Сінільная кіслата: Розніца паміж версіямі

3 300 байтаў дададзена ,  10 гадоў таму
дапаўненне, вікіфікацыя
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (размовы | уклад)
др Bot: Migrating 44 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q26075 (translate me)
дапаўненне, вікіфікацыя
Радок 56:
| цвёрдасць =
}}
'''Сіні́льная (цыяніставадародная) кіслата''', '''цыяністы вадарод''', '''нітрыл мурашынай кіслаты, HCN''' — аднаасноўная [[кіслата]]. Адкрыта ў 1782 годзе шведскім [[хімік]]ам {{нп3|Карл Вільгельм Шэеле|К. В. Шэеле|ru|Шееле, Карл Вильгельм}}, ў 1811 г. [[Жазеф Луі Гей-Люсак|Ж. Л. Гей-Люсак]] атрымаў бязводную сінільную кіслату і вызначыў яе склад<ref name="bse">[http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Синильная%20кислота/ Синильная кислота] // [[Вялікая савецкая энцыклапедыя]] {{ref-ru}}</ref>.
'''Сінільная (цыяніставадародная) кіслата''', ''цыяністы вадарод'', '''HCN''' — бескаляровая, вельмі лятучая, лёгкарухомая атрутная [[вадкасць]] з характэрным пахам.
Сінільная кіслата ўтрымліваецца ў некаторых раслінах, коксавым газе, тытунёвым дыме, вылучаецца пры тэрмічным раскладанні [[нейлон]]у, поліурэтанаў. Змешваецца ва ўсіх адносінах з [[вада|вадой]], [[этанол]]ам, дыэтылавым эфірам.
 
Бескаляровая, вельмі лятучая, лёгкарухомая атрутная [[вадкасць]] з характэрным пахам горкага міндалю. [[Тэмпература кіпення]] 25,65 [[Градус Цэльсія|°C]], [[шчыльнасць]] 687,08 кг/м³. Сумесь пары з [[паветра]]м (4,9—39,7 % кіслаты) выбуханебяспечная. Змешваецца ва ўсіх адносінах з [[вада|вадой]], [[этанол]]ам, дыэтылавым эфірам. Узаемадзейнічае з [[аксід]]амі і [[гідраксід]]амі [[Шчолачныя металы|шчолачных]] і [[Шчолачназямельныя металы|шчолачназямельных]] металаў. Не ўзаемадзейнічае з карбанатамі.
Вытворныя сінільнай кіслаты маюць назву [[нітрылы]].
 
Сінільная кіслата ўтрымліваецца ў некаторых [[Расліны|раслінах]], коксавым[[кокс]]авым газе, [[Тытунь|тытунёвым]] дыме, вылучаецца пры тэрмічным раскладанні [[нейлон]]у, поліурэтанаў. Змешваецца ва ўсіх адносінах з [[вада|вадой]], [[этанол]]ам, дыэтылавым эфірам.
 
З металамі ўтварае [[солі]] — цыяніды. [[Арганічныя рэчывы|Арганічныя]] вытворныя сінільнай кіслаты маюць назву [[нітрылы]].
 
Асноўны метад атрымання ў [[Прамысловасць|прамысловасці]] — акісляльны [[аманоліз]] [[метан]]у пры тэмпературы 1000 °C на каталізатары ([[плаціна]], [[Сплаў|сплавы]] плаціны з [[Родый|родыем]] і плаціны з [[Ірыдый|ірыдыем]])<ref name="ch">[http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/4076.html ''Смирнов С. К.'' Синильная кислота] {{ref-ru}}</ref>.
 
Сінільная кіслата выкарыстоўваецца у вытворчасці [[Цыяніды|цыянідаў]], хлорцыяну, акрылатаў, [[Амінакіслоты|амінакіслот]], у якасці фуміганта і інш.
 
{{зноскі}}
 
== Літаратура ==
* {{кніга|загаловак=Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.14: Рэле — Слаявіна|адказны=Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш|месца=Мн.|выдавецтва=БелЭн|год=2002|том=14|старонкі=400|старонак=512|isbn=985-11-0238-5 (Т. 14)|тыраж=10&nbsp;000}}
 
== Спасылкі ==
* [http://www.xumuk.ru/encyklopedia/2/4076.html ''Смирнов С. К.'' Синильная кислота] {{ref-ru}}
* [http://slovari.yandex.ru/~книги/БСЭ/Синильная%20кислота/ Синильная кислота] // [[Вялікая савецкая энцыклапедыя]] {{ref-ru}}
* [http://slovari.yandex.ru/~книги/Охрана%20труда/Синильная%20кислота/ Синильная кислота] // Российская энциклопедия по охране труда: В 3 т. — 2-е изд., перераб. и доп. — М.: Изд-во НЦ ЭНАС,2007. {{ref-ru}}
 
{{Chem-stub}}
 
{{Баявыя атрутныя рэчывы}}