Чарнаўчыцы: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
Rotlink (размовы | уклад)
др битая ссылка
дапаўненне з ГВБ.Т.3
Радок 66:
}}
 
'''Чарнаўчыцы''' — [[вёска]] ў складзе [[Чарнаўчыцкі сельсавет|Чарнаўчыцкага сельсавета]] [[Брэсцкі раён|БрэсцкімБрэсцкага раёнераёна]] [[Брэсцкая вобласць|Брэсцкай вобласці]], за 18 км на поўнач ад [[Беларусь|БеларусіБрэст]].а, Уваходзіць12 укм складад [[Чарнаўчыцкічыгуначнай сельсавет|Чарнаўчыцкагастанцыі сельсавета]]Матыкалы., Размешчанана ўаўтадарозе 18Брэст кіламетрах паўночней [[БрэстКамянец]]а.
 
== Гісторыя ==
Вёска Чарнаўчыцы вядома з 15 стагоддзя. У актах метрыкі Літоўскай (1527) называецца [[мястэчка]]м. З 1568 года належалі [[Род Радзівілаў|Радзівілам]] да канца [[19 стагоддзе|19 ст]].
Паводле пісьмовых крыніц вядомы з [[15 стагоддзе|15 стагоддзя]] як сяло ў Берасцейскім павеце [[Трокскае ваяводства|Трокскага]], з [[1520]] года [[Падляшскае ваяводства|Падляшскага]], з [[1566]] года [[Берасцейскае ваяводства|Берасцейскага]] ваяводстваў [[ВКЛ]]. У [[1477]] годзе пан Няміра Ваўчкевіч прадаў Чарнаўчыцы Івашку Іллінічу, затым у валоданні Е. Іллініча, графа Мірскага і Чарнаўчыцкага, кн. Радзівіла. Пад [[1567]] годам у попісе войска ВКЛ пазначана як мястэчка ў Берасцейскім павеце. З [[1568]] года належалі [[Род Радзівілаў|Радзівілам]] да канца [[19 стагоддзе|19 ст]].
 
У [[1583]] годзе пабудаваны па фундацыі [[Мікалай Крыштаф Радзівіл Сіротка|М. Радзівіла Сіроткі]] [[Троіцкі касцёл, Чарнаўчыцы|касцёл Прасвятой Тройцы]]. На паўночным захадзе ад касцёла 3-ярусная званіца з шатровым дахам. У [[1671]] годзе Радзівіламі быў пабудаваны аднапавярховы палац з вялізнымі сенямі, у якія магла заехаць шасціконная карэта. Пры двары знаходзіліся сад і звярынец.
У цэнтры вёскі размешчаны [[Троіцкі касцёл, Чарнаўчыцы|Троіцкі касцёл]] — унікальны помнік беларускай архітэктуры стылі [[рэнесанс]] рысамі [[готыка|готыкі]], збудаваны ў [[1583]] годзе<ref>[http://brestobl.com/bonus/video/cern/ch05.htm Троицкий костёл]</ref>. Яшчэ адным архітэктурным помнікам Беларусі з'яўляецца драўляная [[царква Параскевы Пятніцы, Чарнаўчыцы|царква Параскевы Пятніцы]], пабудаваная ў [[1733]] годзе<ref>[http://monuments.iatp.by/brest/charn2.html церковь Параскевы Пятницы]</ref>.
 
У [[1733]] годзе ўзведзена драўляная праваслаўная [[царква Параскевы Пятніцы, Чарнаўчыцы|царква Параскевы Пятніцы]]. У [[1777]] годзе тут дзейнічаў вадзяны млын, які меў 11 вадзяных колаў. У 18 стагоддзі мястэчка належала вядомаму натуралісту [[Марцін Мікалай Кароль Радзівіл|Марціну Радзівілу]] (1705—1782), які ў Чарнаўчыцах праводзіў фізічныя і хімічныя доследы, спрабаваў адкрыць філасофскі камень, з дапамогай якога збіраўся ператварыць у золата іншыя металы. Яго родзіч [[Геранім Фларыян Радзівіл|Геранім Радзівіл]], вядомы сваім крывавым падаўленнем Крычаўскага паўстання, абвясціў вальнадумца вар'ятам і забраў у апеку яго маёнтак.
У 2009 годзе пастаўлены помнік ахвярам [[Халакост]]а ў дарогі на [[Камянец]] паўночней Чарнаўчыц, ля самай мяжы [[Камянецкі раён|Камянецкага раёна]].
 
Пасля 3-га падзелу [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] (1795) у складзе [[Расійская імперыя|Расійскай імперыі]], у [[Слонімская губерня|Слонімскай]], з [[1797]] года — у [[Літоўская губерня|Літоўскай]], з [[1801]] года — у [[Гродзенская губерня|Гродзенскай]] губернях. У [[1862]] годзе адкрыта народнае вучылішча. У [[1863]] годзе гэта было беднае мястэчка, размешчанае за 14 вёрст ад [[Брэст]]а на гандлёвым шляху ў [[Пружаны]]. У [[1867]] годзе касцёл Прасвятой Тройцы перададзены пад праваслаўную царкву (у [[1918]] годзе вернуты католікам). У [[1876]] годзе мястэчка з вуліцамі Брэсцкай, Камянецкай, Кобрынскай і інш. Маёнткам Чарнаўчыцы валодаў граф Грабоўскі. У [[1886]] годзе ў мястэчку 2 праваслаўныя царквы, яўрэйскі малітоўны дом, сінагога, гандлёвыя лаўкі, шавецкая майстэрня, 2 карчмы, на працягу года праводзіліся 3 [[кірмаш]]ы. У [[1889]] годзе дзейнічала народнае вучылішча (95 хлопчыкаў і 5 дзяўчынак). У [[1892]] годзе заснаваны хрустальны завод, на якім працавалі 250 рабочых і выраблялі хрустальны посуд. У [[1897]] годзе мястэчка ў Турнянскай воласці Брэсцкага павета, 2 царквы, народнае вучылішча, царкоўна-прыходская школа, прыёмны пакой, сінагога, хлебазапасны магазін, 13 крам, 3 карчмы, 2 разы ў год праводзіліся кірмашы.
 
У [[1905]] годзе ў мястэчку працаваў пакой сельскага ўрача, дзейнічала мяшчанская ўправа, размяшчаўся прызыўны ўчастак па воінскай павіннасці і ўчастак судова-міравой акругі. Паводле [[Рыжскі мірны дагавор 1921|Рыжскага мірнага дагавора 1921 года]] ў складзе [[Польшча|Польшчы]], у Турнянскай гміне Брэсцкага павета Палескага ваяводства.
 
З [[1939]] года ў складзе [[БССР]]. У [[1940]] годзе адкрыта 7-гадовая школа. У [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікую Айчынную вайну]] спалена 60 двароў, забіта 370 жыхароў, 10 вяскоўцаў загінулі на фронце, 7 — у партызанах.
 
У верасні [[1949]] года арганізаваны калгас «Іскра», у які ўвайшлі 50 гаспадарак з 98. З [[10 сакавіка]] [[1951]] года ў калгасе было 320 гаспадарак.
 
== Інфраструктура ==
Цэнтр СВК «Чарнаўчыцы». У вёсцы сярэдняя школа, аддзяленне сувязі, клуб, 2 сталовыя, 4 магазіны, сельская бібліятэка, вучэбны цэнтр к-та па сельскай гаспадарцы і харчаванні Брэсцкага аблвыканкома, акцыянернае таварыства «Чарнаўчыцкі завод жалезабетонных вырабаў».
 
== Насельніцтва ==
* 177 двароў, 1125 жыхароў (1876)
* 71 двор, 509 жыхароў (65 мяшчан) (1886)
* 140 двароў, 1101 жыхар (1897)
* 1316 жыхароў (1905)
* 101 двор, 749 жыхароў (1921)
* 200 двароў, 1050 жыхароў (1940)
* 494 жыхары (1959)
* 659 жыхароў (1970)
* 865 гаспадарак, 2372 жыхары (1997)
* 55 гаспадарак, 2406 жыхароў (2005)
 
== Архітэктурныя помнікі ==
У цэнтры вёскі размешчаны* [[Троіцкі касцёл, Чарнаўчыцы|Троіцкі касцёл]] — унікальны помнік беларускай архітэктуры стылі [[рэнесанс]] рысамі [[готыка|готыкі]], збудаваны ў [[1583]] годзе, размешчаны ў цэнтры вёскі<ref>[http://brestobl.com/bonus/video/cern/ch05.htm Троицкий костёл]</ref>. Яшчэ адным архітэктурным помнікам Беларусі з'яўляецца драўляная [[царква Параскевы Пятніцы, Чарнаўчыцы|царква Параскевы Пятніцы]], пабудаваная ў [[1733]] годзе<ref>[http://monuments.iatp.by/brest/charn2.html церковь Параскевы Пятницы]</ref>.
* Драўляная [[царква Параскевы Пятніцы, Чарнаўчыцы|царква Параскевы Пятніцы]], пабудаваная ў [[1733]] годзе<ref>[http://monuments.iatp.by/brest/charn2.html церковь Параскевы Пятницы]</ref>.
У* 2009 годзе пастаўлены помнікПомнік ахвярам [[Халакост]]а ў дарогі на [[Камянец]] паўночней Чарнаўчыц, ля самай мяжы [[Камянецкі раён|Камянецкага раёна]], пастаўлены ў 2009 годзе.
 
== Літаратура ==
* Гарады і вёскі Беларусі: Энцыклапедыя ў 15 тамах. Т. 3, кн. 1. Брэсцкая вобласць / пад навук. рэд. А. І. Лакоткі. — Мн.: БелЭн, 2006. ISBN 985-11-0373-X.
* {{кніга|аўтар=Пирожник И. И. и др.|загаловак=Дорогами дружбы: Белорусское и Украинское Полесье|адказны=И. И. Пирожник, В. С. Аношко, С. И. Кот|месца=Мн.|выдавецтва=Полымя|год=1985|старонкі=|старонак=207|тыраж=20&nbsp;000}}{{ref-ru}}
 
Радок 86 ⟶ 116:
 
{{Чарнаўчыцкі сельсавет}}
{{DEFAULTSORT:Чарнаўчыцы}}
 
[[Катэгорыя:Чарнаўчыцкі сельсавет]]
[[Катэгорыя:Населеныя пункты Брэсцкага раёна]]