|
| род дзейнасці = {{публіцыст|Польшчы}}, {{журналіст|Польшчы}}
}}
'''Чэслаў (Часлаў) ЯНКОЎСКІЯнкоўскі''' ({{lang-pl|Czesław Jankowski}}; [[9 снежня]] [[1857]], на [[Ашмянскі раён|Ашмяншчыне]] — [[6 кастрычніка]] [[1929]]; Псеўданімы: ''Чэслаў''; ''Літвін'') — польскі паэт, крытык, публіцыст, гісторык-краязнавец.
Жыў у [[Горад Вільня|Вільні]], некаторы час у [[Горад Варшава|Варшаве]]. У [[1906]] годзе быў выбраны дэпутатам [[I Дзяржаўная дума|I Дзяржаўнай думы]] ад Віленскай губерні. ТрымаўсяСпачатку трымаўся кансерватыўна-ліберальнага кірунку [[краёўствакраёўцы|краёвасці]]<ref>Смалянчук. Палякі…, С.87.</ref>, актыўна падтрымліваў [[Канстытуцыйна-каталіцкая партыя Літвы і Беларусі|Канстытуцыйна-каталіцкую партыю Літвы і Беларусі]]. Рэдактар газеты [[Kurier Litewski (1905)|«Kurier Litewski»]] (1.12.1905—1.4.1907), з [[1907]] рэдактар газеты «[[Глос польскі]]». На выбарах у 1-юI Думу заклікаў галасаваць толькі за дэпутатаў-«палякаў»<ref>Смалянчук. Палякі…, С.125.</ref>. Уваходзіў у фракцыю дэпутатаў [[Краёвае кола Літвы і Русі|«ТэрытарыяльнаеКраёвае кола Літвы і Русі»]] (ці «Дэпутацкае кола Літвы і Русі», «Тэрытарыяльнае кола», «Група дэпутатаў ад заходніх губерняў»). У аграрным пытанні выступаў супраць адчужэння нават часткі памешчыцкіх земляў. У 2-йII Дзяржаўнай Думе ўваходзіў у фракцыю «Кола канстытуцыяналістаў». Крытыкаваў [[Польская нацыянальна-дэмакратычная партыя|польскіх нацыянал-дэмакратаў, чым(«эндэкаў»)]]. выклікаўУдзельнічаў абурэннеу вярхоўвіленскім польскагасходзе грамадстваземлеўласнікаў Беларусі(1907) і Літвыстаў ічленам што[[Краёвая спрычынілася,партыя уЛітвы лікуі іншага,Беларусі|Краёвай дапартыі ягоЛітвы адстаўкіі з пасады рэдактара «Кур'ера літэўскага». Удзельнічаў у віленскім З'ездзе землеўласнікаў (1907)Беларусі]].
АддаваўДа [[1911]] аддаваў перавагу ажыццяўленню [[краёўцы|«польскай краёвай ідэі»]] перад уласна польскай нацыянальнай ідэяй на землях Літвы і Беларусі (1909), што мелася б вырашыць на карысць тутэйшай польскай грамадскасці польска-літоўскі канфлікт і забяспечыць польскай грамадскасці становішча карэннага этнасу краю.<ref>Смалянчук. Паміж краёвасцю… С.171.</ref> Прытым Янкоўскі не лічыў Літву і Беларусь этнічна польскімі землямі.<ref>Смалянчук. Паміж краёвасцю… С.223.</ref> Выступіў з ідэяй «этнічнай Польшчы» (1914). Пад нямецкай акупацыяй у час 1-й сусв. вайны выступаў за стварэнне асобнага польскага кіраўнічага органу — «Нацыянальнага польскага сената для Літвы і Беларусі».
З [[1911]] стаў прыхільнікам [[Польская нацыянальна-дэмакратычная партыя|польскіх нацыянал-дэмакратаў («эндэкаў»)]], стаў варожа ставіцца да развіцця літоўскай і беларускай моў і культур у [[Паўночна-Заходні край|літоўска-беларускім краі]], і нават іх адкрыта зневажаў, а свабоду выбару культуры для беларускага народу бачыў як свабоду далучэння да культуры польскай<ref>Смалянчук. Палякі…, С.121, 150.</ref>. Выступіў з ідэяй «этнаграфічнай Польшчы» (1914). Пад нямецкай акупацыяй у час [[Першая сусветная вайна|Першай сусветнай вайны]] выступаў за стварэнне асобнага польскага кіраўнічага органу — «Нацыянальнага польскага сената для Літвы і Беларусі».
Адмаўляў існаванне беларускай культуры, а беларускую інтэлігенцыю не лічыў часткай народу. У адрозненне ад большасці краёўцаў, варожа ставіўся да развіцця беларускай мовы і культуры, і нават іх адкрыта зневажаў, а свабоду выбару культуры для беларускага народу бачыў як свабоду далучэння да культуры польскай<ref>Смалянчук. Палякі…, С.121, 150.</ref>.
[[File:Czesław Jankowski - Z dnia na dzień.jpg|thumb|220px|''Z dnia na dzień'' («З дня ў дзень», 1923)]]
Рэдактар газеты «Кур'ер Літэўскі» (1.12.1905—1.4.1907), з [[1907]] рэдактар газеты «[[Глос польскі]]». Пісаў лірычныя вершы, літаратурныя нарысы, займаўся перакладамі. Пахаваны на [[могілкі Роса|могілках Роса]] ў Вільні.
Пісаў лірычныя вершы, літаратурныя нарысы, займаўся перакладамі. Сярод ягоных найбольш вядомых твораў: «Постаці паэтаў» (''Postaci poetów'', [[1891]]), «З нататак турыста» ([[1892]]), «Па Еўропе. Карткі з падарожжа» (''Po Europie. Kartki z podróży'', [[1893]]), «Арабескі» (''Arabeski'', [[1894]]), «На ўзбочыне літаратуры» ([[1906]]), «З дня ў дзень» (''Z dnia na dzień. 1914 Warszawa 1914—1915 Wilno''; Вільня, [[1923]]), «З чачоткавай шкатулкі» ([[1926]]). Таксама аўтар 4-томавага даследавання «Ашмянскі павет» (''Powiat Oszmiański'', [[1896]]—[[1900]]); «Польскі народ і яго Бацькаўшчына» (''Narod polski i jego Ojczyzna''; Варшава, 1914), «Этнаграфічная Польшча» (''Polska etnograficzna''; Варшава, 1914); мемуараў «На працягу двух гадоў…» (''W ciagu dwoch lat…'', Варшава, 1908), «На вастрыі справядлівасці» (''Na ostrzu sprawiedliwosci''; Варшава, 1918).{{крыніца?}}
Пахаваны на [[могілкі Роса|могілках Роса]] ў Вільні.
{{зноскі}}
|
