Бураты: Розніца паміж версіямі
| [дагледжаная версія] | [дагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др Bot: Migrating 34 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q207050 (translate me) |
Frantishak (размовы | уклад) Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
{{Этнічная група|
|
| caption = <div style="background-color:#fee8ab"><small>
| poptime = 674 000
| popplace = {{Сцягафікацыя|Расія}} — 461 389<br />
{{Сцягафікацыя|Кітай}} — 160 000<br />
{{Сцягафікацыя|Манголія}} — 45 087<br />
{{Сцягафікацыя|Беларусь}} — 53<br />
| langs = [[бурацкая мова|бурацкая]]
| related = [[Манголы]], [[каалмыкі]]
▲| рэлігія = [[будызм]], [[шаманізм]], [[праваслаўе]]
}}
'''Бураты'''
==Рассяленне==
===Бураты ў Расіі===
Згодна перапісу [[2010]] г., у [[Расія|Расіі]] жыло 461389 чал., якія вызнавалі сваю [[этнас|этнічную]] тоеснасць як бураты. З іх 286839 чал. жылі ў [[Бурація|Рэспубліцы Бурація]], 73941 чал. - у [[Забайкальскі край|Забайкальскім краі]] (да [[2008]] г. тут існавала [[Агінская Бурацкая аўтаномная акруга]]), 77667 чал. - у [[Іркуцкая вобласць|Іркуцкай вобласці]] (да 2008 г. тут існавала [[Усць-Ардынская Бурацкая аўтаномная акруга]])<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/perepis2010/perepis_itogi1612.htm gks.ru]</ref>. Для параўнання, ў [[1926]] г. у [[РСФСР]] налічвалася 237,5 тыс. буратаў, у [[1939]] г. - 251,5 тыс., у [[1970]] г. - 312,8 тыс., у [[1979]] г. - 349,8 тыс., у [[1989]] г. - 417,4 тыс.<ref>[http://www.ethnos.nw.ru/lib/data/126.html БУРЯТЫ: Основные сведения]</ref>
У Расіі дзейнічае шэраг нацыянальных бурацкіх арганізацый, у тым ліку Усебурацкая асацыяцыя развіцця культуры<ref>[http://modvark.com/ ВАРК] </ref>, які арганізуе Кангрэс бурацкага народа (VI Кангрэс адбыўся ў 2008 г.) і [[Горад Санкт-Пецярбург|Санкт-Пецярбургскі]] бурацкі культурны цэнтр, пры якім існуюць дабрачынны фонд "Ая-Ганга" і Бурацкая нацыянальна-культурная аўтаномія "Гесэр"<ref>[http://www.ethnospb.ru/p4/t11/l83/index.htm ethnospb.ru] </ref>.
===Бураты ў Кітаі===
Прыкладная колькасць буратаў у [[КНР]] ([[2013]] г.) дасягае 160 тысяч чал.<ref>[http://www.joshuaproject.net/peoples.php?peo3=19319 Buriat, Chinese]</ref> Гэта нашчадкі бурацкіх бежанцаў, якія перасяляліся ў Кітай з [[СССР]] у 1930 - 1940-ых гг.<ref>[http://smglnc.blogspot.com/2010/12/blog-post.html 内蒙古布里亚特蒙古人的今昔]</ref> Яны жывуць пераважна ва [[Унутраная Манголія|Унутранай Манголіі]] і правінцыі [[Хэйлунцзян]]. У КНР бураты разглядаюцца як частка [[Манголы|мангольскай]] нацыянальнай меншасці.
==Бураты ў Манголіі==
Бураты [[Манголія|Манголіі]] кампактна насяляюць Дарнодскі, Хэнтэйскі, Центральны, Селенгінскі, Булганскі і Хубсугульскі аймакі, жывуць у буйных [[горад|гарадах]] гэтай краіны. У Хэнтэйскім аймаке існуюць монаэтнічныя бурацкія самоны Біндэр, Батшырээт і Дадал. Большасць буратаў адносяцца да этнічнай групы ''хоры'', вылучаюцца таксама ''сангол'', булганскія бураты, тункінскія бураты, хамнінганскія бураты і г. д. Перасяленне буратаў у Манголію пачалося ў [[17 стагоддзе|XVII]] ст. з-за сутыкненняў з [[рускія|рускімі]] перасяленцамі. Так, у сярэдзіне XVII ст. у Манголію перакачавала вялікая група буратаў з [[:ru:Балаганский район|Балаганскага стэпу]]. Яны ратаваліся ад вынішчэння, што ўчынілі [[казакі]] на чале [[:ru:Похабов, Иван Иванович|Івана Пахабава]]. Частка ранніх перасяленцаў змяшалася з іншымі [[этнас|этнічнымі супольнасцямі]] [[манголы|манголаў]]. Бураты таксама пераязджалі з [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]] ў Манголію па [[рэлігія|рэлігійных]] прычынах як манахі і пілігрымы. У першай палове [[20 стагоддзе|XX]] ст. колькасць перасяленцаў значна павялічылася ў сувязі з [[Рэпрэсіі ў СССР|рэпрэсіямі ў ССС]]Р. Урад Манголіі успрымаў буратаў як этнічна блізкіх да манголаў, а таму спрыяў іх адаптацыі на новых месцах. У некаторых выпадках ім перадаваліся ў карыстанне качэўі значна лепшыя, чым на гістарычнай радзіме. Аднак большасць сучасных буратаў Манголіі вызнае сваю сувязь з буратамі Расіі і падтрымлівае з імі шчыльныя, у тым ліку сваяцкія, сувязі. Агульная колькасць буратаў у гэтай краіне ([[2010]] г.) — 45 087 чал.<ref>[http://www.toollogo2010.mn/doc/Main%20results_20110615_to%20EZBH_for%20print.pdf toollogo2010.mn]</ref>
===Бураты на Беларусі===
У [[2009]] г. у [[Беларусь|Рэспубліцы Беларусь]] жыло 53 чал., якія вызначалі сваю [[этнас|этнічную]] тоеснасць як бураты<ref>[http://belstat.gov.by/homep/ru/perepic/2009/vihod_tables/5.8-0.pdf belstat.gov.by]</ref>. З іх толькі 8 чал. лічылі роднай [[мова]]й [[бурацкая мова|бурацкую]] і 2 чал. — [[беларуская мова|беларускую]].
==Зноскі==
{{reflist|2}}
==Літаратура==
*[http://www.academia.edu/480827/_Mongolian_Buryats_A_Diaspora_in_the_Situations_of_Challenge_ Трансграничные миграции в пространстве монгольского мира: история и современность: сб. науч. ст. - Улан-Удэ: Изд-во БНЦ СО РАН, 2010 ]
*Буряты. // Народы России: Энциклопедия. - М.: Большая Российская энциклопедия, 1994 - С. 118 - 122
*[http://mirknig.com/knigi/religiya/1181607275-dolamaistskie-verovaniya-buryat.html Галданова Г. Р., Доламаистские верования бурят. - Новосибирск: Наука, 1987]
*[http://www.hist.msu.ru/Science/Disser/Tregubova.pdf Трегубова Динара Дмитриевна, Субэтнические группы бурят в прошлом и настоящем. Автореферат диссертации на соискание учёной степени кандидата исторических наук. 07.00.07 –Этнография, этнология и антропология. - Москва, 2011]
==Спасылкі==
{{Commonscat|Buryat people}}
*[http://www.narodru.ru/peoples1196.html Буряты]
*[http://www.buryatia.org Сайт бурятского народа]
*[http://www.tengerism.org/Buryat_History.html History of Buryatia (Ar Mongol)]
*[http://www.wanmin.org/minzu/buriat 关于布利亚特民族]
[[Катэгорыя:Мангольскія народы]]
[[Катэгорыя:Народы Азіі]]
[[Катэгорыя:Народы Манголіі]]▼
[[Катэгорыя:Народы Расіі]]▼
[[Катэгорыя:Народы Сібіры]]
▲[[Катэгорыя:Народы Расіі]]
[[Катэгорыя:Народы Кітая]]
▲[[Катэгорыя:Народы Манголіі]]
| |||