Ганцавіцкі раён: Розніца паміж версіямі

[недагледжаная версія][недагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
→‎Гл. таксама: дапаўненне
Радок 125:
У выключна цяжкіх умовах вялі баі часці Чырвонай Арміі на Ганцаўшчыне. На захад ад раённага цэнтра, на лініі Люсіна—Малькавічы—Люшча, савецкія войскі ажыццявілі контрудар супраць пераўзыходзячых сіл праціўніка. Упартыя баі ішлі з 25 па 29 чэрвеня 1941 г. Каб не трапіць у акружэнне. падраздзяленні Чырвонай Арміі вымушаны былі пакінуць абарончыя пазіцыі. 30 чэрвеня 1941 г. гітлераўцы занялі гарадскі пасёлак Ганцавічы.
 
У раёне дзейнічалі Ганцавіцкія падпольныя райкомы КП(б)Б і ЛКСМБ, партызанскія брыгады 8-я, 12-я кавалерыйская імя Сталіна, 18-я імя Фрунзэ, імя Леніна, імя Панамарэнкі, імя Свярдлова, 208-ы імя Сталіна партызанскі полк, партызанскія атрады 113-ы, 200-ы, «Баявы» імя Ду-наеваДунаева, імя І. П. Топкіна, імя Шчорса, «Сокалы».
 
У ліпені 1941 г. з мясцовых жыхароў быў створаны асобны Ганцавіцкі партызанскі атрад (камандзір Чуміла), які ў жніўні панёс вялікія страты і спыніў існаванне.
 
3 асобных груп ваеннаслужачых пад Беластокам быў створаны партызанскі атрад Васільева (камандзір [[Васіль Аляксеевіч Васільеў|В. А. Васільеў]], камісар І. В. Зібараў, начальнік штаба М. Д. Кісцюнін). Прайшоўшы з баямі па тылах ворага, атрад перабраўся ў Ганцавіцкі раён. Базіраваўся ў Радоўскім лесе каля в. [[Вёска Малы Рожан|Малы Рожан]]. 11 кастрычніка 1942 г. партызаны разграмілі нямецка-паліцэйскі гарнізон у в. Чудзін. Гарнізон у вёсцы акупанты не аднаўлялі. 30 кастрычніка 1942 г. штурмавыя групы атрада атакавалі фашыстаў у Чырвонай Слабадзе. Вораг панёс вялікія страты. Былі знішчаны будынкі жандармерыі, паліцэйскай аховы, дамы, дзе размяшчалася фашысцкая адміністрацыя, млын, лесапілка, электрастанцыя.
 
5 снежня 1942 г. партызаны пад камандаваннем В. А. Васільева знішчылі варожы эшалон каля ст. Люсіна.
 
26 кастрычніка 1942 г. на Ганцаўшчыну з Масквы была дэсантавана разведвальна-дыверсійная група «Сокалы» з 11 чалавек пад камандаваннем Рамана (Раман — партызанскі псеўданім легендарнага разведчыка, героя грамадзянскай вайны і вызвалення Заходняй Беларусі К. П. Арлоўскага), вядомага ў тутэйшых мясцінах таксама пад імем Мухі— Міхальскага. Летам 1943 г. К. П. Арлоўскі на базе «Сокалаў» стварыў самастойны разведвальна-дыверсійны атрад імя Кірава. Разведчыкі і сувязныя атрада дзейнічалі не толькі ў Ганцавіцкім раёне, але і ў Мінску, Брэсце, Беластоку, Баранавічах, Пінску, Лунінцы і іншых гарадах Беларусі, на тэрыторыі Польшчы.
 
Рашучыя дзеянні партызан прывялі да ўтварэння ў пачатку 1943 г. партызанскай зоны, у якую ўвайшлі Ленінскі і часткова Лунінецкі і Ганцавіцкі раёны.
 
Радок 139 ⟶ 142:
Супраць народных мсціўцаў гітлераўцы правялі на Ганцаўшчыне і ў іншых раёнах Палесся шэраг карных аперацый. Баявыя дзеянні супраць партызан на тэрыторыі Ганцавіцкага, Лунінецкага і Чырвонаслабодскага раёнаў у лютым 1943 г. ў ходзе аперацыі [[Карная аперацыя «Горнунг»|«Горнунг»]] вялі 3 паліцэйскія палкі і 5 батальёнаў, нямецкія баявыя групы «Норд», «Вест» і 7 каманд СД, спецыяльныя сотні пад камандаваннем эсэсаўцаў Граафа і Бібля, асобы батальён СС Дырлевангера. Народныя мсціўцы не толькі выстаялі, але нанеслі ворагу адчувальныя ўдары. У ходзе карнай аперацыі «Горнунг» фашысты загубілі каля 10 тыс. мірных жыхароў, захапілі 17 тыс. галоў жывёлы, сотні тон збожжа, спалілі дзесяткі вёсак, у тым ліку і в. Задуб'е Ганцавіцкага раёна.
 
Працягам «Горнунга» былі аперацыі [[Карная аперацыя «Русалка»|«Русалка»]] (люты— сакавіклюты—сакавік 1943) і «Цёплы вецер» (сакавік 1943). Поўны правал пацярпела маштабная карная аперацыя «Герман». Значныя сілы кінулі карнікі летам 1943 г. супраць атрада К. П. Арлоў-скага, моцнаму ўдару падвергліся брыгады Пінскага партызанскага злучэння, аднак партызаны без значных страт выходзілі з блакады і працягвалі барацьбу.
 
У ходзе «[[Рэйкавая вайна|рэйкавай вайны]]» ўзмацніліся ўдары партызан па чыгуначных камунікацыях. Кожнай брыгадзе былі вызначаны пэўныя ўчасткі чыгункі. Партызаны брыгады імя Леніна ў ноч на 6.8.1943 г. на чыгунцы Лунінец—Баранавічы падарвалі больш за 1,9 тыс. рэек (рух спынены на 14 сутак), у верасні 1943 г. — больш за 3 тыс. рэек. У лютым 1944 г. разгромлены варожы гарнізон у в. Дзяніскавічы, у маі — на ст. Люсіна. Дыверсійныя групы 12-й кавалерыйскай брыгады імя Сталіна (камандзір У. А. Ціхаміраў) штомесяц учынялі на чыгунцы да 90 дыверсій. У студзені 1944 г. яны падарвалі 3 эшалоны каля ст. Мікашэвічы, 2 каля ст. Лунінец, у лю-тым пусцілі пад адхон 5 эшалонаў, узарвалі 16 мастоў на грунтавых дарогах, мост на вузкакалейцы Дзяніскавічы —ГанцавічыДзяніскавічы—Ганцавічы.
 
І. Р. Рамашка з дыверсійнай групы атрада імя Фрунзэ падарваў 3 воінскія эшалоны праціўніка.
 
Дзейснай формай партызанскай барацьбы ў тыле ворага былі рэйды. У верасні 1943 г. пад Мінскам завяршылася фарміраванне Беластоцкага партызанскага злучэння. Узначалілі яго сакратар Беластоцкага падпольнага абкома партыі В. Я. Самуцін і начальнік штаба абласнога партызанскага злучэння генерал-маёр П. П. Капуста. У ходзе рэйду пад Беласток партызаны правялі некалькі буйных аперацый на чыгунках. На лініі Баранавічы—Лунінец каля ст. Буды быў знішчаны атрад гітлераўцаў. 8-я партызанская брыгада з Магілёўшчыны (камандзір С. Г. Жунін) у час рэйду 20 студзеня 1944 г. каля в. Лактышы перабіла ахову і захапіла абоз фашыстаў. 19 лютага 1944 г. партызаны 208-га палка з Клічаўскага раёна (камандзір Я. М. Бяспоясаў) на ўчастку дарогі Люсіна—МалькавічыЛюсіна-Малькавічы падарвалі варожы эшалон. У ходзе гэтай аперацыі знішчаны больш за 160 салдат і афіцэраў праціўніка. Каля вёсак Задуб'е і [[Вёска Малая Плотніца|Малая Плотніца]], што на мяжы Ганцавіцкага і Пінскага раёнаў, разгромлены атрад карнікаў, вызвалены з палону больш за 160 мірных жыхароў.
 
Рэйдам па тэрыторыі раёна прайшлі 150-я брыгада імя М. Ф. Языковіча (камандзір В. Я. Вялюгін), 208-ы партызанскі полк імя Сталіна з Клічаўскага раёна (камандзір Я. М. Бяспоясаў), атаксама партызанскае злучэнне пад камандаван-нем С. А. Каўпака.
 
Баявыя поспехі партызан у многім залежалі ад узаемадзеяння з падпольшчыкамі. У шэрагу населеных пунктаў дзейнічалі падпольныя групы. Асаблівай актыўнасцю вылучалася Дзяніскавіцкае маладзёжнае падполле.
 
Радок 155 ⟶ 161:
Перш за ўсё акупанты знішчалі партыйных і савецкіх работнікаў, радавых членаў партыі і камсамольцаў, дэпута-таў, калгасных актывістаў.
 
У першыя дні акупацыі былі расстраляны дэпутаты Ганцавіцкага сельскага Савета і яго актывісты А. Ф. Грьшкевіч, АЛА. Л. Кандратовіч, А. В. Курылік, мірныя жыхары в. [[Вёска Хатынічы|Хатынічы]] і х. Яловая.
 
Летам 1941 г. ў в. Раздзялавічы былі расстраляны першы старшыня калгаса «17 верасня» Р. Я. Кузьмін, брыгадзір І. Ф. Зубік, дэпутат райсавета А. Д. Рабцэвіч і яе муж А. М. Рабцэвіч. Южніўня 1941 г. лютавалі фашысты ўвёсках Агарэвічы, Красынічы, Перадзел. У вёсках Агарэвічы і Красынічы спалілі 42 хаты, расстралялі 45 жыхароў.
 
У в. Задуб'е карнікі спалілі разам з жыхарамі 149 двароў (49 чалавек), у в. Хатынічы — 130 двароў (73 чалавекі). Такі ж лёс напаткаў і вёскі [[Вёска Свяціца|Свяціца]], [[Вёска Чудзін|Чудзін]], [[Вёска Макава|Макава]].
 
У чэрвені 1944 г. партызаны Пінскага злучэння вялі ўзброеную разведку варожых войскаў перад фронтам наступаючай арміі на глыбіню ў 150 і больш кіламетраў. Яны сабралі і перадалі ў БШПР звесткі аб варожых гарнізонах на тэрыторыі Палесся і Піншчыны. У Ганцавіцкім раёне былі разведаны ганізоны ў Ганцавічах (2 тыс. чалавек), Малькавічах, Люшчы і інш. Вызначаны месцы ваенных штабоў.
Партызаны трымалі пад сваім кантролем камунікацыі ворага, паказвалі перадавым савецкім часцям зручныя шляхі руху, выдзялялі для іх праваднікоў. 3 3 да 5 ліпеня 1944 г. партызаны брыгад імяЛеніна, Будзённага, Куйбышава, Кіра-ва вялі баі за авалоданне станцыі Люсіна, Малькавічы, Люшча, Бастынь на чыгунцы Ганцавічы—Лунінец. Вызваліць іх народнью мсціўцы не змаглі, але нанеслі ворагу адчывальныя страты.
 
Партызаны трымалі пад сваім кантролем камунікацыі ворага, паказвалі перадавым савецкім часцям зручныя шляхі руху, выдзялялі для іх праваднікоў. 3 3 да 5 ліпеня 1944 г. партызаны брыгад імяЛенінаімя Леніна, Будзённага, Куйбышава, Кіра-ваКірава вялі баі за авалоданне станцыі Люсіна, Малькавічы, Люшча, Бастынь на чыгунцы Ганцавічы—Лунінец. Вызваліць іх народнью мсціўцы не змаглі, але нанеслі ворагу адчывальныя страты.
Раён вызвалены войскамі 1-га Беларускага фронту ў ліпені 1944 г. Баявыя дзеянні вялі часці 28-й і 61-й армій. Ганцавічы вызвалены 7.7.1944 г. воінамі 89-га стралковага корпуса (генерал-маёр А. Я. Яноўскі) 61-й арміі 1-га Бела-рускага фронту і партызанамі брыгады імя Л еніна (камандзір В. А. Васільеў) у ходзе Беларускай аперацыі 1944 г.
 
Воіны — землякі штурмавалі Кёнігсберг, вызвалялі Варшаву, змагаліся на Вісле, бралі Берлін.
Раён вызвалены войскамі 1-га Беларускага фронту ў ліпені 1944 г. Баявыя дзеянні вялі часці 28-й і 61-й армій. Ганцавічы вызвалены 7.7.1944 г. воінамі 89-га стралковага корпуса (генерал-маёр А. Я. Яноўскі) 61-й арміі 1-га Бела-рускага фронту і партызанамі брыгады імя Л енінаЛеніна (камандзір В. А. Васільеў) у ходзе Беларускай аперацыі 1944 г.
Названы прозвішча 259 савецкіх воінаў і партызан, якія загінулі ў 1941—1944 гг. і пахаваны на тэрыторыі раёна.
 
Воіны — -землякі штурмавалі Кёнігсберг, вызвалялі Варшаву, змагаліся на Вісле, бралі Берлін.
Названы прозвішчапрозвішчы 259 савецкіх воінаў і партызан, якія загінулі ў 1941—1944 гг. і пахаваны на тэрыторыі раёна.
 
=== Партызанская брыгада імя У. І. Леніна ===