Міхаіл Васільевіч Ламаносаў: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др r2.7.1) (робат дадаў: vep:Lomonosov Mihail |
крыніца — be-x-old:Міхаіл Ламаносаў |
||
Радок 1:
{{Вучоны
| Імя = Міхаіл Васілевіч Ламаносаў
| Выява = Lomonosov (3).jpg
| Шырыня = 250px
| Апісанне выявы = Праца невядомага мастака. Масла<ref>З гравюры Э. Фесара, пераробленай па ўказанні М. В. Ламаносава акадэмічным мастаком Х. Вортманам. — Качалов Н. Стекло. Издательство Академии Наук СССР. Москва. 1959. С.291-293</ref>.
| Дата нараджэння = 19.11.1711 (8)
| Месца нараджэння = вёска Мішанінская, цяпер — сяло [[Ламаносава, Архангельская вобласць|Ламаносава]] (каля [[Холмагоры|Халмогораў]]), {{месца нараджэння|Архангелагародская губерня|у Архангельскай губерні}}, [[Рускае царства]]
| Дата смерці = 15.4.1765 (4)
| Месца смерці = {{Месца смерці|Санкт-Пецярбург}},<br />{{Месца смерці|Расійская імперыя|у Санкт-Пецярбургскай губерні}}
| Грамадзянства = {{Расійская імперыя}}
| Навуковая сфера = [[прыродазнаўства]], [[хімія]], [[фізіка]], [[мінералогія]], [[гісторыя]], [[філалогія]], опта-механіка і інш.
| Месца працы = [[Пецярбургская акадэмія навук|Акадэмія навук і мастацтваў]] (c [[1747]] — [[Пецярбургская акадэмія навук|Імператарская Акадэмія навук і мастацтваў]])
| Адукацыя = [[Славяна-грэка-лацінская акадэмія]], [[Пецярбургская Акадэмія навук|Акадэмічны ўніверсітэт у Пецярбургу]], [[Марбургскі ўніверсітэт]], горная лабараторыя ў [[Фрайберг, Саксонія|Фрайбергу]]
| Навуковае званне = акадэмік Пецярбургскай АН, <br />член Акадэміі мастацтваў, <br />ганаровы член Стакгольмскай і Балонскай акадэмій навук
| Знакамітыя вучні =
| Вядомы як = вучоны-энцыклапедыст, заснавальнік Маскоўскага ўніверсітэта
| Узнагароды і прэміі =
}}
'''Міхаіл Васілевіч ЛАМАНОСАЎ''' ([[19.11]].[[1711]], в. Дзянісаўка, цяпер с. Ламаносава Халмагорскага р-на Архангельскай вобл., Расія — [[15.4]].[[1765]]) — расійскі навуковец-прыродазнавец, энцыклапедыст, [[хімія|хімік]] і [[фізіка|фізік]]; увайшоў у навуку як першы хімік, які даў вызначэнне [[фізічная хімія|фізічнай хіміі]], вельмі блізкае да сучаснага, і перадвызначыў шырокую праграму фізіка-хімічных даследаванняў<ref>Погодин С. А. Ломоносов и химия XVIII века. // Вопросы естествознания и техники, 1962, выпуск 12</ref><ref>Волков В. В., Вонский Е. В., Кузнецова Г. И. Выдающиеся химики мира. — М.: «Высшая школа», 1991. — ISBN 5-06-001568-8</ref>; яго [[малекулярна-кінетычная тэорыя]] цеплыні шмат у чым апярэдзіла сучаснае ўяўленне пра будову [[матэрыя|матэрыі]] — шматлікія фундаментальныя законы, у ліку якіх адзін з пачаткаў [[тэрмадынаміка|тэрмадынамікі]]<ref>[http://www.biografia.ru/cgi-bin/quotes.pl?oaction=show&name=himia34 «Теоретические исследования М. В. Ломоносова по химии»].— Фигуровский Н. А. Очерк общей истории химии. От древнейших времен до начала XIX века. М,: Издательство Наука, 1969</ref>; заклаў асновы навукі пра [[шкло]]. [[Астраномія|Астраном]], прыборабудаўнік, [[Геаграфія|географ]], [[металургія|металург]], [[геалогія|геолаг]], паэт, зацвердзіў падставы сучаснай расійскай літаратурнага мовы, мастак, [[гісторыя|гісторык]], прыхільнік развіцця рускай асветы, навукі і [[эканоміка|эканомікі]]. Распрацаваў праект [[Маскоўскі дзяржаўны ўніверсітэт імя М. В. Ламаносава|Маскоўскага ўніверсітэта]], пасля названага ў яго гонар. Адкрыў наяўнасць атмасферы ў планеты [[планета Венера|Венеры]]. Правадзейны член [[Пецярбургская акадэмія навук|Акадэміі навук і мастацтваў]] (ад'юнкт фізічнага класа з [[1742]] года, прафесар хіміі з [[1745]] года).
==Біяграфічныя звесткі==
Радок 15 ⟶ 32:
==Літаратурная дзейнасць==
Міхаіл Ламаносаў — адзін з пачынальнікаў новай рускай літаратуры, рэфарматар рускага вершаскладання. У «Лісце аб правілах расійскага вершаскладання» (1739, апубл. 1778) абгрунтаваў сілабатанічную сістэму вершаскладання. Стваральнік новых літаратурных жанраў, у т.л. рускай оды філасофскага і высокага грамадзкага гучання («На ўзяцце Хаціна», 1751, і інш.). Аўтар паэмы «Пётр Вялікі» (незавершаная, часткова апубл. 1760-61), трагедый у вершах «Таміра і Селім» (1750), «Дземафонт» (1752) і інш., вершаў на выпадак (надпісы, эпіграмы і г.д.). Яго сатыра «Гімн барадзе» распаўсюджвалася ў спісах (апубл. 1859). Асноўныя рысы паэзіі М. Ламаносава — грамадзянскасць, патрыятызм, пачуццё ўласнай годнасці паэта. Перакладаў [[Гамер]]а, [[Вергілій|Вергілія]], Авідзія і іншых антычных аўтараў.
{{зноскі}}
==Бібліяграфія==
{{Commonscat|Mikhail Lomonosov}}▼
*Полр. собр. соч. Т.1-11. М; Л., 1950-83;
*Сб. ст. и материалов. Т. 1-9. М.; Л., 1940-91;
*Избр. произв. Л., 1990;
*О воспитании и образовании. М., 1991.
== Спасылкі ==
{{Normdaten
| |||