Гарадзельская унія: Розніца паміж версіямі
[недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др clean up, replaced: я у → я ў (4), ўнія → унія (4), [Ястрабец (герб)| → [Герб «Ястрабец»|, аперава → аперырава, Пэля → Пеля, == → == (3), Кры using AWB |
Няма тлумачэння праўкі |
||
Радок 1:
[[Выява:Szlachta Herby.jpg|right|300px|thumb|Сямейства польскіх шляхетных гербаў]]
'''Гарадзельская унія''' ([[1413]], Гародла) — дамова вялікага князя літоўскага [[Вітаўт]]а са сваім стрыечным братам, польскім каралём Уладзіславам [[Ягайла]]м.
== Перадумовы ==
Перамога ў Вялікай вайне з Тэўтонскім ордэнам, што скончылася падпісаннем Торунскага мірнага дагавору (1411), не стала канчатковым вырашэннем пагрозы для ВКЛ і Польшчы з боку крыжакоў. Торунскі дагавор быў кампрамісам, які не задавальняў ні адзін з бакоў, а новы Вялікі магістр Ордэна Генрых Пляўэн энергічна ўзяўся за адбудову былое велічы рыцарскай дзяржавы. Гэта азначала магчымасць новай вайны. У дадзенай сітуацыі Вітаўт і Ягайла палічылі неабходным падпісаць новую ўнію. Да таго ж, вялікі гаспадар літоўскі Вітаўт імкнуўся замацаваць незалежнасць ВКЛ і пазбавіцца залежнасці ад Польскага каралеўства.
== Час і месца ==
Складзеная [[2 кастрычніка]] [[1413]] (тры гады праз пасля [[Грунвальдская бітва|Грунвальдскай бітвы]]) у з. [[Гародла]] на р. [[Заходні Буг]] (сучасная Польшча).
== Асноўныя палажэнні ўніі ==
== Значэнне ==▼
Падпісаныя акты рэгулявалі адносіны [[Вялікае Княства Літоўскае|Літвы]] і Каралеўства Польскага.▼
<blockquote>''У параўнанні з невыразным тэрмінам «злучэнне (прымыканне)», якім аперыраваў [[Крэўская унія|Крэўскі акт]], «далучэнне» азначала відавочнае прыгнечанне літоўскай дзяржаўнасці, а для вышэйшага літоўскага дваранства, ледзь распачаўшага палітычна выяўляць сябе, гэта азначала ўключэнне яго ў польскія саслоўныя інстытуты.''<ref>Гудавичюс Э. История Литвы... С. 226.</ref></blockquote>▼
Паводле пастулатаў уніі, Вітаўт
Акрамя таго, у [[Вялікае Княства Літоўскае|Літве]] ўводзілася аднолькавае з Польшчай адміністрацыйнае дзяленне
==Прыняцце гербаў==
Радок 116 ⟶ 117:
<references/>
▲== Значэнне ==
▲Падпісаныя акты рэгулявалі адносіны [[Вялікае Княства Літоўскае|Літвы]] і
▲<blockquote>''У параўнанні з невыразным тэрмінам «злучэнне (прымыканне)», якім аперыраваў [[Крэўская унія|Крэўскі акт]], «далучэнне» азначала відавочнае прыгнечанне літоўскай дзяржаўнасці, а для вышэйшага літоўскага дваранства, ледзь распачаўшага палітычна выяўляць сябе, гэта азначала ўключэнне яго ў польскія саслоўныя інстытуты.''<ref>Гудавичюс Э. История Литвы... С. 226.</ref></blockquote>
Права займаць важныя пасады ў Віленскім і Троцкім ваяводствах, а таксама прывілеі, гарантаваныя Гарадзельскай уніяю, датычылі толькі каталіцкай магнатэрыі і шляхты, якая прыхільна паставілася да ўніі. Выразны пракаталіцкі характар уніі вынікаў з імкнення Вітаўта здабыць падтрымку Свяшчэннай Рымскай імперыі і тым самым пазбавіць Тэўтонскі ордэн т.зв. хрысціянска-асветніцкай місіі - галоўнага аргументу, што абгрунтоўваў экспансію на ўсход.
Праваслаўныя князі і магнаты з Полацкага, Віцебскага, Смаленскага княстваў не ўдзельнічалі ў з'ездзе ў Гародлі, таму акты ўніі іх не датычылі, а згаданыя княствы ў межах ВКЛ захоўвалі шырокую аўтаномію.
Гарадзельская ўнія зрабіла каталіцтва прывілеяваным веравызнаннем, што значна абвастрыла ўнутраную сітуацыю ў ВКЛ. Нягледзячы на тое, што забарона праваслаўным займаць дзяржаўныя пасады выконвалася далёка не заўсёды, гэта стала падставаю да ўзнікнення падстаў для дыскрымінацыі большасці насельніцтва.
==Спасылкі==
|