Азербайджанскі дыван: Розніца паміж версіямі

Энцыклапедыя «Іраніка» адзначае, што ў [[XIX стагоддзе|XIX стагоддзі]] на Каўказе майстэрства дываноў было распаўсюджана ў асноўным ва ўсходнім Закаўказзі, радзіме цюркскага насельніцтва вядомай цяпер як азербайджанцы. Ткацтва дываноў іншых народаў мела невялікую значнасць. <ref>[http://www.iranica.com/articles/carpets-xv Encyclopaedia Iranica. Caucasian Carpets. Richard Wright.] {{ref-en}} <blockquote>Russian imperial expansion in the late 13th/19th century opened the Caucasus to the West, and what had been a modest local weaving industry evolved into a major source of exports. The main weaving zone was in the eastern Transcaucasus south of the mountains that bisect the region diagonally (see Figure 1), the area now comprised in the Azerbaijan SSR; it is the homeland of a Turkic population known today as Azeri (see AZERBAIJAN vi. Population and its Occupations and Culture). Other ethnic groups also practiced weaving, some of them in other parts of the Caucasus, '''but they were of lesser importance'''.</blockquote></ref> Як пісаў Джон Ф.Пайл, каўказскія майстры дываноў у цэлым вынікалі персідскай практыцы, аднак «у асноўным выкарыстоўвалі больш выразныя і буйныя элементы [[арнамент]]у».<ref>[http://books.google.com/books?id=YVQJvcI1XeoC&pg=PA76&dq=Persian+Azerbaijani+rugs&as_brr=3&ei=_h8AS6uTE4K0yQTsz8CcDw&hl=ru#v=onepage&q=&f=false John F. Pile. A history of interior design, стр. 76] {{ref-en}} </ref> П. Р. Дж. Форд у сваім даследаванні гісторыі і традыцыйных арнаментаў ўсходніх дываноў адзначаў, што, «хоць дываны зараз вырабляюць у [[Дагестан]]е, [[Грузія|Грузіі]] і [[Арменія|Арменіі]], але сапраўднай радзімай расійскіх каўказскіх дываноў застаецца Азербайджан, і навыкі і ідэі азербайджанскіх ткачоў адчуваюцца па ўсім Каўказе».<ref>''Carpets are still made today in Daghestan, Georgia and Armenia, but the real home of Russian Caucasian carpets remains Azerbaijan and the skills and ideas of Azerbaijanian weavers are felt throughout the Caucasus''. P. R. J. Ford. The oriental carpet: a history and guide to traditional motifs, patterns, and symbols. Abrams, 1981. ISBN 0-8109-1405-0, 9780810914056, стр. 225. {{ref-en}}</ref> Рускі даследчык М. Д. Ісаеў адзначаў, што ў канцы XIX — пачатку XX стагоддзяў дыванаткацтва ў асноўным было засяроджана ў Азербайджане. На думку савецкага мастацтвазнаўца М. В. БабенчиковаБабенчыкава «азербайджанскія майстры заўсёды асабліва шанаваліся ў іншых краінах як па-майстэрску ковроткачи». Амерыканскі гісторык Рональд СюниСюні адзначае, што ковроделиедыванаткацтва адно са старажытных рамёстваў у Азербайджане, якаяякое дасягнула росквіту ў Сярэднія стагоддзі, дзякуючы чаму азербайджанскія дываны сталі шырока вядомыя ў краінах [[Азія|Азіі]] і [[Еўропа|Еўропы ]].<ref name=Suny>Ronald Grigor Suny: Armenia, Azerbaijan, and Georgia, Page: 108. {{ref-en}} <blockquote>Carpet and textile making, both of which are ancient Azerbaijani crafts, fluorished during the medieval period, and Azerbaijani products became well known in Asia and Europe.</blockquote></ref> На думку савецкага вучонага-этнографа С. А. Токарава азербайджанскія дываны шмат у чым нагадваюць армянскія, а ад персідскіх адрозніваюцца моцнай стылізацыяй малюнкаў і адсутнасцю круглявых ліній арнаменту.

КовроделиеДыванаткацтва — адзін з традыцыйных, старадаўніх відаў [[дэкаратыўна-прыкладнога мастацтва]] Азербайджана.<ref name="Rothstein" /><ref name=Suny /><ref>Пад «Азербайджанам» у дадзеным выпадку разумеецца як тэрыторыя [[Азербайджан|Азербайджанскай Рэспублікі]], так і [[Іранскі Азербайджан]].</ref><ref>''R. Khanam''. Encyclopaedic Ethnography of Middle-East and Central Asia: A-I. — Global Vision Publishing Ho, 2005 — vol. 1, p. 73 — ISBN 9788182200623 {{ref-en}}</ref>

[[Выява:Копия ковра Шейх Сафи 1.JPG|thumb| Мазаічная копія дывана «Шэйх СафиСафі» (5,34 м х 10,51 м).]]

Старадаўнія азербайджанскія дываны захоўваюцца ў [[Белы дом|Белым Доме]], [[Дзяржаўны дэпартамент ЗША|Дзяржаўным дэпартаменце ЗША]] і ў многіх музеях свету, у тым ліку [[Азербайджанскі дзяржаўны музей дывана і народна-прыкладнога мастацтва]] ў [[Баку]], [[Музей Метрапалітэн]] у [[Нью-Ёрк]]у, [[Музей вытанчаных мастацтваў (Бостан)|Музей вытанчаных мастацтваў]] у [[Бостан]]е, Музей мастацтваў у [[Філадэльфія|Філадэльфіі]], [[Луўр]] у [[Парыж]]ы, [[Музей Вікторыі і Альберта]] ў [[Лондан]]е, [[Эрмітаж]], [[Ватыкан]] і г. д ..<ref>[http://www.richardrothstein.com/caucasian-rugs-persian-rugs.html Richard Rothstein & Co. New York. About Caucasian Rugs and Persian Rugs]

У [[2006]] годзе пры падтрымцы [[Масква|Маскоўскага]] бюро [[ЮНЕСКА]] выйшаў дыск пад назвай «Азербайджанскія дываны» з 215 малюнкамі, 15 відэакліпамі і некалькімі артыкуламі па мастацтве азербайджанскіх дываноў. Дыск уключае раздзелы па гісторыі, тэхніцы, школамшколах азербайджанскага дыванаткацтва, узорамузорах дываноў, калекцыях у музеях свету. У лістападзе [[2010]] года «Традыцыйнае мастацтва дываноў у Азербайджане» унесена ў рэпрэзентатыўны спіс ЮНЕСКА па нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва. <ref>[http://www.unesco.ru/eng/articles/2004/polina250420071652470.php Бюро ЮНЕСКА ў Маскве] {{ref-en}} <blockquote>New digital collection «Azerbaijani Carpets» has just been published with a support of the UNESCO Moscow Office. CD collection contain 215 photo, 15 video clips and several articles on the art of Azerbaijani Carpets. CD «Azerbaijan Carpets» consists of following blocs:

Выява:Fachralo Kazak Prayer Rug Last Quarter 19th C Lot 60.jpg|Казахская школа дывана. XIX стагоддзястагоддзе.

Выява:Shirvan 01.jpg|ШирванскогоШырванская школа дывана. XVI стагоддзястагоддзе.

Выява:Gasimushagy carpets.jpg|Карабахская школа дывана. [[Дываны Гасымушагы|Дыван Гасымушагы]]. XIX стагоддзястагоддзе.

Выява:Azerbaijani carpet from Shusha.jpg|[[Шуша|Шуше]] дыван намазликнамазлік (малітоўны кілімок). XIX стагоддзястагоддзе.

== СпасылкаСпасылкі ==