Джузэпэ Вердзі: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др r2.7.2) (робат выняў: diq:Giuseppe Verdi |
крыніца — be-x-old:Джузэпэ Вэрдзі |
||
Радок 16:
}}
[[File:Giuseppe Verdi signature.jpg|thumb|230px|подпіс]]
'''Джузэ́пэ Фартуні́на Франчэ́ска Ве́рдзі''' ({{lang-it|Giuseppe Fortunino Francesco Verdi}}, [[10 кастрычніка]] [[1813]], Ранколе, каля горада [[Бусета]], [[Італія]] —
У мінулым часта грэбліва згадваныя крытыкамі (за «патаканне густам простых людзей», «спрошчаную паліфанію» і «бессаромнае меладраматызаванне»), шэдэўры Вердзі з'яўляюцца асновай звычайнага опернага рэпертуара праз паўтара стагоддзя пасля іх напісання.
== Біяграфія ==
Джузэпэ Вердзі, першы кампазітар [[Італія|італьянскай]] рамантычнай оперы, нарадзіўся ў вёсцы Ле Ронколе каля [[Парма|Пармы]] 10 кастрычніка [[1813]] г. і быў сынам шынкара. Сваю першую музычную адукацыю ён атрымаў у арганіста Фердынанда Правезі, недалёк ад горада Бусета, дзе ён вучыўся ў школе. Вердзі жыў у Бусета ў доме гандляра Антоніа Барэзі, які дапамагаў яму грашыма і дачка якога, Маргарыта, стала яго першай жонкай. У [[1832]] ён імкнуўся паступіць у Кансерваторыю [[Мілан|Мілана]], але спроба была неўдалай, таму што ён мог граць на фартэпіяна толькі на пачатковым узроўні і суддзі адзначылі яго як надта слабага. Ён пачаў атрымліваць прыватныя ўрокі ў [[Мілан|Мілане]] разам з Вінчэнца Лавіна да [[1835]] г., калі ён вярнуўся ў Бусета, дзе заняў пасаду арганіста. Пасля тры гады, яго імкненне пісаць для тэатра, прымусіла яго вярнуцца назад у [[Мілан]], дзе стала імпрэза яго першай оперы «Oberto» у [[1839]].
Сжрыя яго ўласных трагедый — смерць жонкі і іх абодвух дзяцей на працягу 22 месяцаў ([[1838]]—[[1840]]) — перарвалі кар'еру Вердзі, але ў [[1842]] г., ён у [[Мілан|Мілане]] напісаў «Набука», першую оперу, якая мела вялікі поспех. За наступнае дзесяцігоддзе ён абыйшоў усе вялікія оперныя дамы ў [[Італія|Італіі]] і стварыў 18 опер за 15 год, кулмінацыйнымі з якіх сталі — «Rigoletto» ([[1851]]), «Il Trovatore» («Трубадур», [[1853]]), і «La Traviata» («Злачынца», [[1853]]).
На пачатку 1850-г, Вердзі стаў значнай міжнароднай постаццю і ён выконваў даручэнні тэатра па-за межамі [[Італія|Італіі]] — «Les Vepres siciliennes» («Сіцыліянская ўсяночная», [[1855]]), «Don Carlos» ([[1867]]), і выпраўленне ([[1865]]) яго ранейшага «Макбета» ([[1847]]) для [[Парыж|Парыжа]]; «La Forza del destino» («Сіла лёсу», [[1862]]) для [[Санкт-Пецярбург|Санкт-Пецярбургу]]; і «Aida» ([[1871]]), для новага опернага дому ў [[Каір|Каіры]]. На працягу таго перыяду ён пачаў уключацца ў палітыку і абраўся на тэрмін у першы Парламент [[Італія|Італіі]], пасля [[Рысарджымента|аб'яднання краіны]] ў [[1861]] г. Гэта абранне стала не толькі пацверджаннем яго вялізнай папулярнасці. Вердзі прэзентаваў патрыятычны элемент у яго операх, асабліва ў раннім «Nabucco», а яго імя стала акронімам для «Vittorio Emanuele, Re D'Italia» («Віктар Эмануіл, кароль Італіі» — заклікаючы водгук палітычнаму аб'яднанню [[Італія|Італіі]]).
Пастля «Aida», Вердзі не працуе шмат з-за шлюбу на яго другой жонцы, спявачцы Джузэфіне Стрэпоні. У гэты час ён стварае толькі адну вялікую працу — «Рэквіем» ([[1874]]), у памяць раманіста [[Алесандра Манцоні]]. Ён вырашае скончыць сваю оперную кар'еру, задавальняючы сабе выпраўленнем больш ранніх опер. Але лёстка з баку публіцы, Джуліа Рыкорды і лібрэцісты Арыга Баіта, якія дапамаглі ([[1881]]) з выпраўленнем Сімона Баканегры [[1857]], спараджае спачатку першага «Otello» ([[1887]]) а затым «Falstaff» ([[1893]]). То дзве оперы пастаўленыя па Шэкспіру, адна трагічная, другая камічная, з'яўляюцца вянцом яго сталаму веку. Вердзі памер у [[Мілан|Мілане]], 27 студзеня, [[1901]] г.
== Стыль ==
Папярэднікі Вердзі, якія паўплывалі на яго творчасць — [[Джаакіна Расіні]], [[Вінчэнца Беліні]], [[Джакама Меербер]] і, самы важны — [[Гаэтана Даніцэці]]. У дзвюх апошніх операх, «Атэла» і «Фальстаф», прыкметны ўплыў [[Рыхард Вагнер|Рыхарда Вагнера]]. Паважаючы [[Шарль Гуно|Шарля Гуно]], якога сучаснікі лічылі найвялікшым кампазітарам эпохі, Вердзі тым не менш не запазычыў нічога ў вялікага француза. Некаторыя пасажы ў «[[Аіда, опера|Аідзе]]» паказваюць на знаёмства кампазітара з творамі [[Міхаіл Глінка|Міхаіла Глінкі]], якога [[Ферэнц Ліст]] папулярызаваў у [[Заходняя Еўропа|Заходняй Еўропе]], вярнуўшыся з турнэ па [[Расія|Расіі]]. На працягу ўсёй кар'еры Вердзі адмаўляўся выкарыстоўваць высокае «[[до]]» у тэнаравых партыях, спасылаючыся на тое, што магчымасць праспяваць менавіта гэту ноту перад поўнай залай адцягвае ўвагу выканаўцаў і да, і пасля, і падчас выканання ноты.
Нягледзячы на тое, што часам аркестроўка ў Вердзі ёсць майстэрскай, кампазітар разлічваў у асноўным на свой [[мелодыя|меладычны]] дар для выражэння эмоцыяў герояў і драматызму дзеяння. На самай справе, вельмі часта ў операх Вердзі, асабліва падчас сольных вакальных нумароў, гармонія наўмысна аскетычная, і ўвесь аркестар гучыць, як адзіны акампануючы інструмент. Менавіта Вердзі прыпісваюцца словы: «Аркестар - вялікая гітара!»<ref>Giacomo Puccini: [http://www.lebedev.com/MusicPhone/Review/trk/puccini/ «Messa di Gloria»]</ref>. Некаторыя крытыкі сцвярджаюць, што Вердзі надаваў тэхнічнаму аспекту партытуры недастаткова ўвагі, паколькі яму не хапала школы і вытанчанасці. Сам Вердзі казаў, што «з усіх кампазітараў я — самы маладасведчаны». Але паспяшаўся дадаць: «я гэта сур'ёзна кажу, але пад «ведамі» я маю на ўвазе зусім не веданне музыкі».
Тым не менш, было б няслушным сцвярджаць, што Вердзі недаацэньваў выразную сілу аркестра і не ўмеў выкарыстоўваць яе да канца, калі яму гэта было трэба. Больш за тое, аркестравае і контрапунктнае наватарства, як то струнныя, што ўзьляталі па храматычнай гаме ў сцэне Мантэроне ў «[[Рыгалета]]», каб падкрэсліць драматычнасць сітуацыі, ці, таксама ў «Рыгалета», хор, мыкаючы блізкастаячыя ноты за кулісамі, адлюстроўваючы, вельмі эфектна, надыходзячую буру, характэрна для творчасці Вердзі, і характэрна настолькі, што іншыя кампазітары не асьмеліліся запазычыць у яго некаторыя смелыя прыёмы з-за іхняй імгненнай пазнавальнасці.
Вердзі быў першым кампазітарам, які адмыслова займаўся пошукам такога сюжэта для [[лібрэта]], які б лепш за ўсё адказваў асаблівасцям яго кампазітарскіх здольнасцей. Працуючы ў цесным супрацоўніцтве з лібрэтыстамі і ведаючы, што менавіта драматычная экспрэсія з'яўляецца галоўнай сілай яго таленту, ён дамагаўся ліквідацыі з сюжэту «непатрэбных» дэталяў і «лішніх» герояў, пакідаючы толькі персанажы, у якіх кіпяць страсці, і багатыя драматызмам сцэны.
== Ушанаванне памяці ==
У гонар Джузэпэ Вердзі названы кратар на [[планета Меркурый|Меркурыі]].
== Музычныя фрагменты ==
Радок 33 ⟶ 54:
* [http://www.radiovaticana.org/rus/Articolo.asp?c=442841 Вердзі і яго Рэквіем (з фрагментамі запісу)]
* {{IMSLP|id=Verdi%2C_Giuseppe|cname=Джузэпэ Вердзі}}
* [http://www.giuseppeverdi.it/ Афіцыйная старонка] {{ref-it}}
* [http://www.classicistranieri.com/mp3/lirica.htm Оперы Вердзі ў mp3] {{ref-it}}
{{Оперы Вердзі}}
| |||