Аблога Смаленска (1609—1611): Розніца паміж версіямі

'''Смаленская абарона''' — абарона рускім гарнiзонамгарнізонам i жыхарамiжыхарамі [[Смаленск]]а ад войскаў [[Рэч Паспалітая|Рэчы Паспалітай]] у [[1609]]—[[1611]] гадах падчас [[Руска-польская вайна 1605-1618|Руска-польскай вайны 1605—1618 гадоў]]. Працягвалася амаль два гады.

Улетку [[1609]] Рэч Паспалітая палача ваенныя дзеянні супраць [[Расія|Расіі]]. Яе армія ўступіла на рускія землі, і першым горадам на шляху польскіх войскаў апынуўся [[Смаленск]]. Першыя варожыя атрады, узначаленыя канцлерам [[Вялікае княстваКняства Літоўскае|Літоўскага княства]] [[Леў Сапега|Львом Сапегам]] падышлі да горада [[9 верасня]] [[1609]] года і пачалі яго аблогу. Смаленск абаранялі гарнізон з 5,4 тысячы чалавек пры 200 гарматах і ўзброеныя гараджане. Кіраваў абаронай рускі ваявода [[Міхаіл Барысавіч Шэін|М. Б. Шэін]]. З польскага боку было ўзначаленаеўзначалена [[Жыгімонт III|Жыгімонтам III]] 12,5-тысячнае войска пры 30 гарматах і 10 тысяч запарожскіх казакоў.

Першы штурм працягваўся [[25 верасня|25]]—[[27 верасня]], але быў адбіты. Няўдачай скончыліся таксама спробы палякаў пракапаць падземныя хады ўзімку [[1609]]/[[1610]] гадоў у крэпасць. Хады былі выяўленыя, і ў выніку шэрагу сутыкненняў, палякі былі з іх выцесненыя, а самі тунэлі падарваныя. Па меркаванні выбітнага савецкага вайсковагаваеннага гісторыка Е. А. Разіна, гэта быў першы ў гісторыі вайсковагаваеннага мастацтва падземны бой<ref>Разин Е. А. История военного искусства. — Т. III. — М.: Воениздат. 1961</ref>. Пасля гэтага Жыгімонт III прыступіў да працяглай аблогі. Абаронцы крэпасці здзяйснялі шматлікія вылазкі, стала трывожачы польскія войскі. Падчас адной з такіх вылазак шэсць смалянаў захапілі ў польскім лагеры каралеўскі сцяг і шчасна вярнуліся ў Смаленск<ref>Соловьев С. История России с древнейших времен. — Кн. IV. — М.: Изд-во социально-экономической литературы, 1960</ref>. Акрамя таго, у тылу польскі войскаў дзейнічалі сялянскія партызанскія атрады.

[[24 чэрвеня]] [[1610]] года пад Клушына быў разгромлены руска-швецкі атрад [[Дзмітрый Іванавіч Шуйскі|Шуйскага]]—[[Якаб Пантусон Дзелагардзі|Дзелагардзі]], які ішоў на дапамогу гораду, у польскі лагер была дастаўленая аблогавая артылерыя. Гэта дало магчымасць Жыгімонту III актывізаваў баявыя дзеянні: штурмы прадпрымаліся [[19 ліпеня]], [[20 ліпеня]], [[11 жніўня]], [[21 лістапада]]. Усе яны былі адбітыяадбіты абаронцамі горада. Нясучы значныя страты, палякі ізноў перайшлі да аблогі. Няўдачай скончыліся і перамовы аб капітуляцыі з абаронцамі ў верасні [[1610]] і сакавіку [[1611]] года.

Да лета [[1611]] года ў жывых засталіся каля 200 салдат і каля 8 тысяч жыхароў. Вырашальны штурм пачаўся ў ноч на [[3 чэрвеня]] са ўсіх бакоў. Шэін са сваім атрадам уступіў у бой з палякамі, якія спрабавалі пракрасціся ў горад скрозь прабоіну ў адной са сценаў. У гэтым бою ён быў паранены і патрапіў у палон. Між тым гараджане, нягледзячы на лікавую перавагу ворага працягвалі ваяваць, і апошнія абаронцы горада занялі [[Успенскі сабор, (Смаленск)|Успенскі сабор]], дзе захоўваліся значныя запасы пораху і падарвалі яго разам з сабоюсабой і наступаючымі палякамі.

Агульныя страты, панесеныя польскімі войскамі склалі каля 30 тысяч чалавек. Вялікія страты і стомленасць войскаў не дазволілі Жыгімонту зрушыцца на дапамогу палякам у [[Масква|Маскве]] (якія былі разбітыяразбіты), і ён вярнуўся ў Польшчу. У выніку ўзяцця горада, ён на 43 года патрапіў пад уладу Польшчы.