Тайная вячэра: Розніца паміж версіямі
| [недагледжаная версія] | [недагледжаная версія] |
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
ілюстрацыя |
|||
Радок 3:
[[Файл:«Апошняя Вячэра». Сярэдзіна ХІХ ст., Фрэска ў касцёле вёскі Індура Гродзенскага р-на.jpg|250px|thumb|«Апошняя Вячэра». Сярэдзіна ХІХ ст., фрэска ў касцёле вёскі [[Вёска Індура|Індура]] Гродзенскага раёна]]
[[
'''Тайная Вячэра''' (ці ''Апошняя вячэра'') згодна [[Біблія|Бібліі]] з'яўляецца апошняй вячэрай, якаю [[Ісус Хрыстос|Ісус]] падзяліў са сваімі апосталамі ў [[Іерусалім]]е да [[Распяцце Ісуса Хрыста|Свайго распяцця]]. Тайная вячэра асабліва адзначаецца хрысціянамі на [[Вялікі Чацвер]]. Акрамя таго, Тайная вячэра забяспечвае біблейскую падставу для [[
[[Карынфянам, 1-ы ліст|Першы ліст да Карынфянаў]] з'яўляецца самым раннім з вядомых згадак пра Тайную Вячэру. Усе чатыры [[Евангелле|кананічныя Евангеллі]] сцвярджаюць, што Тайная вячэра адбылася ў канцы тыдня, пасля [[Трыумфальны ўезд Ісуса ў Іерусалім|трыумфальнага ўезду Ісуса ў Іерусалім]], і што Ісус і яго апосталы падзялілі вячэру незадоўга да таго, як Ісус быў укрыжаваны ў канцы гэтага тыдня.
Усе тры [[сінаптычныя Евангеллі]] і Першы ліст да Карынaянаў
== Тэрміналогія ==
Тэрміну «Тайная вячэра» няма ў [[Новы Запавет|Новым Запавеце]], але традыцыйна многія хрысціяне падзеі апошняй трапезы, якую Ісус падзяліў са сваімі апосталамі, як «Тайная вячэра».
Большасць [[пратэстантызм|пратэстантаў]] выкарыстоўваць тэрмін «Вечара Гасподня», лічачы, што тэрмін «апошняя» абазначае, што яна складалася з некалькіх страў. Тэрмін «Вечара Гасподня» адносіцца як да біблейскага апавядання, дык і
[[Праваслаўе|Праваслаўныя]] выкарыстоўваць тэрмін «Тайная вячэра», адносіцца як да біблейскага апавядання, дык і да
== Біблейская аснова ==
Апошні прыём ежы, які Ісус падзяліў са сваімі вучнямі апісаны ва ўсіх чатырох кананічных Евангеллях (Мц 26:17-30, Мк. 14:12-26, Лк. 22:7-39 і Ян. 13:1-17:26). Гэта вячэра пазней стала вядома як Апошняя Вячэра. Тайная вячэра, верагодна, стала пераказам падзей апошняга прыёму ежы Ісуса сярод [[Ранняе хрысціянства|ранніх хрысціянскіх
▲Апошні прыём ежы, які Ісус падзяліў са сваімі вучнямі апісаны ва ўсіх чатырох кананічных Евангеллях (Мц 26:17-30, Мк. 14:12-26, Лк. 22:7-39 і Ян. 13:1-17:26). Гэта вячэра пазней стала вядома як Апошняя Вячэра. Тайная вячэра, верагодна, стала пераказам падзей апошняга прыёму ежы Ісуса сярод [[Ранняе хрысціянства|ранніх хрысціянскіх супольнасцяў]], і стаў рытуал, звязаным з вячэрай.
[[Карынфянам, 1-ы ліст|Першы ліст апостала Паўла да Карынфянаў]] (11:23-26) які, хутчэй за ўсё напісаны да Евангелляў, змяшчаецца спасылку на Апошняю Вячэру, але больш падкрэслівае тэалагічную аснову абраду, чым даючы падрабязнае апісанне падзеі.
== Перадумовы падзеі ==
У цэлым аповяд падзей, якія з'яўляецца агульным для ўсіх Евангелляў і прыводзіць да Апошняй Вячэры, апісваюць [[трыумфальны ўезд
▲У цэлым аповяд падзей, якія з'яўляецца агульным для ўсіх Евангелляў і прыводзіць да Апошняй Вячэры, апісваюць [[трыумфальны ўезд ў Ерусалім]] у пачатку тыдня, сустрэчы з рознымі людзьмі і іудзейскімі старэйшынамі, пасля чаго Ісус і яго вучні спраўляюць трапезу да канцы тыдня. Пасля трапезы Ісусу здрадзілі, Яго арыштавалі, судзілі і ўкрыжавалі.
Асноўныя падзеі вячэры апісваюць падрыхтоўку вучняў Ісуса да Яго адыходу, прадказанні аб здрадзе Ісуса, і прадказанне аб адрачэнні Ісуса апосталам Пётром.
== Прадказанне здрады Іуды ==
У Евангеллі ад
▲У Евангеллі ад Матфея 26:24-25, Марка 14:18-21, Лк. 22:21-23 і Яна 13:21-30 падчас вячэры, Ісус прадказае, што адзін з яго апосталаў аддасць Яго. Ісус паўтарае гэта зноў, нягледзячы на сцвярджэнні [[Дванаццаць апосталаў|кожнага з вучняў]] аб тым, што яны не здрадзяць Ісусу, што здраднік адзін з прысутных, і кажа, што гора таму чалавеку, які здраджвае Сына Чалавечаму, і што было б лепш для яго, калі б ён і не нарадзіўся. У Марка 14:20-21, Матф. 26:23-25 і Яна 13:26-27, [[Іуда Іскарыёт|Іуда]] спецыяльна вызначаны як здраднік. У Евангеллі ад Яна, калі Яго спыталі пра здрадніка, Ісус кажа: «Гэта ''той, каму Я, умачыўшы кавалак хлеба, падам. І ўмачыўшы кавалак, падаў Іуду Сымонаву Іскарыёту. І пасля гэтага кавалка увайшоў у таго сатана..''»
Усталяванне Вячэры Гасподняй запісана ў трох сінаптычных Евангеллях і ў першым лісце апостала Паўла да Карынцянаў. Словы ўстановы нязначна адрознівацца ў кожным з тэкстаў, якія адлюстроўваюць традыцыю згодна [[Евангелле паводле Марка|Евангелляў Марка]] і [[Евангелле паводле
▲== Заснаванне Эўхарыстыі ==
▲Эўхарыстыя, якая «апісваецца ў ранняй хрысціянскай абшчыне ў Іерусаліме і падчас візіту Паўла ў Трааду», была заснаваная Хрыстом падчас Апошняй вячэы. (Дзеі 20:7)
▲Усталяванне Вячэры Гасподняй запісана ў трох сінаптычных Евангеллях і ў першым лісце апостала Паўла да Карынцянаў. Словы ўстановы нязначна адрознівацца ў кожным з тэкстаў, якія адлюстроўваюць традыцыю згодна [[Евангелле паводле Марка|Евангелляў Марка]] і [[Евангелле паводле Матфея|Матфея]] і ліста Паўла і [[Евангелле паводле Лукі|Евангелля Лукі]].
== Прадказанне адрачэння Пятра ==
У Евангеллі ад
▲У Евангеллі ад Матфея 26:33-35, Марка 14:29-31, Лк 22:33-34 і Яна 13:36-38 Ісус прадказвае, што Пётр будзе адмаўляць тры разы, што ведае Яго, перш чым заспявае певень на наступную раніцу. Усе тры [[Сінаптычныя Евангеллі|сінаптычных Евангелляў]] адзначаюць, што пасля арышту Ісуса Пётр адрокся ад Яго тры разы, і пасля трэцяй адмовы пачуў пеўня і нагадаў прадказанне, пасля таго, як Ісус павярнуўся, каб паглядзець на яго. Пётр пачаў горка плакаць.
== Тэксты, характэрныя толькі для Евангелля ад Яна ==
[[Выява:Christ Taking Leave of the Apostles.jpg|thumb|left|200px|Ісус кажа Развітальную прамову адзінаццаці вучням. Маэста, [[Дуча дзі Буанінсенья|Дуча]], 1308—1311.]]
Згодна [[Евангелле паводле Яна|Евангеллю ад Яна]] Ісус здейсніў апошнюю вячэру не ў дзень нісана 15 (першую ноч [[Вялікдзень|Песаха]]), а на 14 нісана, калі забіваўся вялікодны ягняці. Ян. 13 ўключае ў сябе апісанне [[амавенне ног апосталаў|мыцця ног апосталаў Ісусам]] перад вячэрай. У гэтым эпізодзе, апостал Пётр парэчыць Ісусу і не хоча, каб Той памыў яму ногі, але Ісус адказвае яму: «''калі не абмыю цябе,
У Евангеллі ад Яна, пасля сыходу Іуды з Апошняй Вячэры Ісус кажа сваім застаўшымся адзінаццаці вучням (Ян. 13:33), што Ён будзе з імі толькі на працягу кароткага часу, а затым дае ім новую запаведзь, заявіўшы: «''Запаведзь новую даю вам, палюбіце адзін аднаго; як Я палюбіў вас, так і вы палюбіце адзін аднаго; Па тым пазнаюць усе, што вы Мае вучні, калі будзеце мець любоў між сабою.''» (Ян. 13:34-35). Дзве аналагічныя заявы таксама з'явіцца пазней у Евангеллі ад Яна 15:12: «''Гэта ёсць запаведзь Мая, палюбіце ж адзін аднаго, як Я палюбіў вас''», і Ян. 15:17: «''Гэта наказваю вам: любіце ж адзін аднаго''».
Падчас Тайнай Вячэры ў Евангеллі ад Яна Ісус дае пашыраную пропаведзь сваім вучням. (Ян. 14-16) Гэтая прамова нагадвае развітальнцю прамову-завяшчанне, у якіх бацька ці рэлігійны
Гэтая пропаведзь называецца [[Развітальная пропаведзь|Развітальнай пропаведдзю]] Ісуса, і гістарычна лічыцца крыніцай хрысціянскай дактрыны, у прыватнасці, па пытанні аб [[Хрысталогія|хрысталогіі]]. Тэксты Яна 17:1-26 вядомыя як Развітальная Малітва, якая пачынаецца з хадайніцтва Ісуса да [[Бог Айцец|Айца]] за поспех працы Яго вучняў пасля Яго адыходу з міру.
Радок 58 ⟶ 52:
[[Выява:Last-supper-from-Kremikovtsi.jpg|thumb|Фреска на [[праваслаўе|праваслаўнай]] царкве каля [[Сафія|Сафіі]], [[Балгарыя]]. 16ст.]]
<!-- Недапрацавана. Трэба праверыць
Навуковыя ацэнкі на даты распяцця звычайна трапляюць у дыяпазон [[30]]
Згодна Евангеллю, што Ісус памёр у [[пятніца|пятніцу]], і што яго цела засталося ў грабніцы ўвесь наступны дзень, які быў [[субота]]й. (Мк. 15:42, 16:1-2) Сінаптычныя Евангеллі апісваюць Тайную Вячэру як велікодную трапезу (Матф. 26:17, Мк. 14:1-2, Лк 22:1-15). Гэта азначае, што распяцце на крыжы адбылася ў пятніцу, які быў днём падрыхтоўкі да свята (14 нісана).
Радок 64 ⟶ 58:
== Месцазнаходжанне ==
[[Выява:Cenacle on Mount Zion.jpg|thumb|180px|left|[[Сіёнская святліца]] лічыцца месцам, дзе адбылася Апошняя вячэра]]
Згодна з найпозняй традыцыяй Тайная вячэра адбылася ў месцы, якое зараз называецца [[Сіёнская святліца|залай Апошняй вячэры]] на гары [[Сіён]] па-за межамі сцен [[Стары горад Іерусаліма|Старога горада Іерусаліма]], і традыцыйна вядомы як '''''Верхняя святліца'''''. Гэта заснавана на тэкстах сінаптычных Евангелляў, у якіх гаворыцца, што Ісус даручыў сваім вучням пайсці ў горад, дзе ім павінен сустрэцца ''«чалавек, які нясе збан вады''», які прывядзе іх да дому, дзе яны б знайсці «''святліцу вялікую, засланую, гатовую''». (Марк 14:13-15) У гэтай святліцы яны павінны падрыхтаваць пасху. У [[Новым Запавеце]] больш няма канкрэтных
Сірыйская праваслаўная царква Святога Марка ў Іерусаліме, з'яўляецца яшчэ адным магчымым месцам для памяшкання, у якім адбылася Тайная вячэра, і ўтрымоўвае хрысціянскія надпісы на камяні, якія сведчаць аб раннім шанаванні гэтага месца. Вядома, што пакой у царкве старэйшы, за ўвесь будынак.
Радок 70 ⟶ 64:
== Тайная вячэра ў выяўленчым мастацтве ==
<!--[[Выява:BouveretLastSupper.jpg|thumb|240px|Тайная вячэра, [[Паскаль Даньян-Бувэ]], 19 ст.]]-->
Тайная вячэра была папулярнай тэмай у [[хрысціянскае мастацтва|хрысціянскім мастацтве]]. Выявы Апошняй Вячэры ў хрысціянскім мастацтве былі ўжо
Існуюць тры асноўныя тэмы ў малюнках Тайнай Вячэры. Першая тэма эфектнае і дынамічнае адлюстраванне выявы Ісуса, [[прадказанне здрады Ісуса|прадказваючага ўласную здраду]]. У другой тэме малюецца момант усталявання [[
Найбольш вядомыя прыклады ўключаюць [[Тайная вячэра, Леанарда да Вінчы|выяву Леанарда да Вінчы]], якое лічыцца першым творам мастацтва эпохі [[высокае Адраджэнне|высокага Адраджэння]] ў сувязі з яго высокай гармоніяй, [[Тайная вячэра, Тынтарэта|выява Тынтарэта]], незвычайныя тым, што
<gallery>
</gallery>
{{DEFAULTSORT:Тайная вячэра}}▼
{{Commonscat|Last Supper}}
▲{{DEFAULTSORT:Тайная вячэра}}
[[Катэгорыя:Хрысціянства]]
| |||