Сёгун

Сёгун (яп. 将军) — у японскай гісторыі так называліся людзі, якія рэальна (у адрозненне ад імператарскага двара ў Кіота) кіравалі Японіяй вялікую частку часу з 1192 да перыяду Мэйдзі, які пачаўся ў 1868 годзе. Урад сёгуна называўся бакуфу (幕府) (слова бакуфу азначае "намётавы лагер" у сэнсе месца размяшчэння палкаводца). Дзяржаўны лад, пры якім вярхоўная ўлада належала сёгуну, пазначаецца як сёгунат.

Этымалогія

Слова «сёгун» - гэта запазычанае з кітайскай мовы слова «цзянцзюнь» (将军, jiāngjūn, 'генерал'). «Цзян» («сё») па-кітайску азначае «трымаць у руцэ», «кіраваць», а «Цзюнь» («гун») - «войска», «армія». Такім чынам, «сёгун» - гэта «палкаводзец», «камандуючы». Паводле «Японскай гістарычнай энцыклапедыі» («кокусі дайдзітэн»), паняцце "сёгун» вызначаецца як «палкаводзец, які па загадзе Імператара ставіцца на чале войска, якое падаўляе бунт або уціхамірвае варвараў".

Аднак у больш позні час «сёгун» — гэта не проста тытул палкаводца, часова пастаўленага на чале якой-небудзь арміі, а скарачэнне ад больш шматслоўнага тытула - сэйі-тайсёгун (征 夷 大 将军). Слова тайсёгун ("галоўнакамандуючы") першапачаткова азначала палкаводца, камандуючага трыма войскамі, кожнае з іх кіравалася простым сёгунам, але пасля пачало пазначаць любога камандзіра, які стаяў на чале самастойна дзеючай арміі. Што ж тычыцца вызначэння сэйі, то сэй азначае «біць», «караць», а і (夷) - гэта «чалавек, узброены лукам» (у гэтым іерогліфе можна разгледзець чалавека з нацятым лукам), гэта значыць «дзікун», «варвар ». Японцы пазначалі гэтым іерогліфам эдзо (яны ж эмісі або эбісу) - дзікія плямёны, якія жылі на паўночным усходзе Японіі. Паходы супраць паўночна-ўсходніх варвараў пачаліся ў Японіі яшчэ ў глыбокай старажытнасці, пры імператары Кэйко (71-130 гады). У VIII стагоддзі з'явілася афіцыйнае званне сэйі-тайсёгун; яно прысвойвалася палкаводцу, якому даручалася ўзначаліць паход супраць паўночна-усходніх варвараў. Упершыню гэтае званне было прысвоена ў 794 годзе Атома но Атамара. Да пачатку X стагоддзя эдзо былі моцна аслабленыя і перасталі пагражаць дзяржаве; паходы супраць іх спыніліся, і прызначаць сэйі-тайсёгунаў перасталі. На працягу некаторага часу гэта званне не выкарыстоўвалася, аднак праз некаторы час яно зноў паўстала, набыўшы зусім іншы сэнс.