Атлантыда: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
дрНяма тлумачэння праўкі
Радок 1:
'''Атлантыда''' — легендарная зямля ([[востраў]], [[архіпелаг]] ці нават [[кантынент]]), якая апусцілася на марское дно ў выніку землетрасення або іншага [[катаклізм]]у, разам са сваімі жыхарамі — [[атланты|атлантамі]]. Упершыню згадваецца ў [[Платон]]а ў дыялогах «Цімей» і «Крыцій». На дадзены момант у навуковых кругах лічыцца або цалкам выдуманым Платонам філасофскім міфам, або — міфам, складзеным на аснове ўспамінаў пра нейкую старажытную катастрофу, магчыма аб прарыве міжземнаморскіх вод у [[Чорнае мора]] ў канцы [[4 тысячагоддзе да н.э.|4 тысячагоддзі да н.э.]] ці вывяржэнні вулкана на востраве [[Сантарын]] у сярэдзіне [[15 стагоддзе да н.э.|XV ст. да н.э.]] Пры гэтым, у кругах калянавуковых Атлантыда з'яўляецца прадметам самых разнастайных [[гіпотэза|гіпотэз]]. Атлантыда стала таксама папулярным аб'ектам мастацкай творчасці, [[фантастыка|фантастычных]] твораў.
{{арфаграфія}}{{вікіфікацыя}}{{фарматаванне}}
'''Атлантыда''' — легендарная зямля ([[востраў]], [[архіпелаг]] ці нават [[кантынент]]), якая апусцілася на марское дно ў выніку землетрасення або іншага [[катаклізм]]у, разам са сваімі жыхарамі — [[атланты|атлантамі]]. Упершыню згадваецца ў [[Платон]]а ў дыялогах «Цімей» і «Крыцій». На дадзены момант у навуковых кругах лічыцца або цалкам выдуманым Платонам філасофскім міфам, або — міфам, складзеным на аснове ўспамінаў пра нейкую старажытную катастрофу, меркавана прарыве міжземнаморскіх вод у [[Чорнае мора]] ў канцы [[4 тысячагоддзе да н.э.|4 тысячагоддзі да н.э.]] ці вывяржэнні вулкана на востраве [[Сантарын|Сантарын]] у сярэдзіне [[15 стагоддзе да н.э.|XV ст. да н.э.]] Пры гэтым, у кругах калянавуковых Атлантыда з'яўляецца прадметам самых разнастайных [[гіпотэза|гіпотэз]]. Атлантыда стала таксама папулярным аб'ектам мастацкай творчасці, [[фантастыка|фантастычных]] твораў.
 
== Гл. таксама ==
== Гісторыя міфа ==
* [[Бразіль]]
=== Дыялогі [[Платон]]а ===
Усе звесткі пра Атлантыду ўтрымоўваюцца ў Платона ў двух дыялогах: «Цімей» (коратка) і «Крыцій» (больш разгорнута).
 
Дыялог «Цімей» пачынаецца развагамі [[Сакрат]]а і [[піфагарэйцы|піфагарэйца]] Цімея пра найлепшую дзяржаўную прыладу. Сцісла апісаўшы ідэальная дзяржава, Сакрат жаліцца на абстрактнасць і схематычнасць атрыманай карціны і выяўляе жаданне «паслухаць апісанне таго, як гэта дзяржава паводзіць сябе ў барацьбе з іншымі дзяржавамі, як яно годнай яго выявай уступае ў вайну, як падчас войны яго грамадзяне здзяйсняюць тое, што ім належыць, адпаведна свайму навучанню і выхаванню, няхай гэта будзе на поле лаянкі ці ў перамовах з кожным з іншых дзяржаў». Адгукаючыся на гэта пажаданне, трэці ўдзельнік дыялогу, афінскі палітычны дзеяч Критий выкладае аповяд пра вайну Афін з Атлантыдай, нібы са слоў свайго дзеда Крыція-старэйшага, які, у сваю чаргу, пераказаў яму аповяд Солона, пачуты апошнім ад жрацоў у [[Егіпет|Егіпце]]. Сэнс аповяду такі: некалі, 9 тысяч гадоў назад, [[Афіны]] былі найбольш хвалебнай, магутнай і дабрадзейнай дзяржавай. Галоўным іх супернікам была згаданая Атлантыда. «Гэты востраў перавышаў сваімі памерамі [[Лівія|Лівію]] і [[Азія|Азію]], разам узятыя». На ім паўстала «дзіўнае па велічыні і магутнасці царства», якое валодала ўсёй Лівіяй да Егіпту і Еўропай да Тиррении (захад Італіі). Усе сілы гэтага царства былі кінуты на заняволенне Афін. Афіняне ўсталі на абарону сваёй волі на чале элінаў; і хоць усе саюзнікі ім змянілі, яны адны дзякуючы сваёй доблесці і дабрадзейнасці адбілі нашэсце, знішчылі атлантаў і вызвалілі заняволеныя імі народы. Услед за тым, аднак, адбылася грандыёзная прыродная катастрофа, у выніку якой за адны суткі загінула ўсё войска афінян, а Атлантыда пагрузілася на дно марское.
 
Дыялог «Крыцій», з тымі ж удзельнікамі, служыць непасрэдным працягам «Цімея» і цалкам прысвечаны аповяду Крития пра старажытныя Афіны і Атлантыдзе. Афіны тады (да землетрасення і паводкі) былі цэнтрам вялікай і незвычайна ўрадлівай краіны; яны былі населены дабрадзейным народам, якія карысталіся ідэальным (з пункту гледжання Платона) дзяржаўнай прыладай. А менавіта, усім распараджаліся кіраўнікі і ваяры, якія жылі асобна ад асноўнай земляробча-рамеснай масы на Акропалі камуністычнай абшчынай. Сціплым і дабрадзейным Афінам супрацьпастаўляецца напышлівая і магутная Атлантыда. Родапачынальнікам атлантаў, па Платоне, быў бог Пасейдон, сошедшийся са смяротнай дзяўчынай Клейно, якая нарадзіла ад яго дзесяць чароўных сыноў на чале са старэйшым, Атлантам, паміж якімі ён і падзяліў востраў і якія сталі родапачынальнікамі яго царскіх родаў. Цэнтрам вострава з'яўляўся ўзгорак, размешчаны ў 50 стадыях (8-9 кіламетрах) ад мора. Пасейдон для абароны абнёс яго трыма воднымі і двума сухапутнымі кольцамі; атланты ж перакінулі праз гэтыя кольцы масты і пракапалі каналы, так што караблі маглі па іх падплываць да самага горада ці, дакладней, да цэнтральнага востраву, які меў 5 стадиев (некалькі меней кіламетру) у дыяметры. На востраве ўзвышаліся храмы, выкладзеныя срэбрам і золатам і акружаныя залатымі статуямі, раскошны царскі палац, а таксама былі запоўненыя караблямі верфі і т. д., і т. п. «Востраў, на якім стаяў палац, (…) а таксама земляныя кольцы і мост шырынёй у плетр (30 м.) цары абвялі кругавымі каменнымі сценамі і на мастах у праходаў да мора ўсюды паставілі вежы і вароты. Камень белага, чорнага і чырвонага колеру яны здабывалі ў нетрах сярэдняйга вострава і ў нетрах вонкавага і ўнутранага земляных кольцаў, а ў каменяломнях, дзе з двух бакоў заставаліся паглыбленні, перакрытыя зверху тым жа каменем, яны ўладкоўвалі стаянкі для караблёў. Калі некаторыя свае пабудовы яны рабілі простымі, то ў іншых яны забавы дзеля майстэрска спалучалі камяні рознага колеру, паведамляючы ім натуральнае хараство; таксама і сцены вакол вонкавага землянога кольца яны па ўсёй акружнасці абрабілі ў медзь, наносячы метал у расплаўленым выглядзе, сцяну ўнутранага вала пакрылі ліццём з цыну, а сцяну самага акропаля — орихалком, якія выпускалі агністае блісканне».
 
Наогул, Платон надае вельмі шмат месца апісанню нечуванага багацця і ўрадлівасці вострава, яго густонаселенности, багатага прыроднага свету (там, па Платоне, насялялі нават сланы) і т. д.
 
Датуль, пакуль у атлантах захоўвалася чароўная прырода, яны грэбавалі багаццем, ставячы найвышэй яго дабрадзейнасць; але калі чароўная прырода звялася, змяшаўшыся з чалавечай, яны загразлі ў раскошы, сквапнасці і ганарыстасці. Абураны гэтым гледзішчам, Зеус задумаў загубіць атлантаў і склікаў нараду богаў… На гэтым дыялог — ва ўсякім разе, які дайшоў да нас тэкст — абрываецца.
 
У гэтым апісанні няцяжка разглядзець платонаўскія ідэалы і атачальную Платона рэчаіснасць. У «Тимее» мадэлюецца сітуацыя грэка-персідскіх войн, але ў ідэалізаваным выглядзе; афіняне, якія перамаглі напышлівых атлантаў — не рэальныя афіняне V стагоддзі з усімі іх недахопамі, а ідэальныя дабрадзейныя мудрацы, збольшага што нагадваюць спартанцаў, але маральна значна вышэй іх; свой подзвіг яны здзяйсняюць у адзіночку, ні з кім не дзелячы славы, і пры гэтым не карыстаюцца перамогай для стварэння ўласнай імперыі (як паступілі рэальныя афіняне V стагоддзі), а вялікадушна падаюць волю ўсім народам. Затое ў апісанні Атлантыды прысутнічаюць рысы ненавіснай Платону Афінскай марской дзяржавы з яе нястомным імкненнем да багацця і магутнасці, сталай экспансіяй, прадпрымальніцкім гандлёва-рамесным духам і т. д.
 
Як мяркуюць, першапачатковай мэтай Платона было выкрыць атлантаў, намаляваўшы іх цалкам адмоўным прыкладам сквапнасці і ганарыстасці, спараджальных багаццем і пагоняй за магутнасцю — у сваім родзе антыўтопію, противопоставляемую ўтапічным Афінам; але, пачаўшы апісваць Атлантыду, Платон захапіўся і па чыста мастацкіх чынніках стварыла прыцягальная выява раскошнай і магутнай дзяржавы, так што Атлантыда, у якасці ўтопіі, зусім зацямніла бледны нарыс бедных і дабрадзейных Афін. Не выключана, што менавіта гэта неадпаведнасць задумы і выніку і з'явілася чыннікам таго, што дыялог не быў скончаны.
 
=== Іншыя антычныя аўтары ===
Сучасныя атлантологи схільныя суадносіць да згадванняў пра Атлантыду аповяды пра атлантаў — афрыканскім (відавочна берберскім) племя ў горах Атласа, пра які кажуць Герадот, Диодор Сіцылійскі і Пліній Старэйшы; гэтыя атланты па іх аповядах не мелі ўласных імёнаў, не бачылі сноў і ўрэшце былі знішчаны сваімі суседзямі трагладытамі; Диодор Сіцылійскі паведамляе яшчэ, што яны ваявалі з амазонкамі. Што ж да ўласна Атлантыды, тое хадзячае меркаванне зводзілася да фразы (якая прыпісваецца Арыстоцелю), што «(сам жа) стваральнік і прымусіў яе знікнуць». Супраць гэтага меркавання выступаў Посидоний, які, цікавячыся фактамі ссядання сушы, на гэтай падставе знайшоў аповяд праўдападобным (Страбон, Геаграфія, II, 3.6). Ва II у. Элиан, які быў, уласна, толькі безадказным збіральнікам анекдотаў, сярод іншага паведамляе, як апраналіся цары атлантаў, каб падкрэсліць сваё паходжанне ад Пасейдона; хутчэй за ўсё гэты аповяд — плён нечай неўтаймаванай фантазіі. У V у. неаплатонік Прокл, у сваіх каментарах да «Тимею», распавядае пра паслядоўніка Платона Кранторе, які каля [[260 да н.э.|260 г. да н.э.]] адмыслова наведаў Егіпет з мэтай пазнаць пра Атлантыду і нібы бачыў у храме багіні Нейт у Саисе калоны з надпісамі, якія распавядаюць яе гісторыю. Акрамя таго ён піша: "Тое, што востраў такога характару і памераў некалі існаваў, вынікае з аповядаў некаторых пісьменнікаў, якія даследавалі наваколлі Вонкавага мора. Бо, па іх словах, у тым моры ў іх час было сем астравоў, прысвечаных Персефоне, і таксама тры іншых астравы велізарных памераў, адзін з якіх быў прысвечаны Плутону, іншы Аммону, а затым Пасейдону, памеры якога складалі тысячу стадиев (180 км.); і жыхары іх — дадае ён — захавалі адданні, якія ідуць ад іх продкаў, пра невымерна большы востраў Атлантыдзе, якая сапраўды існавала там і якая на працягу шматлікіх пакаленняў правіла ўсімі астравамі і сапраўды гэтак жа была прысвечана Пасейдону. Цяпер Марцелл апісаў гэта ў «Эфиопике»". Гэты Марцелл з іншых крыніц невядомы; мяркуюць, што яго «Эфиопика» — папросту раман.
 
== Гіпотэзы існавання ==
Атлантыда — выдумка Платона
 
Найбольш распаўсюджанае сярод гісторыкаў і асабліва філолагаў меркаванне: апавяданне пра Атлантыду — тыповы філасофскі міф, узорамі якіх мільгаюць дыялогі Платона. Сапраўды, Платон, у адрозненне ад Арыстоцеля і пагатоў гісторыкаў, наогул ніколі не ставіў сваёй мэтай паведамленне чытачу нейкіх рэальных фактаў, але толькі ідэй, ілюстраваных філасофскімі міфамі. У той меры, у якой аповяд правяраем, ён аспрэчваецца ўсім наяўным археалагічным матэрыялам. Сапраўды, няма ніякіх слядоў якой-небудзь развітай цывілізацыі ў Грэцыі ці на захадзе Еўропы і Афрыкі, ні ў канцы ледніковага і паледавіковага перыядаў, ні ў наступныя тысячагоддзі. Паказальна пры гэтым, што прыхільнікі гістарычнасці Атлантыды ігнаруюць у дыялогах усю правяраную частку (уключаючы гуляючую найважную ролю тэму афінскай цывілізацыі) і засяроджваюць свае даследаванні вылучна на неправяральнай. Далей, крыніцай звестак аб'яўляюцца егіпецкія жрацы (якія славіліся ў Грэцыі захавальнікамі таямнічай старажытнай мудрасці); аднак сярод мноствы старажытнаегіпецкіх тэкстаў не выяўлена нічога, хоць аддалена што нагадвае аповяд Платона. Усе імёны і назвы ў тэксце Платона — грэчаскія, што таксама сведчыць хутчэй у карысць складання іх Платонам, чым прайграванні ім якіх-небудзь старажытных адданняў. Праўда, Платон тлумачыць гэта тым, што Солон-дэ перакладаў «варварскія» імёны на грэчаскую мову; але падобны зварот з імёнамі ў Грэцыі ніколі не практыкавалася.
 
Што да згубы Атлантыды, то відавочна, што, склаўшы гэту краіну, Платон павінен быў знішчыць яе проста для вонкавага праўдападабенства (каб растлумачыць адсутнасць слядоў такой цывілізацыі ў сучасную эпоху). Гэта значыць карціна згубы Атлантыды дыктуецца цалкам унутранымі задачамі тэксту.
 
Найбольш праўдападобная гіпотэза пра крыніцы аповяду заве дзве падзеі, якія адбыліся пры жыцці Платона: параза і згуба афінскага войска і флота пры спробе заваёвы Сіцыліі ў [[413 да н.э.|413 г. да н.э.]], і згуба мястэчка Гелика на Пелопоннесе ў [[373 да н.э.|373 г. да н.э.]] (Гелика была затоплена ў адну ноч у выніку землетрасення, які суправаджаўся паводкай; на працягу некалькіх стагоддзяў яе рэшткі добра праглядаліся пад вадой).
 
== Атлантыда ў Атлантычным акіяне ==
Месца ў Атлантычным акіяне, куды розныя даследчыкі змяшчалі Атлантыду
 
Геракловыми слупамі (калька фінікійскага «слупы Мелькарта») у антычнасці заўсёды зваўся Гібралтарскі праліў (а непасрэдна — скалы Гібралтар і Сеута). Такім чынам, Платон змяшчае Атлантыду непасрэдна за Гібралтарскім пралівам, недалёка ад узбярэжжа Іспаніі і цяперашняга Марока. Марока ў грэкаў, як краіна на крайнім Захадзе — месцазнаходжанне тытана Атлантa (Атласа), да імя якога ўзыходзяць назву акіяна і хрыбта Атлас; несумнеўна, да яго ж узыходзіць і назва Атлантыды -"краіны Атланта" (у пазнейшым дыялогу «Критий» Платон заве Атлантам першага цара краіны і ад яго выводзіць імя; але першапачаткова, мабыць, назва мела на ўвазе проста «краіну, якая ляжыць на крайнім Захадзе»).
 
Да гэтых жа меркаванням апелявалі найбольш паслядоўныя з прыхільнікаў рэальнага існавання Атлантыды, паказваючы, што паводле Платона яна магла знаходзіцца толькі ў Атлантычным акіяне і нідзе інакш. У прыватнасці, яны адзначалі, што толькі ў Атлантычным акіяне можа змясціцца зямля памераў, апісаных Платонам — цэнтральны востраў 3000?2000 стадиев (530?350 км.), і некалькі буйных спадарожных астравоў.
 
== Атлантыда ў Міжземным моры ==
Некаторыя даследчыкі мяркуюць, што Платон памыліўся ва ўказанні пляца Атлантыды. Калі прыняць пляц Атлантыды на парадак меншай, яе можна асацыяваць з востравам Крыт у Міжземным моры. Існавалая на Крыце старажытная минойская цывілізацыя сапраўды была знішчана прыродным катаклізмам.
 
== Цыркумпонтыйскі рэгіён (Чорнае мора) ==
Існуе гіпотэза, у якой паказаныя Платонам 9000 гадоў інтэрпрэтуюцца як 9000 сезон па 121—122 дня. У гэтым выпадку падзеі, злучаныя з Атлантыдай могуць быць аднесены да канца IV тысячагоддзі да нашай эры і прывязаны да такіх падзей як распад індаеўрапейскай агульнасці і пачатак шырокамаштабнай індаеўрапейскай экспансіі. Геаграфічна ўсе гэтыя падзеі прывязаны да рэгіёнаў, якія прылягаюць да Чорнага мора, узровень якога ў гэты перыяд катастрафічна павялічыўся амаль на 100 метраў у сувязі з прарывам Басфора міжземнаморскімі водамі. Найбольш відавочнымі слядамі гэтай катастрофы з'яўляюцца як сама назва мора, так і яго ўнікальная двухслаёвая структура (гл. манаграфію Аноприенко А. Я. «Атлантыда і індаеўрапейская цывілізацыя»).
 
== Сухапутныя гіпотэзы ==
Адна з гіпотэз сцвярджае, што Антарктыда і ёсць загінулая Атлантыда. Гэта гіпотэза падрабязна апісана ў кнізе вядомага пісьменніка Грэма Хэнкока "Сляды богаў". Па меркаванні аўтара Антарктыда была ссунута ў вобласць паўднёвага канцавосся ў выніку литосферного зруху. А да гэтага знаходзілася бліжэй да экватара і не была пакрыта лёдам.
 
== Замаскіраванае апісанне ==
Дадзеная тэорыя высунута прыхільнікамі «новай храналогіі» і сцвярджае, што праблема Атлантыды мае непасрэднае стаўленне да праблемы навуковасці гістарычнай храналогіі. Гэта тэорыя падрабязна апісана ў кнізе «Адкрытая Атлантыда?», аўтарам якой з'яўляецца пісьменнік пад псеўданімам Ігар Кузьмин.
 
Паводле здагадкі аўтара «Критий» Платона і ўтапічныя творы Мору, Кампанэллы і Бекона ў канспірацыйным выглядзе апісваюць Руска-Ардынскую Імперыю — дзяржава, існаванне якога акадэмічная навука не прызнае. Пры гэтым Платон атаясамляецца з Плотином і Плетоном.
 
== Атлантыда ў Андах ==
Атлантыда — плато Альтиплано ў Паўднёвай Амерыцы. Тэорыя была прадстаўлена ў кнізе "Atlantis: The Andes Solution" Джымам Аленам (Jim Allen). Тэорыя будуецца на некалькіх довадах.
высокая дакладнасць супадзення паміж спадарожнікавымі фатаграфіямі мясцовасці і старажытнымі апісаннямі. Падлікі засноўваліся на здагадцы пра навуковае паходжанне мер даўжыні. Грэчаскі стадый па гэтай тэорыі адрозніваўся ад атланского з-за шыроты размяшчэння мясцовасці.
адпаведнасць сучасным тэорыям у геалогіі, бо не засноўваецца на міфічных астравах і кантынентах, якія не маглі знаходзіцца ў раёне Атлантычнага акіяна.
наяўнасць геалагічных адукацый на плато, якія з-за шматлікіх фактараў успрымаюцца некаторымі даследчыкамі як сляды дзейнасці чалавека. Адукацыі з высокай дакладнасцю адпавядаюць апісанням сталіцы Атлантыды.
развітая культура мноства народаў Паўднёвай Амерыкі, дакладнасць іх астранамічных спазнанняў і якасць пабудовы шматлікіх збудаванняў ускосна сведчаць пра існаванне буйнай цывілізацыі.
прыродныя катаклізмы з паводкамі ў гэтай мясцовасці прыводзілі да згубы досыць развітых паселішчаў, пра што сведчаць археалагічныя знаходкі і мноства легенд. Гэтыя дадзеныя маглі быць няслушна вытлумачаны пры пераказваннях і стаць асновай для сучасных міфаў пра Атлантыду.
 
== Уплыў на культуру ==
Прафесар Аронакс і капітан Нямое сярод развалін Атлантыды
Монсу Дезидерио. Падзенне Атлантыды
Падзенне Атлантыды — сюжэт фантастычнай карціны французскіх барлінных жывапісцаў, вядомых пад калектыўным псеўданімам Монсу Дезидерио (XVII у.)
У рамане Жуля Дакладная «Дваццаць тысяч лье пад вадой» капітан Нямое паказвае прафесару Аронаксу рэшткі будынкаў Атлантыды на дне Атлантычнага акіяна; яны здзяйсняюць шпацыр па акіянскім дне ў вадалазных гарнітурах.
 
У 1910-я-1920-я гады гіпотэза пра Атлантыду як зыбкі чалавечай культуры была ў модзе і адбілася ў працах паэта Валера Брюсова, аўтара трактата пра атлантаў «Настаўнікі настаўнікаў».
У «Аэліце» Аляксея Талстога прапанавана версія атланцкай прагісторыі чалавецтва. У рамане гаворыцца са слоў марсіян, што раса атлантаў падзялялася на сем народаў. Цэнтрам Атлантыды быў горад Ста Залатых Варот, які пабудавалі негры з племя Земзе. Потым гегемонію над Атлантыдай заваявалі чырванаскурыя пад правадырствам Уру. Чырванаскурых змянілі клювоносые хітрыя «сыны Аама» (Адама?), якія пабудавалі падземны храм Спячай Галавы Негра. Новыя ўладары Атлантыды пабудавалі другі вялікі горад — Птитлигуа. Яны будавалі піраміды і прыносілі сонцу чалавечыя ахвяры. Сыноў Аама знішчылі мангалоідныя ўчкуры, кіраваныя вар'яцкай Су Хутам Лу. Першым з гарадоў атлантаў апалы Туле. Але новая кроў дала новы імпульс цывілізацыі Атлантаў. Былі пабудаваны сем цудаў свету: лабірынт, калос у Міжземным моры, слупы на захад ад Гібралтара, вежа звездочетов на Посейдонесе, якая сядзіць статуя Тубала і горад Лемураў на востраве Ціхага акіяна. Атлантыда апусцілася на дно 20 тысяч гадоў назад у выніку страшнага землетрасення, але частка атлантаў — магацытлы — перасяліліся на Марс.
У кнізе англійскага акультыста Джэймса Черварда «Закінуты кантынент Му» (1926) Атлантыда з'яўляецца асадай высокаразвітай расы ціхаакіянскага кантынента.
 
У рамане «Маракотова бездань» (The Maracot Deep) (1929) Артура Конан Дойля прафесар Маракот з двума сваімі спадарожнікамі дасягае на батыскафе дна глыбокай атлантычнай упадзіны і там выяўляе папуляцыю людзей, якія жывуць у герметычных падземных памяшканнях, што дыхаюць кіслародам, выпрацаваным з вады, і вельмі камфортна якія ўладкавалі сваё існаванне. Апынулася, што яны — нашчадкі жыхароў Атлантыды, у старажытнасці добра якія падрыхтаваліся да катаклізму, што загубіў іх кантынент, і, такім чынам, якія выжылі.
 
Гісторыю Атлантыды выкарыстоўваў Толкін, Джон Рональд Руэл як аснову для сюжэта пра Нуменоре — патанулай прарадзімы вышэйшых людзей — эдайн (Асноўныя персанажы гэтай подрасы Элендил, яго нашчадкі, Арагорн). На адным з выдуманых моў Средиземья (у т. Квеньи) Нуменор так і зваўся — Атала?нтэ (квен. Atalante, «Палы»). [Квенья, Квенийский, Высокі Эльфійскі]
Фантаст Аляксандр Бяляеў у аповесці "Апошні чалавек з Атлантыды» апісаў існаванне і згуба Атлантыды ў выніку тэктанічнай катастрофы. Апісаная ў аповесці цывілізацыя ўшаноўвае Пасейдону.
У аповесці Кіра Булычева «Канец Атлантыды» з цыклу «Прыгоды Алісы», Атлантыда апыняецца базай іншапланетных прышэльцаў, стагоддзямі назіралых за Зямлёй.
 
У аповесці Льва Кассиля «Кандуіт і Швамбрания» апісваецца гімназіст Сцяпан «Атлантыда», якога далі мянушку так з-за мары адшукаць гэты патанулы мацярык, адпампаваць ваду і ўсталяваць там сацыялізм.
У рамане Анчарова «Самшытавы лес» археолаг і таемны атлантолог Аркадзь Максімавіч знаходзіць старажытны дакумент, які апавядае пра Атлантыду; пазней, падчас навуковай дыскусіі, галоўны герой рамана Шаўцоў даказвае, што Атлантыда павінна была існаваць — толькі яе існаваннем і наступным знікненнем можна растлумачыць шматлікія загадкі і няўвязкі ў гісторыі і палеанталогіі.
У рамане «Аперацыя Пошук у часе» А. Нортон (1967) скарыстана міфалогія Черчварда. Кіраўнік Пасейдон адшчапіўся ад праўдзівай старажытнай рэлігіі Сонца і здрадзіўся Цемры, якая выяўляецца ў кульце Ба-Ала. Толькі ўмяшанне амерыканца з ХХ у. дапамагло зладзіцца з катастрофай, і такім чынам, захаваць Атлантыду і Лемурию для сучаснасці.
 
Альбом групы Symphony X V — The New Mythology Suite прысвечаны гісторыі Атлантыды.
Выдуманай гісторыі Атлантыды таксама прысвечаны цыкл раманаў «Атланты» расійскага пісьменніка-фантаста Зміцера Колосова.
 
У рамане Гары Гаррисона і Лявона Стовера Стоўнхэндж: калі загінула Атлантыда (1983) Атлантыда знаходзілася на астравах Крыт і Санторин у Сpедиземном мора.
У 1992 годзе студыя Lucas Arts выпусціла камп'ютарны квэст Indiana Jones and the Fate of Atlantis, сталы класікай жанру, і намервалася выпусціць аднайменны фільм з Харысанам Фордам у галоўнай ролі.
 
У цыкле «Подых смерці і вечнасць кахання» сучаснага фантаста Рыгора Демидовцева назва «Атлантыда» ўжываецца да Амерыкі — адпаведна, існуюць Паўночная і Паўднёвая Атлантыда. Гэта злучана з тым, што ў створанай Демидовцевым альтэрнатыўнай рэальнасці Амерыка адкрыта не Калумбам, а мараплаўцамі з Неворуси.
 
У навукова-фантастычным тэлесерыяле «Зорная брама:Атлантыда» Атлантыда — горад-касмічны карабель найстаражытнай чалавечай расы «Старажытныя», некалькі мільёнаў гадоў назад які паляцеў з Паўднёвага канцавосся Зямлі (верагодна з-за чумы, створанай Орай) у галактыку Пегас для зараджэння там жыцці. Каля 10 тысяч гадоў назад Атлантыда была пагружана на дно акіяна для абароны ад Рейфов, вайна з якімі была прайграна. Неўзабаве пасля апускання горада Старажытнікі вярнуліся праз Зорную браму на Зямлю. Па версіі серыяла, менавіта ад якія вярнуліся Старажытных Платон і пазнаў пра Атлантыду і яе апусканні на дно акіяна.
 
У навукова-фантастычным рамане «Иллюминатус!», Роберт Антон Уілсан апісвае рэшткі свету Атлантыды падчас апускання на падводнай лодцы. Атланты былі магутнай цывілізацыяй, якая загінула падчас вайны.
 
на патанулай Атлантыдзе ёсць піраміда, пабудаваная старажытнымі жрацамі і абліцаваная керамічным рэчывам, якія вытрымалі трыццаць тысяч гадоў знаходжання на дне акіяна. Гэта піраміда дагэтуль зусім чыстая і белая, як паліраваная слановая костка, за выключэннем велізарнага чырвонага мазаічнага вока на яе вяршыні.
 
==Гл. таксама==
*[[Бразіль]]
 
==Знешнія спасылкі==
* [http://ice.tsu.ru/index.php?option=com_content&view=category&layout=blog&id=12&Itemid=44 Атлантида: новые подтверждения ее существования. "Климат, лёд, вода, ландшафты"]
 
{{Normdaten