Фальшывыя сябры перакладчыка: Розніца паміж версіямі

Памылковыя сябры перакладчыка гэта словы, якія вымаўленнем ці напісаннем падобны на [[інтэрнацыяналізмы]] (такія як "«інфармацыя"», "«эканоміка"»), але альбо поўнасцю адрозніваюцца значэннем, альбо толькі часткова супадаюць у сваіх значэннях са словамі дзвюх моў: мовы, з якой перакладаюць, і мовы, на якую перакладаюць. Могуць быць прычынамі як грубых сэнсавых, так і нязначных стылістычных памылак у перакладзе. Памылковыя сябры перакладчыка могуць існаваць і ў розных дыялектах адной мовы. Так у палескай гаворцы герояў "«Палескай хронікі"» [[Іван Паўлавіч Мележ|Івана Мележа]] Хадоські і Яўхіма слова "«грубая"» (з націскам на другі склад) выкарыстовалася ў сэнсе "«цяжарная"»<ref>[http://old.knihi.com/mielez/ludzi.html Іван Мележ Людзі на балоце]</ref>. У амерыканскім дыялекце [[англійская мова|англійскай мовы]] фраза "«vest and pants"» можа значыць "«дзелавы касцюм"», а ў брытанскім варыянце яна выкарыстоўваецца ў значэнні "«майка і шорты"».

Паколькі руская і беларуская мовы належаць да адной групы ўсходняславянскіх моў, яны вельмі падобны. Таму пры перакладзе з рускай трэба звяртаць асаблівую ўвагу на "«памылковых сяброў"».

| Век || Толькі ў сэнсе "«эпоха"», а "«100 гадоў" –» — стагоддзе

| Журнал || Толькі ў сэнсе "«рэгістрацыйны"», а "«перыядычнае выданне" -» — часопіс

| Мир || Толькі ў сэнсе "«адсутнасць вайны"», а "«чалавецтва" -» — свет

| Час || Толькі ў сэнсе "«пара"», а "«60 хвілін" -» — гадзіна

Яшчэ больш увагі патрабуе пераклад на сучасную беларускую мову таго, што напісана на рускай мове ХІХ - — пачатку ХХ стст. Вось некалькі прыкладаў, якія можна сустрэць у класічнай літаратуры і Сінадальным перакладзе Бібліі.

Пералік слоў з поўным нясупадзеннем значэння<ref>На падставе: Слепович В. С.  Курс перевода (английский-русский). Мн.: "«ТетраСистемс"»,2001, с.15-16</ref>

| notebook || запісная кніжка, канспект, сшытак, а не ноўтбук<ref>Англіскім эквівалентам гэтага тэрміна з'яўляецца слова laptop. Сярод праграмістаў распаўсюджаны таксама тэрмін notebook computer. Гл.: Миньяр-Белоручева А. П., Миньяр-Белоручев К. В. Английский язык. Учебник устного перевода: Учебник для вузов / А. П.  Миньяр-Белоручева, К. В.  Миньяр-Белоручев.  — М.: Изда­тельство «Экзамен», 2003, с 22</ref>

Таксама існуюць словы, значэнні якіх толькі часткова супадаюць з беларускімі. Так бывае звычайна калі яны пераходзілі ў беларускую як [[запазычаныя словы]] - — толькі ў адным значэнні.

Пералік слоў з няпоўным супадзеннем значэння<ref>На падставе: Слепович В. С.  Курс перевода (английский-русский). Мн.: "«ТетраСистемс"»,2001, с.16-17</ref>

| activity || дзейнасць, а няне толькі актыўнасць

| aggressive || энэргічныэнергічны, настойлівы, а няне толькі агрэсіўны

| article || артыкль, а няне толькі артыкул

| authority || улада, а няне толькі аўтарытэт

| band || атрад, стужка, а няне толькі банда

| camera || фотапаратфотаапарат, а няне толькі камера

| character || персанаж, а няне толькі характар

| champion || змагар, а няне толькі чампіенчэмпіён

| concrete ||бятонбетон, а няне толькі канкрэтны

| conductor || праваднік, дырыжор, а няне толькі кандуктар

| control || кіраваць, а няне толькі кантраляваць

| convention || з'езд, а няне толькі канвенцыя

| copy || экземплярэкзэмпляр, а няне толькі копія

| correspondence || адпаведнасць, а няне толькі карэспандэнцыя

| credit || заслуга, а няне толькі крэдыт

| critical || важны, а няне толькі крытычны

| dramatic || рашаючы, а няне толькі драматычны

| element || стыхія, а няне толькі элемент

| episode || серыя (фільму, камп'ютарнай гульні), а няне толькі эпізод

| execution|| смяротнае пакаранне, выкананне, а няне толькі экзекуцыя

| figure || малюнак, лічба, а няне толькі фігура

| gas || можа быць скарачэннем ад gasoline (бензін), а няне толькі словам "«газ"»

| interest || працэнт (банкаўскі), а няне толькі інтарэс

| legal || прававы, юрыдычны, а няне толькі легальны

| liberal || гуманітарны (аб адукацыі), а няне толькі ліберальны

| meditation || роздум, а няне толькі медытацыя

| minister || святар, служыцель Бога, слуга, а няне толькі міністр

| momentum || інэрцыяінерцыя, момант (толькі памятны, важны)

| nation || часцей за ўсе - — краіна, радзей - — нацыя

| nationality || грамадзянства, а няне толькі нацыянальнасць

| number || колькасць, а няне толькі нумар

| object || мэта, а няне толькі аб'ект

| officer || службовая асоба, а няне толькі афіцэр

| original || першапачатковы, а няне толькі арыгінальны

| panel || секцыя (на навуковай канферэнцыі), а няне толькі панельпанэль

| partisan || прыхільнік, а няне толькі партызан

| position || пасада, а няне толькі пазіцыя

| pretend || прытварацца, а няне толькі прэтэндаваць

| public || дзяржаўны, а няне толькі публічны

| publish || абвяшчаць, а няне толькі выдаваць у друкарні

| race || нацыянальнасць, а няне толькі раса

| rally || мітынг, а няне толькі аўтаралі

| realize || разумець, уяўляць сабе, а няне толькі рэалізоўваць

| record || запіс, а няне толькі рэкорд

| regular || звычайны, а няне толькі рэгулярны

| routine || распарадак, а няне толькі руціна

| separate || асобны, а няне толькі сепаратны

| solid || цвердыцвёрды, а няне толькі салідны

| speculation || меркаванне, а няне толькі спекуляцыя

| student|| вучань школы, навучэнец каледжа, даследчык, а няне толькі студэнт

| substance || рэчыва, сутнасць, а няне толькі субстанцыя

|-

|-

| bâton || палка, а няне батон

|-

| chiffre || лічба, а няне толькі шыфр

|-

| champignon || грыб увогуле, (шампіньеншампіньён па французску psalliote)

|-

| crème || вяршкі, смятана, а няне толькі крэм

|-

| étude || вывучэнне, а няне толькі эцюд

|-

| pigeon || голуб, а няне толькі піжон

|-

| plot || кантакт, заціскачка і г.д., а няне плот

|-

| sujet || асоба, суб'ект і г.д., а няне толькі сюжэт

|-

|-

|-

| Zentner || 50  кг, а няне цэнтнер<ref>[http://www.frnd.org/thread-1109.html Форум Ростова-на-Дону]</ref>

Некаторыя словы [[польская мова|польскай мовы]] таксама могуць уяўляць цяжкасць для беларусаў. Напрыклад, слова "«ssać"» азначае "«сасаць"», а "«prosty" -» — гэта "«прамы"», а ня "«просты"». Цюркскія словы "«базар"» і "«чобан"» маюць больш шырокі сэнс акрамя значэнняў "«рынак"» і "«пастух"». Так "«базар"» (bazar) у [[азербайджанская мова|азербайджанскай мове]] можа таксама азначаць "«нядзеля"», а "«чобан"» (çoban) можа мець і пераносны сэнс: "«духоўны пастыр"»<ref>У гэтым сэнсе азербайджанскія хрысціяне выкарыстоўваюць гэта слова ў якасці тытула Ісуса Хрыста (ISA MƏSIH ÇOBAN)</ref>.

Слова "«[[шахід]]"» звычайна ўжаваецца ў сучаснай беларускай мове ў сэнсе "«ісламскі тэрарыст"», але ў мовах араба-ісламскага свету яно азначае "«пакутнік, той, хто гіне ў вайне з ворагамі [[Іслам|Ісламу]]"у» і ня можа адносіцца да тэрарыстаў[http://multitran.ru/c/m.exe?CL=1&s=shakhid&l1=1].

[[Катэгорыя: Лінгвістыка]]