart, Jill D. Wright (1993). «''Human Biology and Health''». Englewood Cliffs, New Jersey, USA: Prentice Hall. pp. 52–59. ISBN 0-13-981176-1.</ref>.
У харчовай навуцы і ў многіх неафіцыйных кантэкстах тэрмін вугляводаў часта азначае любую ежу, якая асабліва багатая складанымі вугляводамі крухмаламі, як то [[збожжавыя прадукты]], [[хлебабулачныя]] і [[макаронныя вырабы]], ці простыя вугляводы, як то [[цукар]] у [[цукерка|цукерак]], [[варэнне|варэнні]] і [[дэсерт]]ах.
{{зноскі}}
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Carbohydrates}}
* [http://www2.ufp.pt/~pedros/bq/carb_en.htm Вугляводы] з анімацыяй
* [http://evilcyber.com/nutrition/complex-and-simple-carbohydrates/ Складаныя і простыя вугляводы]
* [http://www.cem.msu.edu/~reusch/VirtualText/carbhyd.htm Вугляводы]
{{Біяхімічныя групы}}
| |||