Атыла: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др →Спасылкі: fr label |
крыніца — be-x-old:Атыла |
||
Радок 17:
|месца смерці = [[Панонія]]
|у шлюбе = [[Ільдзіка]], Крэка і інш.
|дзеці = Элак, Эмнетзур, Ултзіндур,<ref>Імёны пералічваюцца ў [[Іардан, гісторык|Іардана]] ў «Гетыцы»</ref> <br /> [[Эрнак|Ірна (Эрнак)]], [[Дэнгізік|Дэнгізіх]], Чаба<ref>Homant Balint. Szekly\'liler. // Bulleten, 20. Ist. S. 601</ref> і інш.<ref>Творы скандынаўскага і германскага эпасу, такія як «Старэйшая эда» і «Песня пра Нібелунгаў», а таксама пазнейшыя сярэднявечныя сачыненні завуць імёны і іншых дзяцей
|пахаваны = Месца пахавання невядома
|веравызнанне = [[Язычніцтва]]
Радок 27:
Памяць пра правадыра гунаў захоўвалася на працягу стагоддзяў у вусновым германскім эпасе і перайшла ў скандынаўскія сагі. У ранніх паданнях [[германцы|германцаў]], складзеных у эпоху [[Вялікае перасяленне народаў|Вялікага перасялення народаў]], Аціла ў спісе вялікіх варварскіх правіцеляў ставіўся на першае месца наперадзе легендарных германскіх каралёў.
== Паходжанне і прыход да ўлады ==
Год і месца нараджэння Ацілы засталіся невядомыя. Вельмі прыблізна яго ўзрост можна ацаніць на падставе сведчанняў відавочцы [[Прыск Панійскі|Прыска Панійскага]], які ў [[448]] годзе даў апісанне Ацілы як чалавека з барадой, толькі кранутай сівізною. Старэйшы сын Ацілы, якога ён паслаў княжыць сярод [[акаціры|акаціраў]] у [[448]] годзе, быў у такім узросце, што яму патрабаваўся апякун у асобе военачальніка Анегесія. Усё гэта дазваляе выказаць здагадку нараджэнне Ацілы ў першым дзесяцігоддзі [[5 стагоддзе|V стагоддзя]]. Сучасныя навукоўцы выказваюць розныя здагадкі па этымалогіі імя ''Аціла'', знаходзячы карані ў зусім розных мовах.
Да [[440-я|440-х]] гадоў [[гуны]] не дастаўлялі адмысловых клопатаў [[Заходняя Рымская імперыя|Заходняй]] і [[Візантыйская імперыя|Усходняй Рымскай імперыі]], выступаючы часцей як федэраты Заходняй імперыі супраць яе ворагаў-[[германцы|германцаў]]. Месца іх рассялення ў [[420-я]] гады адзначана каля [[Панонія|Паноніі]]{{Зноска|Bury|1923|J. B. Bury|271}}, што прыкладна зараз знаходзіцца ў раёне сучаснай [[Венгрыя|Венгрыі]]. Яны вандравалі за [[Дунай|Дунаем]] на шырокіх прасторах паміж яго вусцем і [[Рэйн]]ам, пакараючы мясцовыя варварскія плямёны.
Бацька Ацілы [[Мундзук]] быў з царскага роду гунаў. Яго браты [[Актар]] (або Аптар) і [[Руа, цар гунаў|Руа]] (Роас, Ругіла) былі правадырамі ў гунаў. [[Прыск Панійскі|Прыск]] згадвае таксама іх чацвёртага брата Аіварсія. Аб Мундзуке нічога не вядома, акрамя таго, што ён быў бацькам будучых правадыроў Ацілы і Бледы. Аптар адзначаны ў «[[Царкоўная гісторыя|Царкоўнай гісторыі]]» [[Сакрат Схаластык|Сакрата Схаластыка]] як правадыр гунаў, які ў [[420-я]] гады змагаўся супраць [[бургунды|бургундаў]] на Рэйне і памёр ад абжорства<ref>[[Сакрат Cхаластык]]. «''[[Царкоўная гісторыя]]''», 7.30 </ref>.
Найбольшую вядомасць у крыніцах атрымаў Руа. У [[433]] годзе Руа, якому [[Візантыя]] выплачвала штогадовую даніну ў 350 літры золатам, стаў пагражаць Візантыі скачаваннем мірнай дамовы з-за ўцекачоў, якія хаваліся ад гунаў на тэрыторыі імперыі<ref>{{Спасылка
| аўтар = Kallie Szczepanski.
| аўтарlink =
| год =
| url = http://asianhistory.about.com/od/profilesofasianleaders/p/AttilaProf.htm
| копія =
| загаловак = Biography of Attila the Hun
| фармат =
| назва праекту = about.com
| выдавецтва =
| дата = 2 лютага 2013
| мова = en
| каментар =
}}</ref>. У ходзе перамоўнага працэсу і лакальных набегаў Руа памёр.
У [[434]] годзе пляменнікі Руа [[Бледа]] і Аціла сталі правадырамі гунаў. Верагодна, Бледа быў старэйшым з братоў, бо «[[Гальская хроніка 452 года]]» паведамляе толькі яго імя як спадчынніка Руа{{Зноска|Herbert|1849|W. Herbert|333}}. Аднак Бледа нічым не праявіў сябе, у той час як гісторык Прыск у апісанні падзеяў заўсёды згадвае Ацілу як правадыра, з якім імперыя была вымушана дамаўляцца. Працягнуўшы перамовы, пачатыя Руа, Аціла прымусіў візантыйскага імператара [[Феадосій II|Феадосія Малодшага]] выплачваць штогадовую даніну ў падвойным памеры і наклаў іншыя цяжкія ўмовы захавання мір. Мірная дамова падтрымлівалася семгод, на працягу якіх гуны ваявалі супраць варварскіх плямёнаў за межамі Рымскай імперыі.
Адной з вядомых падзеяў стаў разгром гунамі адной з першых германскіх дзяржаў, [[Бургундскае каралеўства|Бургундскага каралеўства]] на [[Рэйн]]е, у [[437]] годзе. Паводле [[Ідацый|Ідацыя]], у выніку нашэсця загінула 20 тысяч бургундаў, а тым хто выжыў [[Заходняя Рымская імперыя]] падала для паселішча новыя землі ў [[Галія|Галіі]] на сярэдняй [[Рона|Роне]], у вобласці сучаснай мяжы [[Францыя|Францыі]] і [[Швейцарыя|Швейцарыі]].
== Гл. таксама ==
Радок 74 ⟶ 100:
[[ar:أتيلا الهوني]]
[[az:Atilla]]
[[be-x-old:
[[bg:Атила]]
[[br:Attila]]
| |||