Інгушэція: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (размовы | уклад)
др Bot: Migrating 79 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q5219 (translate me)
арфаграфія, вікіфікацыя, стылявыя змены
Радок 33:
| [[Часавы пояс]] || [[UTC]]+3
|}
'''ІНГУШЭЦІЯ''', суб'ект [[Расія|Расійскай Федэрацыя]], размешчаны на [[Паўночны Каўказ|Паўночным Каўказе]]. Мяжуе з [[Чачня|Чачнёй]], [[Паўночная Асеція|Паўночнай Асеціяй]] і [[Грузія]]й.
 
Інгушэція не мяжуе з [[Кабардына-Балкарыя]]й, нягледзячы на тое, што наяўнасць такой мяжы адзначана на афіцыйных сайтах абедзвюх рэспублік. Інгушэцію ад КБР аддзяляе (сапраўды вельмі вузкая) паласа зямлі, на якой размешчанаезнаходзіцца паселішча з [[асяцінская мова|асяцінскімасяцінскай]] назовамназвай Хурыкау («Сонечнае сяло») пераважна населенае [[інгушы|інгушамі]]. Хоць сітуацыя з гэтым пярэсмыкам няпростая, фармальна і юрыдычна ён адносіцца да [[Паўночная Асеція|Паўночнай Асеціі]]. Паміж Паўночнай Асеціяй і Інгушэціяй існуе тэрытарыяльнытэрытарыяльная спорспрэчка — Інгушэція аспрэчвае частку [[Прыгарадны раён Паўночнай Асеціі|Прыгараднага раёна Паўночнай Асеціі]] на ўсход ад [[Уладзікаўказ]]а. Па тэрыторыі Інгушэція — самы маленькі рэгіён Расіі (не ўлічваючы гарадоў федэральнага падначалення [[Масква|Масквы]] і [[Санкт-Пецярбург]]а).
 
Інгушэція размешчаная на паўночных схілах перадгор'я [[Вялікі Каўказскі хрыбтхрыбет|Вялікага Каўказскага хрыбта]], у цэнтральнай яго часткічастцы. НазоўНазва рэспублікі адбываеццапаходзіць ад рускага наймення карэннага насельніцтва (інгушы — верагодня, ад назовуназвы сяла Ангушт). Саманазва народа — «галагай».
 
== Насельніцтва ==
Радок 43:
 
== Гісторыя ==
 
Інгушэція ўвайшла ў склад [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] ў [[1810]] годзе. У [[1860]] году па ўказе імператара [[Аляксандр II|Аляксандра II]] ва ўсходняй частцы Паўночнага Каўказа была створана [[Церская вобласць]], у склад якой увайшлі Чачэнская, Ічкерыйская, Інгушская і Нагорная акругі.
 
Пасля ўсталявання Савецкай улады, у сакавіку [[1920]], Церская вобласць была расфармавана, а Чачэнская (аб'яднаныяднаная з Ічкерыйскай) і Інгушская (аб'яднаная з Нагорнай) акругі сталі самастойнымі тэрытарыяльнымі ўтварэннямі. Праз год, [[20 студзеня]] [[1921]] года, Чачня і Інгушэція разам з Карачаева-Чаркесіяй, Кабардына-Балкарыяй і Паўночнай Асеціяй увайшлі ў ізноўзноў створаную Горскую АССР. [[7 лістапада]] [[1924]] года [[Горская АССР]] была ліквідаваная, у сувязі з чым была ўтворана Інгушская АОАА у складзе РСФСР.
 
[[Выява:Magas001.jpg|thumb|left|Будынак адміністрацыі Прэзідэнта ў Магасе]] [[15 студзеня]] [[1934]] была створана Чачэна-Інгушская аўтаномная вобласць, якая [[5 снежня]] [[1936]] года стала [[Чачэна-Інгушская АССР|Чачэна-Інгушскай АССР]] (ЧІАССР). У лютым [[1944]] года ў сувязі з дэпартацыяй чачэнцаў і інгушоў аўтаномія была расфармаваная, пры гэтым Інгушэція ўвайшла ў [[Паўночна-Асяцінская АССР|Паўночна-Асяцінскую АССР]] у якасці НазранскогоНазранскага раёна.
 
[[9 студзеня]] [[1957]] з вяртаннем дэпартаваных жыхароў Чачэна-Інгушская АССР была адноўлена (пры гэтым Прыгарадны раён, які да гэтага часу ўжо засялілі асяціны, быў уключаны ў склад Паўночнай Асеціі). [[15 мая]] [[1991]] года ЧІАССР пераназвана ў Чачэна-Інгушскую Рэспубліку. [[1 кастрычніка]] 1991 года рашэннем Вярхоўнага Савета РСФСР Чачэна-Інгушская Рэспубліка была падзеленая на Чачэнскую і Інгушскую Рэспублікі. У склад рэспублікі ўвайшлі тры адміністрацыйных раёна былой Чачэна-Інгушэціі: Сунжанcкі, Малгабекскі і Назранскі. Сталіцай абраны былы раённы цэнтр [[Назрань]]. Будуецца новая сталіца — горад [[Магас]].
Радок 70 ⟶ 69:
 
* [[Станіца Арджанікідзаўская]]
 
== Літаратура ==
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.7: Застаўка — Кантата / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Белэн, 1999. — 608 с.: іл. ISBN 985-11-0279-2
 
== Спасылкі ==