Кліпер: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Legobot (размовы | уклад)
др Bot: Migrating 29 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q273081 (translate me)
др clean up, replaced: году → года, ветразев → парусн (3) using AWB
Радок 1:
'''Кліпер''' (ад {{lang-en|clipper}} або {{lang-nl|klipper}}) — ветразеваепаруснае судна з развітым [[ветразеваепаруснае ўзбраенне|ветразевымпарусным узбраеннем]] і вострымі, рэжучымі ваду ({{lang-en|clip}}) абводамі корпуса.
 
Першыя кліперы з'явіліся ў [[ЗША]]; у пачатку [[XIX стагоддзе|XIX ст.]] так называлі тую разнавіднасць [[Шхуна|шхун]] і [[Брыганціна|брыганцін]], што будавалася ў [[Горад Балтымор|Балтыморы]]. Вострыя абводы корпуса, павялічаная астойлівасць, нахіленыя да кармы мачты і вялікая плошча ветразяў, у т.л., за кошт дадання пятай, шостай, часам і сёмай, [[рэя]]ў, дазвалялі кліперам развіваць выдатную хуткасць і добра трымаць курс, але за гэта давялося заплаціць паменшанай ёмістасцю трумаў і павялічанай асадкай. Высокай хуткасці таксама спрыялі суадносіны даўжыні да шырыні корпуса, якія сягалі 7:1, у параўнанні са звычайнымі значэннямі ад 3:1 да 4:1. Балтыморскія кліперы актыўна ўжываліся ў якасці камерцыйных рэйдэраў, для кантрабанды і прарыву блакады, для перавозкі афрыканскіх рабоў; у 1840–1850-я – для перавозу пасажыраў у Каліфорнію вакол [[мыс Горн|мысу Горн]] у час "залатой ліхаманкі". Ваенныя флоты карысталіся кліперамі, як ветранымі, так і ветрана-паравымі, у перыяд 1860–1870-х.
Радок 14:
Самы вядомы ў свеце кліпер — [[Каці Сарк]]. «Каці Сарк» — адзіны, які захаваўся, прадстаўнік вялікай плеяды «ганчакоў акіяна». Па прапорцыях, канструкцыі і памерах судна амаль у дакладнасці адпавядае найдасканалейшаму кліперу «Фермапілы». Кліпер «Каці Сарк» пабудавалі ў [[1869]] годзе на шатландскай верфі «Лінтан энд Скот» па замове суднаўладальніка Джона Віліса.
 
З [[1870]] года «Каці Сарк» эксплуатавалася на чайнай лініі, але паказаныя вынікі ацэньваліся як сярэднія. Найвышэйшым дасягненнем стала трэцяе месца ў гонцы [[1871]] годугода, калі «Каці Сарк» прапусціла наперад толькі легендарных «ганчакоў» — «Тытанію» і «Фермапілы». Аднак, на ваўнянай лініі, канчатковай кропкай якой з'яўляліся парты Аўстраліі, «Каці Сарк» неаднаразова атрымлівала перамогі за кошт шырэйшых абводаў у кармавой частцы і меншай, як на той час, плошчы ветразяў, якія забяспечвалі перавага ў штармавых плаваннях наўкола мысу Горн. Традыцыйным часам прыходу ў Аўстралію для лепшых хадакоў лічыліся "сто дзён". Шлях "ваўняных кліпераў" быў паўтораны яхтсменам [[Ф. Чычэстар]]ам на яхце "Джыпсі Мот IV" ([[1966]]—[[1967]]).
 
На сённяшні дзень «Каці Сарк» адзіны прадстаўнік класа чайных кліпераў, які захаваўся. У цяперашні час ён стаіць на вечнай стаянцы ў сухім доку ў [[Горад Грынвіч|Грынвічы]] ([[Вялікабрытанія]]).