Януш Францішак Ксаверы Радзівіл: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Няма тлумачэння праўкі
Радок 1:
'''Януш Францішак Ксаверы Радзівіл''' ({{ДН|3|9|1880}}, Берлін — {{ДС|4|10|1967}}, [[Варшава]]) — палітычны дзеяч. Атрымаў адукацыю ў Германіі. Стаўшы алыцкім ардынатам, правёў у сваёй гаспадарцы зямельную рэформу. У [[1919]] стаў адным з лідараў [[віленскія кансерватары|«віленскіх кансерватараў»]]. У [[1920]] абараняў Варшаву ад [[Чырвоная армія|Чырвонай арміі]]. У міжваеннай Польшчы неаднаразова абіраўся ў сейм і сенат. Выступаў супраць пераследу нац. меншасцяў, змагаўся за вызваленне палітычнае вязняў з лагера ў [[Картуз-Бяроза|Картуз-Бярозе]], выступаў за свабоду друку. УСтаў адным з лідараў створанай [[4 ліпеня]] [[1926]] узначаліўу партыю[[Горад кансерватараўВільнюс|Вільні]] [[віленскія кансерватары|«віленскімі кансерватарамі»]] сваёй грамадскай арганізацыі [[Кансерватыўная арганізацыя дзяржаўнай працы|«Кансерватыўная арганізацыя дзяржаўнай працы»]] (Organizacja Zachowawcza Pracy Państwowej). Лічыўся чалавекам кампрамісу і памяркоўнасці. Пасля смерці [[Ю.Юзаф Пілсудскі|Ю.Юзафа Пілсудскага]] [[віленскія кансерватары|«віленскія кансерватары»]] перайшлі ў апазіцыю да польскага ўрада. Радзівіл быў арыштаваны [[НКВД]] у сваім [[Алыцкі замак|Алыцкім замку]] ў верасні [[1939]], вывезены ў [[Масква|Маскву]], змешчаны ў турме на [[Лубянка|Лубянцы]]. Прывозіўся на допыты да [[Л. Берыя|Л. Берыі]], які схіляў Радзівіла да супрацоўніцтва. Паводле хадайніцтва італьянскай каралеўскай фаміліі вызвалены з турмы. Зноў арыштаваны [[4.3]].[[1944]], перавезены у [[Краснагорск]]. Пазней пераведзены ў канцлагер пад Масквой, дзе ўмовы ўтрымання былі больш жорсткімі. Жонка Радзівіла [[Ганна з Любамірскіх]] загінула ў зняволенні. Як сведчаць новыя архіўныя крыніцы, пасля смерці [[Сталін]]а Л.Берыя планаваў «прадаць» [[ГДР]] заходнім дзяржавам за 10 млрд. [[долар]]аў. Пасрэднікамі меліся быць Радзівіл і [[Вольга Чэхава]], нямецкая актрыса рускага паходжання. Арышт Л. Берыі пакінуў гэты праект нерэалізаваным. Радзівіл быў вызвалены і змог выехаць у [[Польшча|Польшчу]].
 
== Літаратура ==
* [[Дарыуш Шпопер|''Szpoper, D.'']] Sukcesorzy Wielkiego Księstwa. Myśl polityczna i działalność konserwatystów polskich na ziemiach litewsko-białoruskich w latach 1904—1939 / D. Szpoper. — Gdańsk : Arche, 1999. — 357 s.
Лiт.:* Польский князь должен был помочь Берии отдать ГДР Западу // Известия. 1993. 31 окт.; Шышыгіна-Патоцкая К.Я. Нясвіж і Радзівілы. 2-е выд. Мн., 2002.
 
== Спасылкі ==