Мумітроль: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др r2.7.3) (робат дадаў: eo:Mumintroloj
др clean up, replaced: га тэатру → га тэатра (3), ягоны → яго, камэт → камет (3), расійскамоўн → рускамоўн, пэрс → перс, сэры → серы, рацы using AWB
Радок 3:
 
== Мумігероі ==
=== Мумісям’яМумісям'я ===
* '''Мумітроль''' (''Mumintrollen'') — бегемотападобная істота, галоўны герой усёй муміэпапэі. Падлетак, шукальнік прыгодаў, амаль адзіны хто [[апрыёры]] верыць усім гісторыям уласнага бацькі. Любіць удзельнічаць ва ўсялякіх [[авантура]]х, яшчэ больш любіць іх ладзіць. Мае сяброўку — фрэкен Снорк.
 
Радок 19:
* '''Зверанятка Сос''' (''Sås-Djuret'') — пра яе амаль няма звестак. Вядома, што яна была вельмі прывабная асоба і таксама як яе муж Валэндак збірала гузікі, на гэтай глебе яны і пазнаёміліся. Потым агульная зацікаўленасць амаль адразу перайшла ў каханне. Ад моманту знаёмства на Садовым свяце Усеўладара, да іх вяселля прайшло не больш за некалькі дзён.
 
* '''Снусмумрык''' (''Snusmumriken'') — яшчэ адзін з найлепшых сяброў Мумітроля. Самотнік, шукальнік прыгодаў. Любіць жыць у намёце, паліць люльку і граць на губным гармоніку дыі флейце. З нянавісцю ставіцца да забараняльных шыльдаў. Асабістымі ворагамі лічыць Ахоўніка парку і Паліцыянтаў. У сваяцтве з мюмламі. Сын Юксарэ і Мюмлы-маці. Калі злуецца, звычайна кажа: «Хуп-хэф». Носіць толькі тую вопратку, якая выглядае «дастаткова» старой і ўвогуле абыякава ставіцца да рэчаў. Кожную восень адыходзіць з Мумідолу і вяртаецца толькі ў красавіку.
 
* '''Юксарэ''' (''Joxaren'') — нягледзячы на сваю паталагічную ляноту з'яўляецца апантаным шукальнікам прыгодаў. Любіць вандраваць, паліць люльку, але не любіць працаваць. Абсалютны [[нонканфармізм|нонканфарміст]], любую забарону лічыць сігналам для дзеяння: каб прымусіць яго згубіць інтарэс да забароненага плоду, дастаткова яму дазволіць рабіць усё, што забаронена. Як і ягоныяго сын, не любіць Ахоўніка парку і паліцыю.
 
* '''Мюмла-мама''' (''Mymlanmamman'') — маці Снусмумрыка, Мюмлы, Малой Мю і яшчэ вялікага мноства мюмлаў, якія да сюжэту муміэпапэі не маюць амаль ніякага дачынення. Яе постаць уся нібыта складаецца з акружнасцяўакружнасцей. Заўжды ўсміхаецца. Нанач сваім дзецям у якасці казкі распавядае дэтэктыўную гісторыю аб Інспектары Твігсе.
 
* '''Мюмла''' (''Mymlan'') — найстарэйшая з дачок Мюмлы-мамы. Асноўны занятак — дагляданне малой сястрычкі Мю. Мае маркоўнага колеру валоссе, якое заўжды завязвае ў пучок, і занадта вольны характар. Мае тытулы князёўны Каралеўскае Вольнай калоніі (якую ў маладосці зладзіў Мумі-тата) дыі прымы плавучага тэатрутэатра. Вечны падлетак.
 
* '''Малая Мю''' (''Lilla My'') — самая маленькая мюмла ў свеце. Нягледзячы на салідны ўзрост, заўжды застаецца маленькім, [[капрыз]]ным, шкодным дзіцёнкам, які, нягледзячы на мініятурныямініяцюрныя памеры, першы ў чарзе на новую авантуру. Сястру, зразумела ж, нават не спрабавала слухацца. Лятэнтная [[танатафіл]]ка: трапляючы ў суполцы ў складаныя абставіны з задавальненнем каментуе: Мы пэўна зараз загінем!
 
* '''Снорк''' (''Snorken'') — знаходзіцца ў некаторым сваяцтве з мумітролямі, але, у адрозненне ад іх, у залежнасці ад настрою ці псіхалагічнага стану змяняе свой колер. Лічыць сябе старэйшым за ўсіх, таму паводзіць сябе занадта сур’ёзнасур'ёзна. У [[фарсмажор]]ных абставінах адразу ж праводзіць [[брыфінг]]. Нават аднойчы сядзеў на пасадзе [[суддзя|суддзі]]. Час ад часу задаецца пытаннем: «Навошта ў свеце існуюць сёстры».
 
* '''Фрэкен Снорк''' (''Snorkfröken'') — сястра Снорка. Легкадумная істота, добрая, пужлівая. Таксама як і старэйшы брат мяняе колер скуркі. Любіць разнастайныя забавы і няжудасныя прыгоды. Закаханая ў Мумітроля.
 
* '''Хемулі''' (''Hemuler'') — занудлівыя стварэнні з негустым кустападобным валоссем на галаве і доўгай пашчай. Не маюць гумару, фантазіі дыі густу. Тым не менш лічаць свой лад жыцця ідэальным і сапраўды незадаволеныя, калі хтось паводзіць сябе інакш. Таму любімая прымаўка хемулёў: «Як у гэтым свеце ўсё не па-хемульску». Каб выправіць гэты недахоп грамадства, хемулі ідуць у выхавацелі, ахоўнікі паркаў дыі [[паліцыя]]нты. Іншыя ж, каб не бачыць усіх недахопаў свету, адгароджваюцца ад свету навукай.
 
* '''Усеўладар''' (''Självhärskaren'') — [[аўтакратыя|аўтакратычны]] кіраўнік невялічкай дзяржавы. Кіруе даволі легкадумным, але працавітым народам, любімым заняткам якога з'яўляецца будаванне сценаў. Нягледзячы на стогадовы ўзрост, не страціў розуму, рухаецца самастойна і мае своеасаблівы гумар.
 
* '''Філіф’ёнкаФіліф'ёнка''' (''Filifjonkan'') — стоадсодкавая "сіняя панчоха". Жыве самотна сярод разнастайных прыгожых дробязяў. Пакутуе ад мноства [[фобія]]ў, таму без чужое дапамогі не ў стане (ды і папросту не жадае) зрабіць крок для паляпшэння свайго існавання. Сям’іСям'і па большасці не мае. Мае стасункі з адной-дзвюма сяброўкамі, з якімі прыемна паразмаўляць аб «цяжкасцях гэтага свету».
 
* '''Туў-Цікі''' (''Too-Ticki'') — таямнічая асоба, якая існуе ва ўласным свеце і не надта жадае пушчаць туды чужынцаў. Жыве ў купальні мумітроляў у кампаніі нябачных мышак і разнастайных таямнічых істотаўістот. Кожны раз перад надыходам вясны робіць Вялікае Вогнішча. Носіць шапачку, унутраны бок якой блакітны, а вонкавы — чырвоны. Зімой дэманструе чырвоны бок, а вясной — блакітны. Сустракае вясну, граючы на катрынцы.
 
* '''Фрэдрыксан''' (''Fredrikson'') — фантазёр і вынаходнік. Стваральнік лётна-падводнага рачнога параходу, названага ў гонар нізкі вершаў яго сканалага брата (бацькі Валэндака) «Марскі аркестар» (хаця яго ўласны пляменнічак перайначыў назву на «Марзкі аркесдар»). Пачынаў як вольны мастак, але ў далейшым па прапанове Усеўладара стаў яго асабістым інжынерам. Тым не менш не страціў былога імпэту да авантураў. Уласны заплечнік зрабіў жытлом для Прывіда.
Радок 45:
* '''Прывід''' (''Spöket'') — нягледзячы на тое, што з'яўляецца нячысцікам, добрая і сяброўская асоба. Поўнае імя — Прывід з Вострава Жахаў па мянушцы Страшыдла. Пачынаў як пужацель жыхароў Вострава Усеўладара, але з цягам часу да яго ўсе прызвычаліся, таму вымушана прыбіўся да маладога Мумітаты і яго «Каралеўскае Вольнай калоніі» і хутка пасля згоды з некаторымі правіламі стаў паўнапраўным каланістам. Спачатку жыў разам з Мумітатам, але пасля змены яго сямейнага становішча перабраўся ў заплечнік да Фрэдрыксана.
 
* '''Кліпда́с''' (''Klippdassеn'') — яшчэ дзіця. Як і ўсе кліпдасы, жыве на рачным дне, дзе вялікімі ікламі робіць каналы, каб здабыць сабе ежу. Па сваёй няўважлівасці трапіў на борт «Марскога аркеструаркестра», дзе жыў разам з Валэндакам, пакуль не быў адпраўлены дадому. Праз малы ўзрост і таму, што яго іклы яшчэ растуць, заўжды штосціштосьці грызе і ўвесь свет падзяляе на рэчы, якія можна грызці і якія ўжо згрызеныя. Любіць выхавальныя гульні Цёткі Хемуліхі.
 
* '''Андатар''' (''Bisamråttan'') — філосаф-самотнік. Раней жыў у нары ля ручая, але калі мумісямейства недарэчна разбурыла яе падчас будавання моста, быў вымушаны па шчырым запрашэнні Мумітаты пасяліцца ў мумідоме. Лічыць, што працаваць — гэта не філасофская справа, таму час бавіць лежачы ў гамаку і чытаючы улюбёнуюўлюбёную кнігу: «Трактат пра Неістотнасць Існага».
 
=== Іншыя асобы ===
Радок 54:
* '''Тофсла і Віфсла''' (''Tofslan och Vifslan'') — героі, якіх цяжка ўявіць па-асобку. Як і малая Мю, з'яўляюцца адвечнымі дзецьмі, размаўляюць на ўласнай, але крыху зразумелай мове. Не маюць уяўлення аб тым, што добра, а што блага.
 
* '''Гафса''' (''Gafsan'') — зборны вобраз кумушкі. Асоба са шкодным [[характар]]ам, ведае ўсе свежыя плёткі аб суседзях, знаёмых і нават аб знаёмых суседзяў дыі суседзях знаёмых, карацей аб усіх. Ніколі не прыйдзе на дапамогу, нават блізкім.
 
* '''Дронт Эдвард''' (''Dronten Edward'') — занадта вялізны, да таго ж няўважлівы і з дурным [[характар]]ам. Праз гэта ў хвіліну злосці ці па няўважлівасці можа расціснуць сяго-таго. Але, пакутуючы [[сумленне]]м, ладзіць пахаванне за ўласны кошт, праз гэта ніколі не мае грошай.
 
* '''Эма''' (''Emma'') — [[тэатр]]альная пацучыха, удава дырэктара [[тэатр]]а. Большую частку жыцця правяла за кулісамі, таму ведае аб тэатры ўсё і непарушна слухаецца ўсіх прыкметаў і традыцыяўтрадыцый [[сцэна|сцэны]]. Дапамагае мумісям’імумісям'і і іх сябрам аднавіць тэатр мужа, напісаць [[п’есап'еса|п’есуп'есу]] і зладзіць яе пастаноўку на сцэне «плавучага тэатрутэатра».
 
* '''Хаціфнаты''' (''Hattifnattarna'') — умоўна-разумныя істоты. Сілкуюцца [[электрычнасць|электрычнасцю]] [[грымоты|грымотаў]]. Не маюць [[Вуха|вушэй]] і [[рот]]у. Амаль усё жыццё (калі толькі не збіраюцца на Востраве Хаціфнатаў), плывуць па моры да толькі ім вядомай мэты. Нараджаюцца з насення, якое трэба сеяць непасрэдна перад надыходам [[Купалле|купальскае ночы]].
Радок 67:
=== Кнігі ===
* «Маленькія тролі і вялікая паводка» ([[1945]], ''Småtrollen och den stora översvämningen''; перакладзена на беларускую мову Настай Лабадой)
* Kometjakten ([[1946]], ''Пагоня за камэтайкаметай''; у [[1968]] годзе пераробленая ў ''Kometen kommer'' (''Прылятае камэтакамета''))
* Trollkarlens hatt ([[1948]], ''Капялюш Чараўніка'')
* Muminpappans Bravader ([[1950]], ''Прыгоды Мумітаты''; у [[1968]] годзе пераробленыя ў ''Muminspappans memoarer'' (''Мемуары Мумітаты''))
Радок 73:
* Trollvinter ([[1957]], ''Чароўная зіма'')
* Det osynliga barnet ([[1962]], ''Нябачнае дзіцё'')
* Pappan och havet ([[1965]], ''Тата дыі мора'')
* Sent i november ([[1970]], ''Напрыканцы лістапада'')
 
Радок 84:
 
== Мумі-экранізацыі ==
* Die Muminfamilie ([[1959]]—[[1961]], ''Мумісям’яМумісям'я''; вытворчасць — [[Германія]], лялечнае шоў)
* Finn Family Moomintroll ([[1966]], ''Фінская сям’ясям'я мумітроляў''; вытворчасць — [[Англія]], ТВ-шоў)
* Mumintrollet ([[1969]], ''Мумітролі''; вытворчасць — [[Швецыя]], серыял)
* ムーミン ([[1969]]—[[1970]], ''Мумітролі''; вытворчасць — [[Японія]], [[манга|анімэ]])
Радок 91:
* I mumindalen ([[1973]], ''У Мумідоле''; вытворчасць — [[Швецыя]], міні-серыял)
* Muminki ([[1977]]—[[1982]], ''Мумітролі''; вытворчасць — [[Польшча]]-[[Аўстрыя]], лялечны мультфільм)
* Муми-тролль и другие ([[1978]], ''Мумітроль дыі іншыя''; вытворчасць — [[СССР]], лялечны мультфільм)
* Муми-тролль и комета ([[1978]], ''Мумі-троль дыі камэтакамета''; вытворчасць — [[СССР]], лялечны мультфільм)
* Муми-тролль и комета. Путь домой ([[1978]], ''Мумітроль дыі камета. Дарога дадому''; вытворчасць — [[СССР]], лялечны мультфільм)
* Шляпа волшебника ([[1980]], ''Капялюш чараўніка''; вытворчасць — [[СССР]], папяровы мультфільм)
* Szczęśliwe dni muminków ([[1983]], ''Шчаслівыя дні мумітроляў''; вытворчасць — [[Польшча]], лялечны мультфільм)
* Zima w Dolinie Muminków ([[1986]], ''Зіма ў Мумідоле''; вытворчасць — [[Польшча]], мультфільм)
* 楽しいムーミン一家 ([[1990]]—[[1991]], ''Шчаслівая сям’ясям'я мумітроляў''; вытворчасць — [[Японія]], [[манга|анімэ]])
* 楽しいムーミン一家 冒険日記 ([[1991]]—[[1992]], ''Шчаслівая сям’ясям'я мумітроляў: Дзённік Прыгодаў''; вытворчасць — [[Японія]], [[манга|анімэ]])
* 楽しいムーミン一家 ムーミン谷の彗星 ([[1992]], ''Шчаслівая сям’ясям'я мумітроляў: Прылятае камета''; вытворчасць — [[Японія]], [[манга|анімэ]])
 
== Мумімузей ==
[[Выява:Muumitalo 3.jpg|thumb|200px|Мумідом у Парку мумітроляў. Наанталі, [[Фінляндыя]]]]
Мумімузей знаходзіцца ў [[Фінляндыя|фінскі]]м горадзе [[ТампэрэТамперэ]]. Быў адчынены ў маі [[1989]] года. Першапачаткова знаходзіўся ў памяшканні ТампэрскагаТамперскага Мастацкага музея, але з цягам часу пераехаў у падземны паверх гарадской бібліятэкі «МэтсаМетса», якая знаходзіцца ў цэнтры ТампэрэТамперэ. Яго калекцыя цалкам засноўваецца на творчай спадчыне [[Тувэ Янсан]]. Да [[калекцыя|калекцыі]] таксама належаць два мумібудыначкі, першы з якіх быў пабудаваны ПэнтыПенты Эйштола (''Pentti Eistola'') у [[1958]] годзе, а другі, найбольш папулярны, — пяціпавярховая хата, пабудаваная супольнымі намаганнямі ПэнтыПенты Эйштола, [[Тувэ Янсан]] і Туўлікі Піеціля ў [[1979]] годзе дзеля ўдзелу ў [[Браціслава|Браціслаўскім]] Біенале ілюстрацыяўілюстрацый. Акрамя ілюстрацыяўілюстрацый па мумітэматыцы і не толькі, створаных непасрэдна спадарыняй [[Тувэ Янсан|Янсан]], значную ролю ў калекцыі граюць мумі-працы яе блізкае сяброўкі Туўлікі Піеціля. Гэта макеты абстановак і сцэнаўсцэн з жыцця мумітроляў, выкананыя па матывах мумісерыі.
 
Сусвет «Даліны мумітроляў» (такую назву мае гэты мумімузей) дастаткова поўна раскрывае ўсю мумітэматыку і падабаецца і маленькім [[наведнік]]ам і іх дарослым суправаджальнікам.
Радок 109:
== Спасылкі ==
{{Commons|Category:Moomin|выгляд=міні}}
* [http://www.tampere.fi/muumi/english/index.htm Музей Даліна мумітроляў у ТампэрэТамперэ, Фінляндыя]
* [http://www.moomin.fi/moomin.htm Сайт кампаніі Moomin Characters Ltd, якая належыць нашчадкам Тувэ Янсан і займаецца аховай правоў на персанажы мумісэрыімумісерыі]
* [http://www.schildts.fi/framsidan/framsidan.html Выдавецтва «Шыльдс», выпускае мумікнігі ў Фінляндыі]
* [http://www.republika.pl/dolinamuminkow/ Мумідол. Польскі сайт муміфанаў]
* [http://www.tove-jansson.ru/ Міжнародны расійскамоўнырускамоўны сайт прыхільнікаў творчасці Тувэ Янсан]
* [http://www.moomin.co.jp/ Мумі Японія]