Вікіпедыя

Кіпр: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Абнавіў статыстычныя звесткі
др афармленне
Радок 18:
|На карце =Cyprus in its region (de-facto).svg
|На карце2 =
|Мова =[[Грэчаская мова|грэцкаягрэчаская]] і [[Турэцкая мова|турэцкая]]<ref>[http://www.cyprus.gov.cy/portal/portal.nsf/0/302578ad62e1ea3ac2256fd5003b61d4?OpenDocument&ExpandSection=3#_Section3 Constitution of the Republic of Cyprus (Канстытуцыя Рэспублікі Кіпр)]: "The official languages are Greek and Turkish" (Appendix D, Part 01, Article 3)</ref>
|Заснавана =
|Дата незалежнасці =[[16 жніўня]] [[1960]]
Радок 58:
|Тэлефонны код =357
|Часавы пояс =+2&nbsp;<ref>На тэрыторыі краіны дзейнічае [[Усходнееўрапейскі час]], ужываецца [[летні час]].</ref>
|Заўвагі = <small><references/></small>
}}
'''Кіпр''' ({{lang-el|Κύπρος}})  — астраўная краіна, знаходзіцца на аднайменным [[востраў Кіпр|востраве]] ў [[Міжземнае мора|Міжземным моры]]. Уваходзіць у [[ЕС]].
 
Трэці па велічыні востраў у [[Міжземнае мора|Міжземным моры]], плошча  — 9 251 км² (240 км з усходу на захад, 100 км з поўначы на поўдзень). Знаходзіцца на адлегласці 380 км ад [[Егіпет|Егіпта]], 105 км ад [[Сірыя|Сірыі]] і 75 км ад [[Турцыя|Турцыі]].
 
У паўночнай частцы вострава знаходзіцца самаабвешчаная [[Турэцкая Рэспубліка Паўночнага Кіпра]].
Радок 70:
 
=== Геалагічная будова вострава ===
Кіпр складаецца з некалькіх тэктанічных пласцін, насунутых адна на адну. Паўднёва-заходняя і паўночна-усходняя часткі вострава складзеныя [[Крэйдавы перыяд|крэйдавымі]] асадкавымі пародамі, а паміж імі [[афіялітавы комплекс Тродас]], які ўяўляе сабой фрагмент [[Акіанічная кара|акіянічнай кары]] акіяна [[Тэціс]].
 
=== Клімат ===
[[Клімат]] на Кіпры — міжземнаморскі, вільготны цёплы ўзімку і вельмі спякотны сухі ўлетку. Сярэднегадавая тэмпература дасягае +20,5°. Сярэдняя тэмпература самага цёплага месяца (жніўня) +28°, а самага халоднага (студзеня) +10°. Сярэднегадавая колькасць ападкаў невялікая: на раўнінах — 360—400 мм, а ў гарах — 700—1000 мм. У далінах і на ўзбярэжжы вельмі суха. У Месаорыі ападкаў выпадае не больш 250 мм. Максімум ападкаў выпадае ў горных раёнах. У Тро&#769;дасе ў асобныя гады колькасць іх перавышае 1000 мм. Самымі вільготнымі месяцамі на востраве лічацца снежань і студзень. Замаразкі на Кіпры з паніжэннем тэмпературы да —4° — з'ява рэдкая.
 
=== Гідраграфія ===
Рэк на Кіпры амаль няма. Усе яны адрозніваюцца малаводнасцю, бяруць пачатак у гарах і маюць восеньскую і зімовую паводкі. Большасць рэк - — кароткія, самыя доўгія з іх маюць працягласць 50—70 км. Асноўнай крыніцай сілкавання рэк служаць атмасферныя ападкі. Летам многія рэкі перасыхаюць. Найбольш значнымі рэкамі Кіпра лічацца Акакі з прытокамі, а таксама Педыэас і [[Яліяс]].
 
=== Жывёльны свет ===
Радок 102:
 
== Турызм ==
Індустрыя турызму — адна з галоўных артыкулаў нацыянальнага прыбытку. За яе нясе адказнасць Кіпрская Арганізацыя па Турызме (Cyprus Tourist Organization, CTO). У гэтым сектары працуе значная частка насельніцтва, а прыбытак, які прыносіць турызм, з'яўляецца галоўнай крыніцай паступлення замежнай валюты ў бюджэт рэспублікі. За апошнія 4 гады колькасць турыстаў павялічылася на 29 %, а прыбытак ад турызму — на 40 %. [[Выява:Agia napa.jpg|thumb|right|250px|Пляж Айя-Напы]]
 
Найбуйныя курорты:
Радок 108:
* Паўночны Кіпр — [[Фамагуста]], [[Кірэнія]].
 
Шматлікія пляжы Паўднёвага Кіпра ўзнагароджаныя Блакітным сцягам Еўрасаюза за экалагічную чысціню і інфраструктуру. Большасць гэтых пляжаў муніцыпальныя, арэнда шэзлонгаў і парасонікаў ад сонца на іх платная - — €2,5 за шэзлонг і столькі ж за парасон.
 
Горад Нікосія (Леўкасія) — сталіца і найбуйны горад Кіпра. Ён размешчаны ў цэнтры вострава, і падзяляецца «зялёнай лініяй». Гарадскія кварталы на поўнач ад яе кантралююцца Турэцкай Рэспублікай Паўночнага Кіпра.
Радок 142:
У такіх гарадах, як [[Нікосія]], [[Ларнака]] і [[Лімасол]] зрэдку можна патрапіць у затор; таксама могуць быць цяжкасці з бясплатнай паркоўкай.
 
Да брытанскай спадчыны ставіцца, акрамя левабаковага руху, стандарт электрасілкавання — разеткі трохштырковые (адзін з іх - — зазямленне, адпаведнік бакавога кантакту еўравілкі), але напругай не 230В, як у Брытаніі, а 240В.[http://www.tensy.ru/ac_standard.html стандарты электрасілкавання міру]
 
Мясцовае насельніцтва традыцыйна прытрымваецца праваслаўнага хрысціянства. На выспе налічаецца вялікая колькасць праваслаўных цэркваў, у продажы — мноства праваслаўных абразоў. Да ліку славутасцей Кіпра ставяцца і праваслаўныя святыні, такія, як магільня Святога Лазара ў Ларнацы.
 
Гандлёвыя крамы працуюць у будныя дні і суботу да 20.00. У сераду яны працуюць да 15.00. Нядзеля - — выхадны. У астатні час можна наведаць шматлікія кіёскі (пэры&#769;птары) якія могуць працаваць кругласутачна, але кошты там значна вышэйшыя за звычайныя крамы.
 
У адносінах між дзвюма абшчынамі захоўваецца выразная напружанасць. Пры зносінах з грэкамі-кіпрыётамі не варта згадваць аб турэцкай акупацыі паўночнай часткі вострава. Асабліва хваравітай тэмай з'яўляецца «горад-здань» [[Фамагуста]].
Радок 204:
Нерухомасць, размешчаная на Паўночным Кіпры, і якая належала да 1974 этнічным грэкам, працягвае лічыцца іх уласнасцю. Купля такой нерухомасці можа лічыцца легальнай у Турэцкай Рэспубліцы Паўночнага Кіпра, але ўлады грэчаскага сектара могуць расцаніць такі крок, як скупку крадзенага.
 
Фармальна пад суверэнітэтам Рэспублікі Кіпр знаходзіцца 98 % тэрыторыі вострава, за вылікам англійскіх вайсковых баз. Дэ-факта 38 % тэрыторыі займае непрызнаная Турэцкая Рэспубліка Паўночнага Кіпра.
 
Рух паміж дзвюма часткамі вострава свабодны, пры наяўнасці легальнай візы Рэспублікі Кіпр. Віза непрызнанай Турэцкай Рэспублікі Паўночнага Кіпра выдаецца пры ўездзе. Дзеянне страховак можа не распаўсюджвацца на турэцкую тэрыторыю.
Радок 222:
 
== Эканоміка ==
'''Перавагі''': турызм дае 20 % ВУП. Прамысловасць і сфера паслуг для суседніх усходніх краін. Чалец ЕС.
 
'''Слабыя бакі''': патрабаванне стражэйшага кантролю і дзеянняў супраць уцечак капіталаў і падаткаў. Абмежаваная лібералізацыя. У Паўночны Кіпр не паступаюць замежныя інвестыцыі.
Радок 235:
 
=== Афшорны сектар ===
Афшорны рэжым для кампаній міжнароднага бізнесу (International Business Companies), што дзеяў з 1 студзеня [[1977]] года, спыніўся з 1 мая [[2004]] года (з моманту ўступа Рэспублікі Кіпр у ЕС). Афшорны рэжым Кіпра меркаваў ужыванне стаўкі карпаратыўнага падатку 4,25 % для кампаній, якія не ажыццяўлялі дзейнасці на тэрыторыі Рэспублікі. У цяперашні час кампаніі міжнароднага бізнесу не існуюць (яны альбо былі ліквідаваныя, альбо былі перарэгістраваныя на працягу 2004—2005 гадоў). Законам «Аб падаходным падатку» 2002 гады для ўсіх відаў кампаній прадугледжаная агульная стаўка карпаратыўнага падатку ў памеры 10 % (яна з'яўляецца самай нізкай з краін Еўрапейскага Звяза). Прадугледжана існаванне рэзідэнтных і нерэзідэнтных кампаній.
 
Падатковым рэзідэнтам Кіпра прызнаецца кампанія, менеджмент якой знаходзіцца на Кіпры, а таксама эфектыўнае кіраванне якой адбываецца на Кіпры (досыць, каб вялікая колькасць дырэктараў, напрыклад 2 з 3 з'яўляліся падатковымі рэзідэнтамі Кіпра, а лепш і грамадзянамі, а таксама, каб усе сустрэчы рады дырэктараў і прыняцці рашэнняў па ўгодах і інш. прымаліся на Кіпры). Падатковым рэзідэнтам фізічнай асобай прызнаецца асоба, змешчанае на Кіпры больш 183 дзён.
Радок 278:
* [[Духаў дзень]]
* [[Успенне Багародзіцы]] — 15 жніўня
* Дзень незалежнасці Кіпра  — 1 кастрычніка
* [[Дзень Охі]] — 28 кастрычніка
* [[Вігілія]] — 24 снежня
Радок 287:
[[Выява:Turkish Meze Plate.jpg|thumb|Турэцкае мезе]]
 
У аснове кухні Кіпра ляжаць міжземнаморскія стравы, у першую чаргу грэцкія й турэцкія. У іх лік уваходзіць мезэ&#x301;мезэ́ (мясное ці рыбнае асарці), распаўсюджаны і ў Грэцыі, і ў Турцыі, і кле&#x301;фтыкакле́фтыка — запечанае мяса ягня. Распаўсюджаныя іншыя вырабы грэцкай кухні.
 
У лік мясцовых страў з морапрадуктаў уваходзяць кальмары і васьміног у чырвоным віне.
Радок 313:
Асабісты склад набіраецца па закліку з ліку мужчын у веку ад 16 гадоў, служба працягваецца 25 месяцаў, і абавязковая для асоб, чыім бацькам з'яўляецца грэк-кіпрыёт. Для рэлігійных меншасцей (армяне, каталікі, хрысціяне — мараніты) заклік не абавязковы. Туркі закліку не падлягаюць.
 
Госці вострава  — мужчыны ад 16 гадоў — які мелі бацьку-кіпрыёта павінны атрымаць выязную візу ад міністэрства абароны Рэспублікі Кіпр.
 
== Гл. таксама ==
* [[Кіпрская праваслаўная царква]]
* [[Гісторыя Кіпру]]
 
{{зноскі}}
 
== Спасылкі ==
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Кіпр"