Вікіпедыя

Ранг (біялогія): Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Наступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
 
др арфаграфія
Радок 1:
У [[біялагічная сістэматыка|біялагічнай сістэматыцы]] '''таксанамічная катэгорыя''', альбо '''ранг''' — узровень у іерархічна арганізаванай сістэме жывых арганізмаў (накшталт [[Клас, біялогія|класа]], [[атрад, біялогія|атрада]], [[сямейства, біялогія|сямейства]]). Нягледзячы на шэраг праблем, звязаных з выкарыстаннем таксанамічных катэгорый, яны працягваюць выкарыстоўвацца, паколькі менавіта на катэгарыяльным прынцыпе заснаваныя правілы ўтварэння групавых назваў ([[таксон]]аў) жывых арганімаўарганізмаў, зафіксаваных у наменклатурных кодэксах.
 
== Гісторыя ==
Радок 5:
Канцэпцыя таксанамічных катэгорый у сістэматыцы ўзыходзіць да канца XVII ст., калі з'явіліся першыя сістэмы з разнайменнымі іерархічна супадпарадкаванымі катэгорыямі. Дагэтуль вялася гаворка пра роды: вышэйшыя ({{lang-la|genera summa|скарочана}}), але не надавалі розных імёнаў родам, размешчаным на розных узроўнях іерархіі.
 
Першымі аўтарамі, якія пачалі выкарыстоўваць розныя назвы для супадпарадкаваных груп розных узроўняў іерархіі, былі французскі батанік [[П'ер Маньёль]] (у [[1689]] годзе падзяліў расліны на сямействы і падпарадкаваныя ім роды), яго вучань [[Жазеф Пітон дэ Турнефор]] (у [[1694]] годзе ўвёў найбольш складаную для яго перыядаперыяду іерархію з класаў, секцый, родаў і відаў) і нямецкі батанік [[Аўгустус Квірынус Рывінус]] (у яго сістэме [[1690]] года парадкі падзяляліся на роды і віды).
 
Практыка так званага сістэматычнага (з выкарыстаннем разнайменных катэгорый) размеркавання раслін, жывёл і мінералаў замацавалася ў сярэдзіне [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]] дзякуючы высілкам [[Карл Ліней|Карла Лінея]] і яго паплечнікаў. У сваіх асноўных навуковых працах (найбольшую вядомасць атрымала ''Systema naturae'') Ліней падзяліў усе ''натураліі'' на тры царствы: жывёл, раслін і мінералаў. Кожнае [[царства, біялогія|царства]] (regnum) падзялялася на [[клас, біялогія|класы]] (classes), [[парадак, біялогія|парадкі]] ці атрады (ordines), [[род, біялогія|роды]] (genera) і [[від, біялогія|віды]] (species). Многія віды былі падзеленыя на [[разнавіднасць, біялагічная сістэматыка|разнавіднасці]] (varietates). За гэтай сістэмай супадпарадкаваных рангаў замацавалася назва «лінееўскай іерархіі».
 
Пазней колькасць рангаў павялічылася, як за кошт увядзення новых асноўных рангаў (з якіх найбольш істотнымі дабаўленнямі сталі [[сямейства, біялогія|сямействы]], а таксама [[тып, біялогія|тыпы]] ў заалогіі і [[аддзел, біялогія|аддзелы]] ў батанікебатаніцы), так і за кошт стварэння сістэмы вытворных органаў.
 
Асноўнымі рангамі ({{lang-en|principal ranks|скарочана}})<ref name="icbn2-1-3">[http://ibot.sav.sk/icbn/frameset/0007Ch1Art003.htm Венскі кодэкс батанічнай наменклатуры (2006). РазделРаздзел II. Глава I. Артыкул 3]{{ref-en}}</ref>) таксонаў з'яўляюцца (ад вышэйшых да ніжэйшых): [[царства, біялогія|царства]] ({{lang-la|regnum|скарочана}}), [[тып, біялогія|тып]] ці [[аддзел, біялогія|аддзел]] ({{lang-la|divisio, phylum|скарочана}}), [[клас, біялогія|клас]] ({{lang-la|classis|скарочана}}), [[атрад, біялогія|атрад]] ці [[парадак, біялогія|парадак]] ({{lang-la|ordo|скарочана}}), [[сямейства, біялогія|сямейства]] ({{lang-la|familia|скарочана}}), [[род, біялогія|род]] ({{lang-la|genus|скарочана}}), [[від, біялогія|від]] ({{lang-la|species|скарочана}})<ref name="Майр">{{Кніга|аўтар=Майр Э.|частка=|загаловак=Принципы зоологической систематики: Пер. с [[англійская мова|англ.]]|арыгінал=''Ernst Mayr''. Principles of Systematic Zoology|месца=М.|выдавецтва=Мир|год=1971|том=|старонкі=110|старонак=455|}} — [[УДК]] 590</ref><ref name="icbn2-1-3" />.
 
Іншыя (другарадныя, неасноўныя) ({{lang-en|secondary ranks|скарочана}}<ref name="icbn2-1-4" />) таксонаў: [[трыба, біялогія|трыба]] ({{lang-la|tribus|скарочана}}) — ранг паміж сямействам і родам), [[секцыя, біялогія|секцыя]] ({{lang-la|sectio|скарочана}}) і [[шэраг, біялогія|шэраг]] ({{lang-la|series|скарочана}}) — паміж родам і відам, [[разнавіднасць, біялогія|разнавіднасць]] ({{lang-la|varietas|скарочана}}) і [[форма, біялогія|форма]] ({{lang-la|forma|скарочана}}) — рангі ніжэй віду<ref name="icbn2-1-4">[http://ibot.sav.sk/icbn/frameset/0008Ch1Art004.htm Венскі кодэкс батанічнай наменклатуры (2006). Раздзел II. Глава I. Артыкул 4]{{ref-en}}</ref>.
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Ранг_(біялогія)"