|
|вікісховішча =
|}}
'''Джавані (Ян) Марыя Бернардоні''' ({{lang-it|Giovanni Maria Bernardoni}}; каля 1541, Канья каля [[горад Кома|Кома]], цяпер [[Італія]] — {{ДС|19|10|1605}}, [[{{МС|Кракаў]]||}}) — італьянскі [[архітэктар]], прадстаўнік стылю ранняга [[барока]], [[езуіты|езуіт]].
ПаходзiўПаходзіў Дж. БернардонiБернардоні з поўначы ІталiiІталіi. Ва ўзросце 23 гадоў з’явiўсяз'явіўся ў [[Рым]]е з мэтай уступiцьуступіць у [[ордэн езуітаў]] i стаць архiтэктарамархітэктарам. З яго слоў, да гэтага 10 гадоў працаваў мулярам. Адразу пасля прыняцця ў ордэн Дж. Бернардоні накіраваўся на будаўніцтва галоўнага храма езуітаў — рымскай царквы [[Іль-Джэзу]] і працаваў тут, не лічачы кароткіх ад’ездаўад'ездаў у іншыя гарады Італіі, на працягу 1564—71, напр., яго пасылалі на некалькі месяцаў у [[Мілан]] для прыспешвання працы па рэканструкцыі калегіяльнага будынка, прылеглага да царквы Сан-Фідэле.
У Рыме Дж. Бернардоні заставаўся да канца 1571. На кароткі тэрмін яго накіроўвалі ў Фларэнцыю, потым ад пачатку 1572 да канца наступнага года ён знаходзіўся ў Чывіта Сан-Анжэла на тэрыторыі Абруца, падпарадкаванай неапалітанскай правінцыі ордэна езуітаў, дзе меркавалася будаўніцтва новага дома для навіцыяту. Аднак па розных прычынах кіраўніцтва ордэна адмовілася ад далейшых работ у гэтым мястэчку, а сабраных там манахаў пачалі размяркоўваць па іншых месцах.
Ад 1573 на працягу чатырох гадоў Дж. Бернардоні знаходзіцца ў правінцыі Неапаль. Тут разгортваліся працы пры будоўлях царквы Джэзу ў самім [[горад Неапаль|Неапалі]], а таксама ў горадзе Леча царквы Джэзу і Марыі і дома езуітаў-прафесаў. З 1575 нагляд за ўсімі будоўлямі Неапалітанскай правінцыі даручылі Дж. Бернардоні.
У 1577 прызначэны ў [[Сардзінія|Сардзінію]] (праектаў Дж. Бернардоні для Сардзініі не захавалася).
Далей яго чакала падарожжа ў Рэч Паспалітую. Па дарозе ў НясвiжНясвіж Дж. БернардонiБернардоні затрымаўся ў Польшчы на 3 гады (1583—86): пабыў некаторы час у [[Познань|ПознанiПознані]], даўжэй у [[Люблін]]е з кароткiмкароткім выездам у КалiшКаліш. Ва ўсіх гэтых месцах ён праектаваў калегіумы, але ў Любліне застаўся пры будоўлі. Тут Дж. Бернардоні выканаў некалькі варыянтаў праекта калегіума і дома прафесаў, праект драўлянай капліцы, рэканструкцыю школы, праект касцёла ў Калішы, пачаў будаўніцтва касцёла ў Любліне.
[[File:Нясвіж Касцёл Божага Цела.JPG|thumb|left|Касцёл Божага Цела, Нясвіж]]
Пасля шматразовых напамінкаў князя [[Мікалай Крыштаф Радзівіл Сіротка|Мікалая Крыштафа Радзівіла (Сіроткі)]] ў сярэдзіне [[1586]] Дж. Бернардоні з’явіўсяз'явіўся ў [[Нясвіж]]ы і адразу прыступіў да галоўнай працы ў сваёй творчасці — праектавання касцёла езуітаў. Адначасова яму даручылі кіраваць будаўніцтвам ужо запраектаванага ў Рыме калегіума. Праца вялася хутка: праект касцёла быў скончаны ў тым жа 1586 годзе, у наступным закладзены фундамент, а ў 1590 — ужо можна было ўзводзіць купал. 1 верасня [[1593]] ў гатовым касцёле справілі першае набажэнства, а [[7 кастрычніка]] [[1601]] адбылося ўрачыстае асвячэнне [[Касцёл Божага Цела, Нясвіж|касцёла Божага Цела]], але ўжо без архітэктара. Кіраўніцтва будоўляй калегіума Дж. Бернардоні здзяйсняў у два этапы. Першы заняў 1586—88, потым архітэктар цалкам быў заняты на працах пры касцёле, а з 1593 да 1599 зноў займаўся калегіумам. Ужо ў 1596 Дж. Бернардоні паслаў запыт да генерала ордэна па новае прызначэнне, палічыўшы асноўную сваю дзейнасць у Нясвіжы завершанай. Яму прыпісваецца аўтарства яшчэ некалькіх пабудоў у самім Нясвіжы і ў ваколіцах, але дакументальных спасылак на гэта няма.<ref name="Калнін В. Зорны шлях">КалнiнКалнін В. Зорны шлях...</ref>
[[File:Monastery in Kalwaria Zebrzydowska 02.JPG|thumb|left|Касцёл у Кальварыі Зэбжыдоўскай]]
У траўнімаі 1599 Дж. Бернардоні з’явіўсяз'явіўся ў [[Кракаў|Кракаве]] каб кіраваць будаўніцтвам вялікага езуіцкага касцёла Пятра і Паўла. Будаўніцтва касцёла Пятра і Паўла ў асноўным было завершана ў 1608 годзе, ужо пасля яго смерці. Акрамя працы пры касцёле ў Кракаве Дж. Бернардоні падрыхтаваў праекты кляштара з касцёлам для францысканцаў у Кальварыі Зэбжыдоўскай і парафіяльнага касцёла ў Зэбжыдовіцах. Кляштар пазней быў значна перабудаваны, парафіяльны касцёл існуе дагэтуль.
У 1984 беларускім даследчыкам [[Г. Галенчанка]]м у Інстытуце манускрыптаў Нацыянальнай бібліятэкі Украіны імя В. Вернадскага (Кіеў) адкрыты зборнік архітэктурных чарцяжоў XVI—XVII ст., датычных Беларусі. Некаторыя спецыялісты (Г. Галенчанка, [[Т. Габрусь]]) даводзяць, што большая частка арыгiнальныхарыгінальных чарцяжоў у iмім выканана самiмсамім Дж. БернардонiБернардоні.<ref>Габрусь Т., Галенчанка Г. Скарбы старажытнага альбома // Навіны Беларускай Акадэміі. 13 і 20 чэрв. 1990. С. 6; Галенчанка Г. Альбом Бернардоні: Новая крыніца да гісторыі архітэктуры і будаўніцтва ў Нясвіжы (канец XVI— пачатак XVII ст.) // Ад Полацка і Нясвіжа да Падуі і Венецыі. Мінск, 1994. С. 79—86.</ref>
Ёсць падставы меркаваць пра ўдзел Дж. Бернардоні як матэматыка і астранома ў стварэнні радзівілаўскай карты Вялікага Княства Літоўскага, апублікаванай у 1613.<ref>Калнiн name="Калнін В. Зорны шлях...<"/ref>
{{зноскі}}
== Літаратура ==
* Габрусь Т. Бернардоні // БЭ ў 18 тамах. Т. 3. — Мн., 1996.
* КалнiнКалнін В. Зорны шлях Яна МарыiМарыі БернардонiБернардоні // Беларускі гістарычны агляд, Том 11 Сшытак 1-2 (20-21), снежань 2004.
== Спасылкі ==
{{Commonscat|Gian Maria Bernardoni}}
* [http://bha.knihi.com/11/kal11.htm Зорны шлях Яна МарыiМарыі БернардонiБернардоні] ВалянцiнВалянцін КалнiнКалнін
{{DEFAULTSORT:Бернардоні}}
[[Катэгорыя:Асобы]]
[[Катэгорыя:Архітэктары Беларусі]]
[[Катэгорыя:Памерлі ў 1605 годзе]]
| 