Дзяржавы крыжакоў: Розніца паміж версіямі

'''Дзяржавы крыжакоў''' — [[Феадалізм|феадальныя]] дзяржавы, створаныя ўдзельнікамі [[Крыжовыя паходы|крыжовых выпраў]] на Усход дыі [[Паўночныя крыжовыя паходы|крыжовых выпраў супраць балтаў і славянаў]]. Асаблівае месца ў крыжацкіх дзяржавах займала [[Каталіцкая царква|царква]].

* [[Выява:Blason Courtenay.png|25px]]  '''[[Графства Эдэса]]''' — першая дзяржава крыжакоў; створана ў [[1098]] годзе, спыніла існаванне ў [[1144]].

* [[Выява:Armoiries Bohémond VI d'Antioche.svg|25px]]  '''[[Княства Антыёхія]]''' — створана ў [[1098]] годзе, спыніла існаванне ў [[1268]].

* [[Выява:Armoiries Tripoli.svg|25px]]  '''[[Графства Трыпалі]]''' – існавала ў [[1105]]–[[1289]] гадах. Залежала ад князя Антыёхіі

* [[Выява:Kingdom of Jerusalem COA.svg|25px]]  '''[[Каралеўства Іерусалімскае]]''' — Заснавана ў [[1099]]. Ліквідавана ў [[1187]] годзе, у [[1229]] адноўлена. Канчаткова спыніла існаванне пасля [[Аблога Акры мамлюкамі|падзення Акры]] ў [[1291]].

Пасля [[Аблога Іерусаліма, 1099|ўдалага заканчэння]] першай крыжовай выправы герцаг [[Ніжняя Латаргінія|Латаргініі]] [[Готфрыд Бульёнскі]] атрымаў тытул ''Абаронцы Труны Господняе'', а пасля —[[Спіс каралёў Іерусаліма|караля]]. Кіраўнікі астатніх крыжацкіх дзяржаў лічыліся ягоныміяго [[Васалітэт|васаламі]], аднак каралеўская ўлада абмяжоўвалася "Іерусалімскімі асізамі".

За крыжакамі быў створаны [[Іерусалімскі патрыярхат, каталіцкая царква|Іерусалімскі патрыярхат]], пяць архібіскупстваў, дзевяць біскупстваў, адчынена шмат [[манастыр]]оў. Каталіцкія герархііерархі атрымалі зямельныя ўладанні мусульманскай святароў, стаўшыся уплывовыміўплывовымі феадаламі на Усходзе.

Гандаль паміж крыжацкім Усходам дыі [[Еўропа]]й знаходзілася ў руках купцоў з [[Венецыянская рэспубліка|Венецыі]] дыі [[Генуэзская рэспубліка|Генуі]].

* [[Выява:Armoiries Chypre.svg|25px]]  '''[[Кіпрскае каралеўства]]''' — Існавала ў [[1192]]–[[1489]] гадах пад уладай роду [[Лузіньяны|Лузіньянаў]]. Створана падчас [[Трэці крыжовы паход|III крыжовае выправы]].

[[Выява:Byzantium1204.png|thumb|300px|Лацінская імперыя дыі памежныя дзяржавы. 1204.]]

* [[Выява:Blason Empire Latin de Constantinople.svg|25px]]  '''[[Лацінская імперыя]]''' — Існавала ў [[1204]]-—[[1261]] гадах. Першым кіраўніком ЛацінскаеЛацінскай імперыі быў граф Фландрыі [[Балдуін I Фландрскі|Балдуін]]. [[Нікейская імперыя|Нікейскі]] імператар [[Міхаіл VIII Палеалог]] зваяваў Лацінскую імперыю дыі адрадзіў Візантыю.

* [[Выява:Fessaloniki.png|25px]]  '''[[Каралеўства Фесалонікі]]''' — Узнікла ў [[1204]] годзе, як васальнае ўладанне лацінскага імператара. У [[1224]] годзе захоплена Эпірскім дэспататам.

* [[Выява:Duchy of Athens de la Roche.png|25px]]  '''[[Герцагства Афінскае]]''' — Узнікла ў [[1204]] годзе, у [[1456]]–[[1458]] гадах захоплена [[Атаманская імперыя|Атаманскай імперыяй]].

* [[Выява:Armoiries Achaïe.svg|25px]]  '''[[Ахейскае княства]]''' — Існавала ў [[1205]]-—[[1432]] гадах. Лічылася васалам Каралеўства Фесалонік, затым — наўпрост ЛацінскаеЛацінскай імперыі, а пасля яе падзення — Неапалітанскага каралеўства. У [[1439]] годзе захоплена [[Марэйскі дэспатат|Марэйскім дэспататам]].

* [[Выява:Armoiries Naxos.svg|25px]]  '''[[Герцагства Наксаскае]]''' — Існавала ў [[1207]]-—[[1579]] гадах на некалькіх астравах [[Эгейскае мора|Эгейскага мора]] і лічылася васалам Венецыі. Захоплена [[Атаманы|атаманамі]].

* [[Выява:Zakon Kawalerów Mieczowych COA.svg|25px]]  '''[[Ордэн мечаносцаў]]''' — Заснаваны ў [[1202]] годзе [[Рыга|ў Рызе]]. Ваяваў з [[Полацкае княства|Полацкам]], Псковам, [[Наўгародская дзяржава|Ноўгарадам]]; падпарадкаваў [[Лівонія|Лівонію]]. Цяжкую паразу ордэн атрымаў ад з'яднанага балцкага войска [[Саўлеская бітва, 1236|ў бітве пры Саўле]]. 12 траўнямая [[1237]] годугода Ордэн мечаносцаў аб'яднаўся з Тэўтонскім.

* [[Выява:Insignia Germany Order Teutonic.svg|25px]]  '''[[Дзяржава Тэўтонскага ордэна]]''' — Заснаваны яшчэ ў [[1190]] годзе ''[[Тэўтонскі ордэн]]'' напачатку не меў вялікага ўплыву, але за магістрам [[Герман фон Зальца|Германам фон Зальца]] ўзвысіўся йі займеў некалькі дробных уладанняў [[СвятаяСвяшчэнная Рымская імперыя|у Германіі]], [[Францыя|Францыі]], [[ПалестынаПалесціна|ПалестынеПалесціне]]. У [[1215]] годзе кароль [[Каралеўства Венгрыя|Венгрыі]] Андрый II надаў ордэну зямлю ў [[Трансільванія|Трансільваніі]] ўзамен на абарону межаў ягонаеяго дзяржавы ад полаўцаў. Аднак магістр парушыў ўмовыумовы пагаднення, і ў [[1226]] годзе ордэн быў выгнаны з Венгрыі. Ужо праз год Тэўтонскі ордэн па запрашэнні польскага караля Баляслава Мазавецкага заснаваў [[Дзяржава Тэўтонскага ордэна|дзяржаву]] для барацьбы з балцкім племенем [[Прусы|прусаў]]. Рыцары-тэўтоны знішчылі яго дыі захапілі прускія землі. Экспансія ордэна ў паўночна-рускія землі была спынена [[Лядовае пабоішча|бітвай на Чудскім возеры ў 1242 годзе]]. [[Канфлікты Тэўтонскага ордэна з Вялікім Княствам Літоўскім|Няпростыя адносіны]] ордэна з [[Вялікае Княства Літоўскае|Літоўска-Беларускай дзяржавай]] разрашыліся ''"[[Вялікая вайна, 1409-1411|Вялікай вайной]]"'', вынікам якоеякой сталасястала саслабленне Тэўтонскага ордэнуордэна дыі згубастрата ім міжнароднага ўплыву. [[Другі Торуньскі мір|Паводле Торуньскага міру 1466 годугода]] магістр ордэна прызнаваў сябе васалам [[Каралі польскія|караля Польшчы]].