Мюлуз: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Xqbot (размовы | уклад)
др r2.7.3) (робат дадаў: sh:Mulhouse
крыніца — be-x-old:Мюлюз
Радок 9:
|шырыня герба =
|шырыня сцяга =
|выява = Assemblage mulhouse.jpg
|lat_dir = N|lat_deg = 47|lat_min = 44|lat_sec = 58
|lon_dir = E|lon_deg = 7|lon_min = 20|lon_sec = 24
Радок 63 ⟶ 64:
Насельніцтва — 271,0 тыс. жыхароў (2007).
 
== Этымалогія ==
Нямецкая назва — Мюльхаўзен (ням. Mülhausen).
 
[[Выява:Assemblage mulhouse.jpg|thumb|250px|left|Мюлуз]]
Па-нямецку Мюле ({{lang-de|Mühle}}) перакладаецца як млын. Адсюль і з'явілася назва Мюлуза, дзе стаяў млын паміж некалькімі хатамі ({{lang-de|Haus}}), якія належалі страсбургскаму абацтву св. Эцьена.
 
== Геаграфія ==
Мюлуз быў [[Свяшчэнная Рымская імперыя|імперскім]] горадам{{калі?}}, які ўваходзіў у [[Дэкаполіс, Эльзас|Дэкаполіс]], затым{{калі?}} — вольным горадам.
Горад размяшчаецца на ўсходзе краіны, амаль на мяжы з [[Швейцарыя]]й і [[Германія]]й.
 
== Гісторыя ==
Паводле легенды горад быў заснаваны ў [[58 да н.э.|58 годзе да н.э.]], але першыя пісьмовыя згадкі пра Мюлюз датуюцца [[XII стагоддзе]]м. Горад быў часткай паўднёвага эльзаскага графства [[Зундгаў]] у складзе [[Свяшчэнная Рымская імперыя|Свяшчэннай Рымскай імперыі]]. З [[1354]] па [[1515]] гады Мюлюз быў часткай [[Дэкаполіс, Эльзас|Дэкаполіса]], аб'яднання дзесяці [[Вольны імперскі горада|вольных імперскіх гарадоў]] у Эльзасе. Горад далучыўся да [[Швейцарская канфедэрацыя|Швейцарскай Канфедэрацыі]] ў [[1515]] годзе, таму, калі ў [[1648]] годзе паводле [[Вестфальскае пагадненне|Вестфальскага пагаднення]] ў Зундгаў быў далучаны да [[Францыя|Францыі]], горад застаўся [[анклаў|анклавам]] у складзе Швейцарыі. Аднак паводле галасавання грамадзян горада [[4 студзеня]] [[1798]] года горад стаў часткай Францыі. У сярэдзіне [[XVIII]] стагоддзя ў Мюлузе вырабляюцца фарбаваныя тканіны — паркаль, якія раней імпартаваліся са Швейцарыі.
 
Пасля перамогі [[Каралеўства Прусія|Прусіі]] ў [[Франка-пруская вайна|Франка-прускай вайне]] Мюлюз быў далучаны да [[Нямецкая імперыя|Нямецкай імперыі]], як частка тэрыторыі [[Эльзас-Латарынгія]], якая праіснавала з [[1870]] па [[1918]] гады. У [[1904]] г. каля горада [[Сернэ]] было адкрыта буйнае радовішча [[калій|калія]], што спрыяла развіццю ў Мюлузе хімічнай прамысловасці. Горад быў на некаторы час заняты французскімі войскамі [[8 жніўня]] [[1914]] года ў пачатку [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]], але яны былі вымушаныя адступіць праз два дні пасля [[Бітва пры Мюлюзе|бітвы пры Мюлюзе]].
 
Развіццё горада базавала ў асноўным спачатку на пашырэнні [[тэкстыльная прамысловасць|тэкстыльнай прамысловасці]], а затым на [[хімічная прамысловасць|хімічнай прамысловасці]] і [[машанабудаванне|машанабудаванні]], пачынаючы з сярэдзіны [[XVIII стагоддзе|XVIII стагоддзя]]. Мюлюз доўгі час называлі французскім [[Манчэстэр]]ам.
У [[1515]] г. Мулюз заключае саюз са сваімі швейцарскімі суседзямі.
У [[1798]] г. па выбары сваіх жыхароў пераходзіць да Францыі.
У сярэдзіне [[XVIII]] стагоддзя ў Мюлузе вырабляюцца фарбаваныя тканіны — паркаль, якія раней імпартаваліся са Швейцарыі.
У [[1904]] г. каля горада [[Сернэ]] было адкрыта буйнае радовішча [[калій|калія]], што спрыяла развіццю ў Мюлузе хімічнай прамысловасці.
 
У наш час час Мюлуз з'яўляецца буйным прамысловым горадам.
 
== Славутасці ==
Музеі ў Мюлузе:
* Музей друку на тканінах
* Музей выяўленчага мастацтва
* [[Французскі чыгуначны музей]]
* Музей аўтамабіляў братоў ШлупфШлюпф
 
Сярод экспанатаў чыгуначнага музея [[цеплавоз CC 65000]], [[электравоз CC 7100]] (які ўстанавіў у 1955 годзе абсалютны рэкорд хуткасці на рэйках)<ref>[http://railwayclub.info/psvs/france-1.html Францыя]</ref>.