Слуцкі пояс: Розніца паміж версіямі

[[Выява:Belarus-Minsk-Maksim Bahdanovich Museum 3.jpg|мініthumb|Слуцкі пояс і [[Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588 года|Трэці Літоўскі Статут]]]]

Паясы, падобныя слуцкім, выраблялі таксама ў [[Горад Гродна|Гродне]], [[Горад Нясвіж|Нясвіжы]], [[Гарадскі пасёлак Ружаны|Ружанах]], [[Горад Кракаў|Кракаве]], [[Горад Ліпкаў|Ліпкаве]] і Кабылках пад [[Горад Варшава|Варшавай]], а таксама ў [[Францыя|Францыі]]<ref>Дзіна Трызна. Слуцкія паясы // {{ЛітаратураКрыніцы/ЭГБ|6-2к}} С. 355.</ref>.

Спярша як і нясвіжскія, Слуцкія паясы капіявалікапіравалі ўзоры, прывезеныя з [[Блізкі Усход|Блізкага Усходу]], потым пачалі ўлучаць у арнамент нацыянальныя матывы, кветкі мясцовай флоры — [[васілёк|валошкі]], [[незабудка|незабудкі]] і інш. 3 [[1750-я|1750-х]] у Нясвіжскай, пазней у Слуцкай мануфактуры працаваў вядомы майстар з горада [[Горад Івана-Франкоўск|Станіславаў]] ([[Украіна]]) [[Ян Маджарскі]], які распрацаваў новы тып пояса — Слуцкі, назва якога зрабілася сінонімам усіх доўгіх шаўковых паясоў. Сувязі з усходнімі ўзорамі страчваліся.

Па [[Трэці падзел Рэчы Паспалітай|трэцім падзеле Рэчы Паспалітай]] ([[1795]]) асартымент паясоў скараціўся. Па здушэнні [[ПаўстаньнеПаўстанне 1830—1831 гадоў|вызвольнагавызваленчага паўстання]] ([[1830]]—[[1831]]) улады [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] забаранілі нашэнне традыцыйнага строю шляхты, у выніку чаго паясы паступова выйшлі з ужытку. У [[1848]] вытворчасць спынілася ў сувязі з закрыццём мануфактуры<ref name="k">Іна Наркевіч. [http://www.kimpress.by/index.phtml?page=2&id=1425 Квітнеюць серабром і золатам слуцкія паясы] // «Культура» № 21 (839), [[2008]].</ref>.

У 2-й палове [[19 стагоддзе|XIX]] — пачатку [[20 стагоддзе|XX]] стст. Слуцкія паясы зрабілісясталі прадметам калекцыявання. Іх збіралі музеі і прыватныя асобы. У гэты час паясы пачалі вывучацца як вырабы мастацкага ткацтва. Значную калекцыю сабраў расійскі калекцыянер Пётр Шчукін (цяпер захоўваеццца ў Дзяржаўным гістарычным музеі Расіі), невялікая калекцыя ёсць у [[Горад Новачаркаск|Новачаркаску]], у Музеі казацтва.

У наш час у розных музеях Беларусі захоўваюцца не больш як 20 паясоў, пераважна ў фрагментах. Калекцыю колішняй Дзяржаўнай карціннай галерэі з 48 паясоў (32 з іх — з нясвіжскага збору Радзівілаў) вывезлі ў Германію ў [[Другая сусветная вайна|Другую сусветную вайну]], калекцыя [[Беларускі дзяржаўны музей|Беларускага дзяржаўнага музея]] з 21 пояса таксама была страчанаястрачана (6 паясоў з яе перайшлі да Дзяржаўнага гістарычнага музея ў [[Горад Мінск|Мінск]] на сталае захоўванне ў [[1927]], а ў паваенны час — у [[1968]] Мінскаму абласному краязнаўчаму музею ў [[Горад Маладзечна|Маладзечне]], Заслаўскаму краязнаўчаму музею ў [[1978]] і сталічнаму музею Максіма Багдановіча ў [[1989]]). Лёс паясоў, перададзеных у даваенны час, пакуль невядомы. Пошукі іх не далі вынікаў.

[[Выява:2010. Stamp of Belarus 05-2010-03-15-bl.jpg|мініthumb|Паштовы блок «Слуцкія паясы»]]

Ткаліся ўручную з тонкіх шаўковых, залатых і срэбных нітак. Даўжыня пояса дасягала ад 2 да 4,5 метраў, а шырыня ад 30 да 50 см. На краях упрыгожваліся ўзорнай аблямоўкай, на канцох — пышным, галоўным чынам раслінным арнаментам, у якім народныя ўзоры спалучаліся з усходнімі матывамі. Не мелі адваротнага боку, усе бакі былі асабнымі. Вырабляліся аднабаковымі (са зваротным бокам), двухбаковымі. Найбольш каштоўнымі лічыліся чатырохбаковыя — кожны бок падзяляўся на дзьведзве часткі з рознымі колерамі, пояс складваўся ўдвая. Канцы пояса мелі складаны арнамент, часцей з двума матывамі: авал, аточаны лісцем са сцяблом і кветкамі, якія выходзяць з зямлі ці з вазаў, і букеты кветак з хвалепадобным аблямаваннем. Канцы пояса часам абшывалі махрамі.

У куце пояса з абодвух бакоў ткалі метку на стараславянскай і лацінскай мовах (''Слуцк, У горадзе Слуцку, Зроблена ў Слуцку'')<ref>Дзіна Трызна. Слуцкія паясы // {{ЛітаратураКрыніцы/ЭВКЛ|2к}} С. 596.</ref>.