Супрасльскі Дабравешчанскі манастыр: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др clean up, replaced: ў у → ва у, ўнія → унія (4), XVII ст. → XVII ст. (6), а у → а ў (2), Берасцейск → Брэсцк (3), ё у → ё ў, і у → using AWB
Радок 37:
 
== Гісторыя манастыра ==
 
=== Заснаванне манастыра ===
Супрасльскі манастыр быў заснаваны ў 1498 годзе [[маршалак гаспадарскі|маршалкам]] [[Вялікае Княства Літоўскае|Вялікага Княства Літоўскага]] і ваяводам [[Наваградак|наваградскім]] [[Аляксандр Іванавіч Хадкевіч|Аляксандрам Хадкевічам]] у {{Не перакладзена|:pl:Gródek (powiat białostocki)|Гарадок (Беластоцкі павет)|Гарадку|польск.}}. Новы манастыр засялілі [[манах]]і [[Кіеў|кіеўскіх]] манастыроў.
 
=== Манастыр у XVI стагоддзі: будаўніцтва храмаў і збіранне бібліятэкі ===
У 1500 годзе, жадаючы знайсці больш зацішнае месца для манастыра, брація перасялілася на бераг ракі [[рака Супраслянка|Супраслянкі]]. У тым жа годзе быў узведзен першы драўляны храм свСв. апостала [[Іаан Багаслоў|Іаана Багаслова]]. Каля храма пабудавалі манаскі корпус.
 
З 1503 па 1511 год адбудоўваецца каменны [[Дабравешчанская царква, Супрасль|Дабравешчанскі сабор]], які спалучае ў сваём абліччы візантыйскі і гатычны стылі. Два [[прыдзел]]ы сабора былі асвечаны ў гонар рускіх святых — [[Феадосій Пячэрскі|Феадосія Пячэрскага]] і [[Барыс і Глеб|Барыса і Глеба]]. Мітрапаліт Іосіф, які свяціў сабор, падарыў манастыру спіс цудатворнае іконы Божай Мацеры Смаленскай, які пазней атрымаў назву [[Супрасльская ікона Божай Мацеры|Супрасльскай іконы Божай Мацеры]]. У 1557 годзе арцель [[іканапіс|іканапісцаў]]цаў на чале з [[сербы|сербам]] Нектарыем распісала храм Дабравешчання фрэскамі ў стылі балканскай школы.
 
У сярэдзіне XVI стагоддзя пабудован каменны ЎваскрэсенскіУваскрасенскі храм.
 
К XVI стагоддзю ў манастыры была сабрана вялікая бібліятэка: у 1557 годзе ў ёй было звыш 200 рукапісаў і друкаваных кніг, а ў 1645 годзе іх лік павялічыўся да 587. Сярод асабліва каштоўных кніг манастыра былі [[Супрасльскі рукапіс|Супрасльскі кодэкс]] ([[мінея]] XI стагоддзя), «Касмаграфія» [[Косма Індыкаплоў|Космы Індыкаплова]], [[Супрасльскі летапіс]], у яком апісана гісторыя [[Вялікае Княства Літоўскае|Велікага Княства Літоўскага]], жыццяпісы святых пакутнікаўмучанікаў Віленскіх Антонія, Іаана і Яўстафія, Кодэкс дыякана Мацвея з горада Корца з жыціямі святых Фёдара Яраслаўскага, Варлаама Хутынскага і мітрапаліта Маскоўскага Пятра, пахвальныя словы ў гонар [[Святы Клімент Охрыдскі|Святога Клімента Охрыдскага]], жыццяпіс [[Святы Сава Сербскі|Святога Савы Сербскага]], пропаведзі і пісьмы мітрапаліта [[Рыгор Цамблак|Рыгора Цамблака]].
 
У 1593 годзе кніжнік Іван ПраскураПражскура напісаў у манастыры «Жыціе Святога Сергія Раданежскага». Дзякуючы старанням браціі было створана і перапісана мноства твораў у абарону [[Праваслаўе|праваслаўнай веры]] на землях Польскай дзяржавы, сярод якіх «Пасланне да венгерскага караля Іаана Запальяі ад манахаў Святой Гары Афон», «Пасланне да лацінян», «Размова хрысціяніна з юдзеем пра веру і іконы», «На богапраціўную, на паганую лаціну, якую папежы, што ў іх, вымыслілі ў іх паганай веры», а таксама «Спісанне проці лютраў», якое з'явілася ў 1570 годзе стараннямі супрасльскага кніжніка Яўстохія.
 
З часу намесніцтва архімандрыта Сергія (Кінбара) Супрасльскі манастыр некаторы час называўся [[лаўра|лаўрай]]й.
 
=== Манастыр у XVII—XVIII стст.: пераход да уніятаў ===
Сярод настаяцеляў Супрасльскага манастыра асаблівае месца належыць архімандрыту Іларыёну Масальскаму — актыўнаму праціўніку [[Берасцейская унія|Берасцейскай уніі]]. Нягледзячы на заклікі ўніяцкага Кіеўскага мітрапаліта [[Міхаіл Рагоза|Міхаіла Рагозы]], які асабіста прыбыў у манастыр, перайсці ва [[уніяцтва|ўніяцтва]], брація засталася вернаю [[Праваслаўе|праваслаўю]]. Стойкасць браціі настолькі пераканала мітрапаліта Міхаіла, што да самае свае смерці ён больш не падымаў пытання аб пераходзе Супрасльскага манастыра ў [[Берасцейская унія|унію]].
 
Скора пасля смерці мітрапаліта [[Міхаіл Рагоза|Міхаіла]] (1598) наступны ўніяцкі мітрапаліт [[Іпацій Пацей|Іпацій (Пацей)]] знарок прыбыў у Супрасльскі манастыр, каб аб'вясціць насельнікам аб пераходзе манастыра ўва унію. Брація манастыра ў адказ аб'явіла новага мітрапаліта [[ерэтык]]ом і адмовілася яму падпарадкоўвацца. Гэта процістаянне закончылася адхіленнем архімандрыта Іларыёна ад кіравання манастыром асобай граматай караля [[Жыгімонт Ваза|Жыгімонта Вазы]] ад 19 студзеня 1602 года. Іларыён змог вярнуцца на ранейшую пасаду толькі праз чатыры гады — пасля скасавання каралём свайго ўказа ў выніку хадайніцтва [[Еранім Юр'евіч Хадкевіч|Іераніма Хадкевіча]]. У 1609 годзе Іларыён памёр.
 
Новы настаяцель манастыра архімандрыт Герасім таксама заставаўся верны праваслаўю (яшчэ ў 1603 годзе ён злажыў з сябе прысягу ўніяцкаму мітрапаліту).
Радок 63 ⟶ 62:
На ўступкі ўніятам пайшоў наступны архімандрыт — Самуіл (Сечанка). У 1631 годзе манастыр становіцца базыльянскім, у сакавіку 1635 года прыняты новы манастырскі статут.
 
У першай палове [[XVII стагоддзе|XVII ст.]] манастырская бібліятэка налічвала каля 600 кніг, пры гэтым каля 200 з іх былі на лацінскай мове, каля 150 на польскай, некалькі на грэчаскай і чэшскай мовах і 234 кнігі былі «рускімі», г.зн. кірылічнымі, пераважна рукапіснымі. Такім чынам, к сярэдзіне [[XVII стагоддзе|XVII ст.]] каля 60 % кніг манастырскай бібліятэкі было напісана лацініцай<ref>''Щавинская Л. Л.'' Латинографичная книжность в белорусской униатской монастырской среде в первой половине XVII в. // [[Древняя Русь. Вопросы медиевистики]]. 2011. № 3 (45). С. 142.</ref>.
 
У другой палове [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]] у [[Дабравешчанская царква, Супрасль|Дабравешчанскім саборы]] будуецца новы іканастас у стылі [[барока]] — работа [[Гданьск|гданьскагагданьск]]ага рэзчыка Андрэя Мадзялеўскага. Мяняецца і ўсё унутранаеўнутранае ўбранне галоўнага манастырскага храма (так, [[фрэскі]] [[XVI стагоддзе|XVI ст.]] былі забелены белаю фарбай).
 
У 1645—1652 гадах пабудаваны пакоі архімандрыта. У 1695—1697 гг. узведзена манастырская званіца, якая ў 1702 годзе згарэла і была адбудавана занава ў першай палове XVIII ст.
 
На рубяжы [[XVIII стагоддзе|XVIII ст.]] манастыр ізноў становіцца значным культурным центрам. У 1695 годзе пры манастыры адкрыта друкарня, дзе друкаваліся пераважна богаслужэбныя кнігі. У 1709—1728 гадах друкарня была значна пашырана.
 
=== Манастыр у XIX ст.: пад юрысдыкцыяй Рускай праваслаўнай царквы ===
Радок 82 ⟶ 81:
У 1889—1890 гадах у манастыры была пабудавана Царква Іаана Багаслова.
 
=== Манастыр у [[XX стагоддзе|XX ст.]] ===
У 1901 годзе ў манастыры былі ўладкаваны новыя праваслаўныя могілкі, на якіх была ўзведзена Георгіеўская царква.