Вікіпедыя

Арабы: Розніца паміж версіямі

Інтэрактыўны прагляд гісторыі
[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
← Папярэдняя праўкаНаступная праўка →
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ВізуальнаВікіразметка
Legobot (размовы | уклад)
61 787 правак
др Bot: Migrating 87 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q35323 (translate me)
др clean up, replaced: == У Сеціве == → == Спасылкі ==, зяржаваў → зяржаў, н. э. → н.э. (2), ы у → ы ў, Палестын → Палесцін (3) using AWB
Радок 8:
 
У Азіі:
[[ПалестынскіяПалесцінскія арабы]] (жывуць у [[ПалестынаПалесціна|ПалестынеПалесціне]], [[Іарданія|Іарданіі]], [[Ліван]]е, [[Сірыя|Сірыі]] і іншых краінах), [[ліванцы]] ([[Ліван]]), [[іарданцы]] ([[Іарданія]]), [[сірыйцы]] ([[Сірыя]]), [[іракцы]] ([[Ірак]]), іранскія арабы ([[Іран]]), [[кувейтцы]] ([[Кувейт]]), [[бахрэйнцы]] ([[Бахрэйн]]), арабы Аб'яднаных Арабскіх Эміратаў ([[ААЭ]]), [[йеменцы]] ([[Емен]]), [[катарцы]] ([[Катар]]), [[аманцы]] ([[Аман]]), [[саудаўцы]] ([[Саудаўская Аравія]]).
 
Арабы жывуць таксама ў [[Турцыя|Турцыі]], [[Узбекістан]]е, [[Афганістан]]е, [[Інданезія|Інданезіі]] і іншых краінах.
Радок 15:
Паводле казанняў [[Біблія|Бібліі]] і [[Каран]]а арабы з'яўляюцца нашчадкамі [[Сім]]а. Паводле сярэднявечных гісторыкаў, арабы паходзяць ад плямёнаў Аравійскага паўвострава, якія з цягам часу зліліся ў адну этнічную групу.
 
Ужо з пачатку II тыс. да н. э. некаторыя арабскія плямёны ствараюць развітыя цывілізацыі на паўднёвым-захадзе Аравіі ([[Ірам]], [[Сабейскае царства]]). Культурнай пераемнасці ад тых народаў да сучасных арабаў не адбылося, таму што гэтыя дзяржавы распаліся ўжо ў пачатку І тыс. да н. э., у сувязі са зменай гандлёвых шляхоў з [[Рым]]а ў [[Індыя|Індыю]]. Пасля, на поўначы, часткова пад уплывам развітых месапатамскіх культур, арабскія плямёны утварыліўтварылі шэраг гандлёвых дзяржаў, сярод якіх [[Набацейскае царства]]. Пустынныя абшары Аравійскага паўвострава былі заселены [[бедуіны|бедуінамі]], якія жылі без дзяржаўнай арганізацыі, падпарадкоўваючыся родаваму прынцыпу. Рэлігія арабаў, таго часу, быў [[політэізм]].
 
Пераломам у арабскай культуры стала стварэнне [[іслам]]у і з'яднанне Аравійскага паўвострава на чале з [[Мухамад]]ам. Пасля смерці прарока, арабы, пад кіраўніцтвам халіфаў, здолелі авалодаць суседнімі рэгіёнамі - [[Магрыб|Паўночнай Афрыкай]], [[Месапатамія]]й, [[Персія]]й, часткай [[Анатолія|Анатоліі]], [[Іспанія|Іспаніі]], [[Сіцылія]]й і [[Сардзінія]]й. Распаўсюдзіўшы сваю культуру, пісьмо і мову на ўсе гэтыя тэрыторыі. Таксама прынялі шмат ад іншых культур, перш за ўсё - візантыйскай, персідскай і індыйскай. Іслам, як джяржаўная рэлігія кантраліраваў грамадскае жыццё і права.
 
Дзяржава халіфаў, даволі хутка распалася (Х ст.). Пад канец Сярэднявечча арабская культура, якую часткова стрымлівалі мангольскія і турэцкія набегі, а таксама дамінацыя рэлігіі над усімі аспектамі жыцця, прыйшла ў заняпад. Арабы на доўгія стагоддзі апынуліся пад панаваннем туркаў, якое змянілася еўрапейскай каланізацыяй, а менавіта французскай і англійскай.
 
Паміж XIX i XX стст. наступіла адраджэнне арабскай культуры. Пачалося яно ў [[Егіпет|Егіпце]] і [[Ліван]]е, пазней перайшло да [[Ірак]]а і [[Сірыя|Сірыі]], у той час, калі большасць краін [[Магрыб]]а і Аравійскага паўвострава заставаліся адсталымі. Арабы знаёміліся з дасягненнямі еўрапейскай культуры і тэхнікі, адкрываючы для сябе новы свет, што прывяло да развіцця наватарскай мыслі, зніжэнню ролі рэлігіі ў жыцці і ў будучым стварэнню свецкіх дзяржаваўдзяржаў, на заходні манер.
 
У першай палове ХХ ст. паўстала большасць, сёння вядомых, арабскіх краін. У большасці з іх, ва ўладзе стаялі нацыяналісты і сацыялісты. Стварэнне [[Ізраіль|Ізраіля]] ў [[1948]] г. было ўспрынята арабамі як паражэнне, што спрыяла росту пан-арабскіх пачуццяў і заахвоціла ўрады некаторых краін да саюза з [[СССР]], які разглядаўся як процівага амерыканскай падтрымкі [[яўрэі|яўрэеў]]. У другой палове ХХ ст. ў шматлікіх арабскіх краінах пачалі дабычу [[нафта|нафты]], што спрыяла эканамічнаму развіццю і росту прэстыжу гэтых краін у свеце.
Радок 38:
* [[Ібн-Хардадбех]]
 
== У СецівеСпасылкі ==
* [http://www.arabic.com.ua Арабы і іх культура]
* [http://geroin.sitecity.ru/stext_2604094442.phtml/ Арабы-хрысціяне]
Узята з "https://be.wikipedia.org/wiki/Арабы"