Новая Каледонія: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (размовы | уклад)
др Bot: Migrating 98 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q33788 (translate me)
Радок 49:
 
== Палітыка ==
== Геаграфія і прырода==
[[Выява:Новая Каледонія.png|thumb|left|Новая Каледонія]]
Новая Каледонія — [[востраў|астраўная]] краіна. Большую частку яе займае '''востраў Новая Каледонія''' (16,8 тыс. км²) або, як яго яшчэ называюць '''Гран-Тэр''' ( ''Grande Terre'', літаральна "Вялікая зямля"). У яе склад таксама ўваходзяць [[астравы Луаятэ]], [[архіпелаг Чэстэрфілд]], [[архіпелаг Белеп]] і невялікі астравок [[Іль-дэ-Па]].
У склад тэрыторыі ўваходзіць востраў [[Востраў Новая Каледонія|Новая Каледонія]] разам з невялікімі прылягаючымі астравамі. Агульная плошча галоўнага вострава складае 16,8 км², з насельніцтвам 179 тыс. чалавек.
 
Гран-Тэр сфарміраваўся прыкладна 85 - 65 млн гадоў таму, калі адарваўся спачатку ад [[Аўстралія|Аўстраліі]], а потым ад [[Новая Зеландыя|Новай Зеландыі]]. Яго паверхня [[гара|гарыстая]]. Найвышэйшы пункт - [[гара Панье]] - ўзвышаецца на 1628 м над узроўнем [[мора]]. Толькі на крайняй поўначы і поўдні маюцца значныя [[раўніна|раўнінныя]] прасторы. [[Бераг|Узбярэжжа]] месцамі атачае [[карал]]авы [[рыф]]. Далёка на поўнач сягае [[Бар'ерны рыф Новай Каледоніі]]. Востраў багаты на [[карысныя выкапні]]. Тут знаходзіцца адно з самых вялікіх у свеце радовішчаў [[нікель|нікеля]]. Акрамя таго, ёсць радовішчы [[жалеза]], [[хром]]у, кобальт[[у, [[марганец|марганцу]] і г. д. Пераважаюць чырвона-бурыя [[глеба|глебы]]. [[рака|Рэк]] шмат, але яны кароткія, многія]] яшчэ і [[Парог ракі|парожыстыя]].
Паверхня вострава Новая Каледонія гарыстая, самая высокая кропка ўздымаецца на 1628 м над узроўнем мора. [[Клімат]] [[трапічны клімат|трапічны]], з выражанымі сезонамі ападкаў. Колькасць ападкаў вагаецца ад 1500 мм на навакольных астравах да 4000 мм у горных раёнах вострава Новая Каледонія.
 
[[Клімат]] Новай Каледоніі адзін з найбольш спрыяльны ў [[Меланезія|Меланезіі]]. Сярэдняя гадавая тэмпература — +23°C - +24,5°C. Спякотны сезон працягваецца са снежня да сакавіка, прахалодны — з ліпеня да жніўня. Гадавая колькасць ападкаў вагаецца ад 1000 мм на ўзбярэжжы да 4000 мм у гарах. Найменш дажджлівыя месяцы з верасня да лістапада.
Востраў новая Каледонія вельмі старажытны. Прыкладна 85 млн гадоў таму яна аддзялілася ад Аўстраліі, а 65 млн гадоў ад Новай Зеландыі. Ізаляцыя ад іншых рэгіёнаў прывяла да таго, што на востраве сфарміравалася ўнікальная экасістэма, якая захавала шмат відаў жывёлаў і птушак якія не захаваліся ў іншых рэгіёнах.
 
[[лес|Лясы]] займаюць прыкладна 15% тэрыторыі. Сярод [[дрэва]]ў сустракаюцца карысныя [[хвойныя]] пароды, у тым ліку ''каўры'' і новакаледонская [[хвоя]], а таксама сваяк [[эўкаліпт]]у - ''ніаулі''. Большая частка Гран-Тэр пакрыта [[трава|травой]]. На поўдні сустракаецца эндэмічны від [[мак]]а (''maquis minier'').
 
[[Фаўна]] прадстаўлена пераважна [[птушка|птушкамі]], у тым ліку эндэмічнай варонай, якая лічыцца адной з найразумнейшых істот у свеце пасля прыматаў і карыстаецца ў паўседзённым жыцці самаробнымі прыладамі працы, а таксама хутканогай нялётнай птушкай кагу (''Rhynochetos jubatus'') і вялікім голубам (''Ducula goliath''). Ёсць вельмі рэдкія віды [[яшчаркі|яшчарак]] і [[Аманіты, галаваногія|аманіты]].
 
== Адміністрацыйны падзел ==