Хельсінкі: Розніца паміж версіямі

[дагледжаная версія][дагледжаная версія]
Змесціва выдалена Змесціва дададзена
др вікіфікацыя, стылявыя змены, арфаграфія
Радок 60:
|add3 =
}}
'''ХЕЛЬСІНКІ''' — самы буйны горад, [[сталіца]] [[Фінляндыя|Фінляндыі]], (фінск. Helsinki; Хельсінгфорс альбо Гельсінгфорс — швед. ''Helsingfors''), адміністрацыйны цэнтр правінцыі Уусімаа. Размешчана на беразе [[Фінскі заліў|Фінскага заліва]] [[Балтыйскае мора|Балтыйскага мора]]. Насельніцтва 574 579 (31.12.2008). Разам з гарадамі-спадарожнікамі [[Горад Вантаа|Вантаа]], Эспаа і Каўніайнен утварае гарадскую агламерацыю сталічны рэгіён з насельніцтвам больш мільёназа мільён чалавек.
 
Хельсінкі з'яўляецца цэнтрам бізнесу, адукацыі, культуры і навукі ў Фінляндыі. У Вялікім Хельсінкі размешчаны 8 універсітэтаў і 6 тэхналагічных паркаў. 70% замежных кампаній, якія працуюць у Фінляндыі, размешчаны ў сталічным рэгіёне. Міграцыя насельніцтва з правінцыі робіць Хельсінкі адным з самых хуткарослых муніцыпальных раёнаў у Еўропе.
 
Галоўным міжнародным авіяцыйним вузлом у Фінляндыі з'яўляецца [[Аэрапорт Хельсінкі-Вантаа]], размешчаны ў 20 кіламетрах ад цэнтра сталіцы. іЗ аэрапорта ажыццяўляеажыццяўляюцца прамыя пералёты па ўсім свеце. Шлях ад Хельсінкі да [[Талін]]а займае 1,5 гадзіны па моры і 18 хвілін на верталёце. У два іншыхіншыя буйныхбуйныя горадагарады, [[горад Тамперэ|Тамперэ]] і [[горад Турку|Турку]], можна трапіць за 1,5-2 гадзіны на [[цягнік]]у і 1,5-2,5 гадзіны на машыне.
 
== Гісторыя ==
Радок 70:
Заснаваны шведскім каралём Густавам Ваза ў [[1550]] годзе. Па яго ўказу некалькі сот жыхароў горада Порвааа замацаваліся на тэрыторыі цяперашняга гарадскога раёна Арабія. [[12 чэрвеня]], дзень падпісання ўказа, лічыцца днём нараджэння горада.
 
Аднак аказалася, што месца было выбрана няўдала  — гавань была занадта дробнаводнаймелкаводнай, і ў выніку горад быў перанесены ў раён цяперашняй Каўпаторы (Рыначнай плошчы).
 
Аж да сярэдзіны XVIII стагоддзя Хельсінкі заставаўся невялікім, амаль цалкам драўляным горадам, тут нярэдка ўспыхвалі эпідэміі [[чума|чумы]].
 
У [[1748]]  г. на астравах каля Хельсінкі шведамі было пачата будаўніцтва [[Крэпасць Суаменліна|крэпасці Свеаборг]] (фін. [[Крэпасць Суаменліна|Суаменліна]]), закліканайпрызначанай для абараніцьабароны горадгорада з мора. У выніку пачаўся рост горада; з'яўляюцца першыя каменныя дамы. Аднак сталіцай шведскай Фінляндыі заставаўся Турку (Або).
Горад захоплівалі рускія войскі чатыры разы  — двойчы ў ходзе Вялікай Паўночнай вайны, у маі і ліпені 1713 года; 24 жніўня 1742, падчас руска-шведскай вайны 1741—1743 гадоў; 18 лютага 1808 г, падчас руска-швецкай вайны 1808—1809 гадоў.
 
=== Сталіца незалежнай Фінляндыі ===
Радок 89:
== Фізіка-геаграфічная характарыстыка ==
=== Рэльеф ===
Горад размешчаны ў скалістай мясцовасці. Гістарычны цэнтр горада размешчаны на паўвостраве з вельмі зрэзанай берагавой лініяй. Перапады вышынь у горадзе значныя, а скалы  — звычайная частка пейзажу. На рэках у межах горада маюццаёсць вадаспады.
 
=== Клімат ===
Клімат Хельсінкі ўмераны, пераходны паміж кантынентальным і марскім. Зіма працяглая і снежная, лета халаднаватае і за межы каляндарнага не выходзіць. Вясна і восень працяглыя і халаднаватыя. Моцныя маразы  — даволі рэдкая з'ява, спякота ўлетку вышэй за 30  °C бывае не кожны год. Максімум ападкаў назіраецца ў канцы лета і на працягу ўсёйўсяе восені.
{{Клімат горада
|Горад_род=Хельсінкі
Радок 161:
* 2008: 571 354
 
У [[2002]] годзе ў горадзе жыло 305 196 чалавек працаздольнага ўзростаўзросту, з іх 277 967 мелі працу; 27 229 былі беспрацоўнымі, узровень беспрацоўя — 8,9 %.
 
Насельніцтва (на [[31 снежня]] [[2003]] года) — 559 330, гадавы прырост − 0,1 %. Прагноз: на [[2010]] — 572 648 чал., на [[2020]] — 589 604 чал., на [[2030]] — 597 640 чал.
Радок 167:
== Адукацыя ==
[[Image:Helsingin yliopiston päärakennus.jpg|thumb|left|[[Галоўны корпус Хельсінкскага ўніверсітэта]]]]
У Хельсінкі знаходзіцца найбуйнейшы ў краіне [[Універсітэт Хельсінкі|Хельсінкскі ўніверсітэт]], а таксама шэраг іншых вышэйшых навучальных устаноў, у якіх вучыцца 64 128 студэнтаў (з іх 38 454 ва ўніверсітэце). Сярэднюю адукацыю забяспечваюць 190 школ, з іх 22 дзеляўпрыватныя. Усе даныя прыведзены на [[2003]] год.
 
== Музеі ==
Радок 184:
* [[Помнік Манэргейму]]
 
== ВыбітныяВядомыя ўраджэнцы і жыхары ==
* [[Бу Карпелан]]
* [[Алвар Аалта]]
Радок 190:
* [[Тувэ Янсан]]
* [[Хелена Шэрфбек]]
* [[Ярл Вальдэмар Ліндэберг]]
 
== Літаратура ==
* Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т.17: Хвінявічы - Шчытні / Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш. - Мн.: БелЭн, 2003. - 512 с.: іл.
 
{{Пачатак артыкулуартыкула}}
{{Сталіцы летніх Алімпіяд}}
[[Катэгорыя:Гарады Фінляндыі]]