Архірэйскае падвор’е (Мінск): Розніца паміж версіямі

[[Выява:Miensk,_Archirejski._Менск,_Архірэйскі_(XX,_I).jpg|thumb|250px|Комплекс Архірэйскага падвор’япадвор'я на старой паштоўцы]]

'''Архірэйскае падвор’епадвор'е''' — [[Руская праваслаўная царква|праваслаўны]] архітэктурны комплекс у [[Мінск]]у, у якім размяшчаліся рэзідэнцыя епіскапа і духоўная кансысторыякансісторыя. Будавалася на працягу [[18 стагоддзе|XVIII]]—[[18 стагоддзе|XIX]] стст. на высокім узгорку ў паўднёвай частцы места, якая атрымала назву [[Новае Места]].

Комплекс складаўся з двухпавярховага мураванага будынка мінскай архіскапііархіяпіскапіі, царквы Покрыва Прасвятой Багародзіцы, царкоўна-археалагічнага музея і двух флігеляў. Да нашага часу захаваўся паўночна-заходні флігель, штоякі пачатковапершапачаткова прызначаўся для Мінскай духоўнай кансысторыікансісторыі, а таксама будынак музея.<ref name="kul">Архірэйскае падвор’епадвор'е // {{Крыніцы/Праваслаўныя храмы на Беларусі, 2001|к}} С. 267</ref> Муры царквы сталі асновай для левага крыла [[Дом афіцэраў, Мінск|Дома афіцэраў]].<ref name="syb"/><ref>Дом Чырвонай Арміі, вул Чырвонаармейская // {{Крыніцы/Мінск. Стары і новы|к}} С. 145</ref>

З усталяваннем у [[1793]] годзе [[Мінская епархія|Мінскай епархіі]] [[Руская праваслаўная царква|Рускай праваслаўнай царквы]] узнікла патрэба ў размяшчэнні духоўнай кансысторыікансісторыі і рэзідэнцыі епіскапа, якіх часова пасялілі ў адабраны ў [[Беларуская Грэка-Каталіцкая Царква|уніятаў]] будынак [[Кляштар базылянаў, Мінск|мужчынскага базылянскага кляштара]].

У 1799 годзе для рэзідэнцыі набылі мураваны дом на [[Навамеская плошча, Мінск|Навамескай плошчы]], побач з ім збудавалі напаўмураваную Свята-Успенскую царкву. Новы комплекс падвор’япадвор'я спраектаваў у [[1850-я]] гады архітэктар [[К. Хршчановіч]]. У [[1860]] годзе быў збудаваны двухпавярховы мураваны будынак мінскай архіскапііархіяпіскапіі (архірэйскі дом), да якога ў [[1885]] годзе прыбудавалі на месцы разабранай папярэдніцы мураваную Свята-Пакроўскую царкву.<ref name="kul"/>

У 1909 годзе архітэктар В. Струеў збудаваў будынак царкоўна-археалагічнага музея паводле загаду мінскага архірэя Мітрафана і па ініцыятыве Мінскага царкоўна-археалагічнага камітэта. У пачатку [[1913]] года Мінская епархія ў сувязі з юбілеем царавання расійскай дынастыі [[Раманавы|Раманавых]]х вырашыла пашырыць будынак музея (атрымаў назву [[Юбілейны дом]]). Неўзабаве будынак быў завершаны, а ў кастрычніку таго ж года асвячоны.

Ад [[1963]] года будынак царкоўна-археалагічнага музея выкарыстоўваецца як Дом працаўнікоў мастацтва (пр. Незалежнасці, 26). У колішніх мурах духоўнай кансысторыікансісторыі размяшчаецца музей гісторыі войскаў Беларускай ваеннай акругі (пр. Незалежнасці, 24).

'''Царква Покрыва Прасвятой Багародзіцы''' (таксама вядомая як '''Крыжовая'''<ref name="syb">{{Крыніцы/Мінск: Старонкі жыцця дарэвалюцыйнага горада, 1994|к}} С. 301</ref>, '''Успенская''') — твор рэстраспектыўна-рускага стылю. Была вырашаная [[прамавугольнік|прамавугольным]] аб'ёмам, мела развіты галоўны [[фасад]] дамінантай якога з'яўлялася двух’яруснаядвух'ярусная чатырохгранная [[шацёр, архітэктура|шатровая]] званіца з [[макаўка]]й у завяршэнні і ў аснаванні шатра. Пасярэдзіне бляшанага даху стаяў вялікі васьмігранны светлавы [[барабан, архітэктура|барабан]] з паўсферычным [[купал]]ам. Галоўны фасад вылучаўся глыбокім [[рызаліт]]ам, які фланкіраваўся чацверыковымі вежападобнымі прыбудовамі з [[закамар]]ным завяршэннем граняў і цыбулепадобнымі купаламі. Аналагічнае завяршэнне, але меншае па памерах было над [[апсіда]]й. Храм вылучаўся насычанай архітэктурай, пазычанай з маскоўскага царкоўнага дойлідства — закамары і [[какошнік]]і, вокны-[[біфорыум]]ы, аркатурныя [[фрыз, архітэктура|фрызы]]. Атынкаваныя фасады падзяляліся 40 вялікімі і 4 малымі аконнымі праёмамі. Мела тры ўваходы.

Галоўны '''будынак мінскай архіскапііархіяпіскапіі''' быў вырашаны ў неарасійскімнеарусім стылі — двухпавярховы прамавугольны ў плане аб’ёмаб'ём сіметрычнай кампазіцыі. Фасад, што выходзіў на плошчу падзяляўся філёнгавымфілянговым пасампоясам на два паверхі, першы з якіх быў апрацаваны [[рустыка|рустам]] і падзелены лучковымі аконнымі праёмамі. Архітэктурным акцэнтам з'яўляліся два рызаліты, завершаныя лучковым згібам верхняга [[карніз]]а і вылучаныя наверсе вокнамі-біфорыумамі з круглай [[разетка, архітэктура|разеткай]] у агульным [[арка|арачным]] афармленні. Вось сіметрыі фасада адзначана кілепадобным [[франтон]]чыкам з круглай разеткай над завяршальным карнізам. У выцягнутым прамавугольным аб’ёмеаб'ёме, што выходзіў на [[Захар'еўская вуліца, Мінск|Захар'еўскую вуліцу]], размяшчалася выстаўнаявыставачная залязала. У кароткім крыле, размешчаным перпендыкулярна, былі фондасховішчы і адміністрацыйныя памяшканні. У месцы злучэння гэтых двух аб’ёмаўаб'ёмаў размяшчаліся сходы, што вялі на другі паверх. Тут жа знаходзіўся ўваход у будынак і невялікі вэстыбюльвестыбюль.<ref>Т. І. Чарняўская. Архірэйскае падвор’епадвор'е // {{Крыніцы/Памяць/Мінск|1к}} С. 449</ref>

'''[[Царкоўна-археалагічны музей, Мінск|Царкоўна-археалагічны музей]]''' — помнік архітэктуры неарускага стылю. Будынак вырашаны двухпавярховым прамавугольным у плане аб’ёмамаб'ёмам на высокім цокальным паўпаверсе, накрытым вальмавым дахам. Асіметрыю ў кампазіцыю галоўнага фасада ўносіць уваходны рызаліт, завершаны кілепадобным франтонам, кутняя дэкаратыўная шатровая вежачкавежка і кутняя цылідрычнаяцыліндрычная вежа пад цыбулепадобным купалам. Галоўны фасад падзелены высокімі лучковымі аконнымі праёмамі ў багатых дэкаратыўных [[ліштва]]х з паўкалонкамі, двух- і трохлопасцевымі аркамі, [[філёнга]]мі.<ref name="kul"/>

* З ліпеня па жнівень [[1918]] году ў будынку археалагінагаархеалагічнага музея праходзілі паседжанні [[Рада БНР|Рады БНР]].<ref>[http://www.svaboda.org/content/article/1048820.html Менск – — сталіца БНР] // [[Радыё Свабода]]</ref>