Фрыдрых Аўгуст I (кароль Саксоніі): Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др Bot: Migrating 23 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q53444 (translate me) |
др clean up, replaced: вэйбрюкенскага → вейбрюкенскага, асцяў → асцей, == → == (3), былі ўзятыя → былі ўзяты using AWB |
||
Радок 44:
| Commons = Frederick Augustus I of Saxony
}}
Фрыдрых Аўгуст III ({{lang-de|Friedrich August III}}; {{ДН|23|12|1750}}
Сын Фрыдрыха Крысціяна і Марыі Антоніі Баварскай, дачкі імператара Карла VII. Быў выхаваны маці ўдалечыні ад прыдворнай жыцця. За яго любоў да праўды і справядлівасці атрымаў у народа імя «Справядлівы» ({{lang-de|Der Gerechte}}).
Радок 51:
[[17 снежня]] [[1763]] г. у 13-гадовым узросце Фрыдрых Аўгуст змяніў на троне свайго бацьку Фрыдрыха Крысціяна, які кіраваў усяго два месяцы. Першапачаткова юны курфюрст знаходзіўся пад апекай свайго дзядзькі, прынца Ксаверыя Саксонскага, які ўступіў у канфлікт з прадстаўнікамі саслоўяў Саксоніі, з прычыны чаго раней часу павінен быў скласці з сябе рэгентства. [[13 верасня]] [[1768]] Фрыдрых Аўгуст быў абвешчаны поўналетнім і пачаў фактычнае кіраванне. Ён спыніў спагнанне ўстаноўленых яго апекуном пошлін, паменшыў лік войскаў і атачыў сябе здольнымі дарадцамі.
У 1769 годзе ажаніўся з дачкой пфальцграфа Фрыдрыха Пфальц-
Фрыдрых Аўгуст увёў у дзяржаўным гаспадарцы парадак, даведзены да педантызму, скончыў пачатае бацькам упарадкаванне фінансаў, сам падаваў прыклад законнасці і адданасці абавязку, што дзейнічала на ўсе чынавенства. Ён адмяніў продаж судзейскіх пасад за грошы, адмяніў катаванні (1770 год), падняў народную адукацыю, заснаваў настаўніцкія семінарыі, у 1791 склікаў заканадаўчую камісію, ажывіў рамёствы і гандаль, земляробства і жывёлагадоўлю.
== Знешняя палітыка ==
У сваёй знешняй палітыцы Фрыдрых Аўгуст захоўваў нейтралітэт, але больш схільнасці выказваў да Прусіі, якую ён капіраваў у сваёй унутранай адміністрацыі. Ад сваёй маці ён набыў яе права на баварскую спадчыну (1776) і выступіў у 1778 годзе супраць аўстрыйскіх дамаганняў на Баварыю, на мірным кангрэсе ў Цешэне за адмову ад сваіх баварскіх правоў атрымаў 6000000 гульдэнаў і ленныя правы на аўстрыйскія землі Глаўхаў, Вальденбург і Ліхтэнштэйн, якія ляжалі ўнутры Саксоніі.
Радок 64 ⟶ 63:
== Французскія рэвалюцыйныя і напалеонаўскія вайны ==
[[Выява:1750 Friedrich August.jpg|thumb|left|180px|Фрыдрых Аўгуст I]]
Падчас французскай рэвалюцыі, нягледзячы на нейтралітэт Саксоніі, Фрыдрыху Аўгусту давялося выставіць у 1793 годзе кантынгент для вайны з Францыяй. Гэтыя войскі былі адкліканыя ў 1796 годзе, калі генерал Журдан пракраўся ць Франконию і заключыў з Фрыдрыхам-Аўгустам дагавор на ўмовах нейтралітэту Саксоніі.
Радок 72 ⟶ 70:
Па Тыльзіцкага міру Саксонія атрымала прускі Котбусский акруга і герцагства Варшаўскае, утворанае з польскіх земляў, якія належалі Прусіі, што паклала пачатак непаразуменняў з Прусіяй. Затое Вестфальскага каралеўству Саксонія зрабіла значныя зямельныя саступкі.
У 1809 годзе саксонскія войскі былі
Кантынентальная сістэма, строга выконваюцца ў Саксоніі, руйнавалі краіну, асабліва Лейпцыг, губила прамысловасць, больш за ўсё баваўняную.
Радок 78 ⟶ 76:
Як толькі ў 1813 годзе пачалася Вайна Шосты кааліцыі, Фрыдрых Аўгуст збег з Дрэздэна, жадаючы захаваць нейтралітэт. Але генерал Лекок адпаў ад французаў, генерал Тыльман замкнуў перад імі крэпасць Торгау. Дарадцы Фрыдрыха Аўгуста, Лангенау і граф Зенфт, стаялі за збліжэнне з Аўстрыяй; але калі кароль даведаўся, што Аўстрыя патрабуе ад яго адмовы ад правоў на Варшаўскае герцагства, то адхіліў запрашэнне на перамовы. Рускія і прусакі занялі Дрэздэн і Лейпцыг і абышліся з Саксоніяй вельмі паблажліва, у надзеі, што народ падымецца супраць прыгнёту французаў, але саксонцы занадта яшчэ баяліся Францыі, кіруючыя колы занадта мала давяралі Прусіі.
У сілу таямніцай канвенцыі з Аўстрыяй (20 красавіка) Фрыдрых Аўгуст адмовіў Напалеону ў дапамозе кавалерыяй, забараніў адкрываць крэпасць Торгау для французскіх войскаў, чым было спынена рух Нея на Берлін, але калі Напалеон перамог пры Лютцене, Фрыдрых Аўгуст так спалохаўся за сваю карону, што даў адстаўку Зенфту, замяніўшы яго графам Эйнзиделем, і ўласнаручна лістом прасіў Напалеона аб прабачэнні. Усе патрабаванні імператара адносна войскаў і
У бітве пад Лейпцыгам Фрыдрых Аўгуст быў узяты ў палон і ўтрымліваўся ў Берліне. У Саксонію быў прызначаны генерал-губернатарам князь Н. Г. Рапнін-Валконскі.
== Пасля вайны ==
[[Выява:FriedrichAugustDerGerechte.JPG|thumb|150px|Бюст Фрыдрыха Аўгуста I ў Шведэнштайне]]
На Венскім кангрэсе пасланаму Фрыдрыхам Аўгустам Ватцдорфу атрымалася ўвайсці ў зносіны з Талейраном і схіліць [[Людовік XVIII|Людовіка XVIII]] да ўдзелу ў лёсе саксонскага караля; Францыя, якая не жадала ўзмацнення Прусіі і ахвотней якая бачыла Германію падзеленай на невялікія дзяржавы, рашуча запрацівілася далучэнні Саксоніі да Прусіі. У рэшце рэшт, кангрэс выказаўся за падзел Саксоніі. Выпушчаны на волю, Фрыдрых Аўгуст пераехаў у Прессбург, дзе з ім вяліся перамовы; 21 мая ён павінен быў падпісаць мірны дагавор з Прусіяй і Расіяй, па якім Саксонія саступала Прусіі 367,5 міль ², з 864404 жыхарамі, акрамя таго, яна адмаўлялася ад Варшаўскага герцагства.
Радок 111 ⟶ 108:
}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Кіраўнікі Польшчы]]
[[Катэгорыя:Каралі саксонскія]]
|