Савецка-фінляндская вайна (1939—1940): Розніца паміж версіямі

|частка = [[Другая сусветная вайна]]Выява:Finn ski troops.jpg

|выява = [[Выява:Finn ski troops.jpg|300px]]

'''Савецка-фінляндская вайна 1939—1940''' (у фінскай літаратуры  — '''''Talvisota''''', ''«Зімняя вайна»''), ваенныя дзеянні з [[30 лістапада]] [[1939]] года па [[12 сакавіка]] [[1940]] года [[СССР|савецкіх]] войск супраць войск [[Фінляндыя|Фінляндыі]]. Вайна фармальна не аб'яўлялася, але СССР афіцыйна разарваў дыпламатычныя адносіны з Фінляндыяй.

Сутыкненне дзвюх краін выклікана імкненнем СССР  — у стратэгічным кантэксце [[Другая сусветная вайна|Другой сусветнай вайны]]  — адсунуць дзяржаўную граніцу далей ад [[Горад Ленінград|Ленінграда]]. Фінляндыі быў прапанаваны тэрытарыяльны абмен (СССР быў гатовы аддаць удвая большую плошчу ў [[Карэлія|Карэліі]]), ад якога яна адмовілася.

ПадставайПрычынай для вайны зрабіўсябыў названы [[Майнільскі інцыдэнт|цмяны інцыдэнт артылерыйскага абстрэлу тэрыторыі СССР]]. Праз шмат гадоў [[Мікіта Сяргеевіч Хрушчоў|Н. С.  Хрушчоў]] (на той час ужо былы кіраўнік СССР) пісаў, што гэты абстрэл быў арганізаваны камандармам 1-га рангарангу Рыгорам КулікамКуліком. Савецкі бок адмовіўадмовіўся прапановуад прапановы Фінляндыі стварыць сумесную камісію дзеля даследваннярасследавання інцыдэнтаінцыдэнту і праз 2 дні разарваў дамову аб ненападзе, а яшчэ праз 2 - — пачаў вайну.

Войскі [[Ленінградская ваенная акруга|Ленінградскай ваеннай акругі]] ўступілі на тэрыторыю Фінляндыі. Галоўныя падзеі вайны адбываліся на [[Карэльскі перашыек|Карэльскім перашыйку]] па [[Лінія Манергейма|«Лініі Манергейма»]]. Дзеянні сухапутных войск СССР падтрымліваў [[Балтыйскі флот]], у складзе якога ваяваў падшэфны карабель [[БССР]] карабель  — лідар эсмінцаў «Мінск». Вайна праходзіла ў цяжкіх умовах, пацягнула вялікія страты з абодвух бакоў.

У снежні 1939  г. ў раёне баявых дзеянняў былі маразы ніжэй за 30 градусаў. Фінскае войска было значна лепш падрыхтавана да халадоў, ад якіх памерзла шмат савецкіх салдат. Амаль поўная адсутнасць дарог, багністая і лясістая мясцовасць значна ўскладнялі рух Чырвонай арміі.

Стратэгічнае становішча СССР па выніках вайны пагоршылася: быў падарваны яго міжнародны аўтарытэт, [[Ліга Нацый]] выключыла яго са сваіх членаў, Фінляндыя адышла ад палітыкі [[нейтралітэт]]у і зблізілася з [[Германія]]й. З пачаткам [[Вялікая Айчынная вайна|Вялікай Айчыннай вайны]] Фінляндыя выступіла на баку Германіі, назваўшы сваю рэваншысцкую акцыю «Вайной-працягам».

Таксама шматлікія праяўленыя ў вайне слабыя бакі [[Чырвоная Армія|Чырвонай арміі]] і вялікія людскія страты СССР (22 830 забітых фінаў супраць 131 476 забітых і згінуўшых без весткі савецкіх вайскоўцаў[http://do.gendocs.ru/docs/index-8153.html?page=6]) умацавалі [[Гітлер|Гітлера]]а ў рашучасці [[Вялікая Айчынная вайна|напасці на Савецкі Саюз]]. Акрамя тага СССР страціў 406 самалётаў супраць 62 фінскіх, 653 танка супраць 50 фінскіх[http://do.gendocs.ru/docs/index-8153.html?page=6]. Асноўнымі прычынамі было горшае ўзбраенне савецкай арміі (амаль адсутнічала [[Аўтамат, зброя|аўтаматычая зброя]]), халатнасць часткі службовых асоб і неадэкватнае ўяўленне савецкага ўрада аб сацыяльна-палітычным клімаце ў Фянляндыі. Так меркавалася, што фінскі [[пралетарыят]] павінны паўстаць супраць пануючага ў Фінляндыі ладу і далучыцца да Чырвонай арміі. Але на самой справе ўзровень жыцця насельніцтва ў Фінляндыі быў вышэйшы, чым у СССР, нацыя была кансалідаванай і таму аказала аб'яднанае супраціўленне савецкім войскам.

За баявыя подзвігі ў савецка-фінляндскай вайне 20 беларусам і ўраджэнцам [[Беларусь|Беларусі]] было прысвоена званне [[Герой Савецкага Саюза|Героя Савецкага Саюза]]: П. Р. Алейнікаву, Дз. Д.Валенціку, Б. В. Воўку, І. І. Валасевічу, М. М. Гармозе, А. І. Дыдышку, П. В. Кандрацьеву, І. П. Кірпічову, І. М. Кобзуну, В.Дз. Кучараваму, І. М. Максіменю, І. В. Матрунчыку, Р. С. Пінчуку, М. В. Рапейку, І. М. Саламонікаву, М. П. Сінюціну, М. Ф. Турцэвічу, А. Р. Целяшову, С. І. Чарняку, С. Я. Ялейнікаву.